دانلود پاورپوینت بررسی امام زاده محمد تفرش
این امامزاده، جد مقام معظم رهبری و محل دفن محمد بن حسن افطس بن علی اصغر بن امام زین العابدین (ع) می باشد. متن شعر موجود در ایوان سردر، حاکی از آن است که این ایوان در سال 1050 ه.ق توسط خواجه مومن و در زمان در دوران صفویه (قرن دهم هجری ـ شاه عباس دوم) ساخته شده است و جزء آثار ملی به ثبت رسیده است. این بنای تاریخی در مركز شهر تفرش واقع شده و دارای گنبدی دوپوش بوده كه نمای پوسته بیرونی از كاشیهای نره رنگی و خطوط نوشته ای تشكیل یافته و زیر سقف گنبدخانه دارای مقرنس كاری و تزئینات نقاشی می باشد سقف ایوان ورودی به زیر گنبدخانه نیز دارای مقرنس كاری بوده كه تزئینات كاشی با رنگهای مختلف آنرا تزئین داده است . این آرامگاه، چهار ایوان دارد که جز ایوان شمالی بقیه دارای جدار سفیدکاری با سقفی رومـی پوش اند. در طرف ضلع شمال و جنوب آن ورودی به ایوان است و در سمت شرق و غرب ایوان بدون ورودی احداث شده , اصل بنا مربوط به دوره ایلخانی می باشد و تزئینات و نقوش روی سقف در دوره صفوی انجام گرفته است. امامزاده محمد از دیگر آثار به ثبت رسیده ملی درعصر صفویه قرن دهم و زمان شاه عباسی دوم می باشد
بنایی چهار ضلعی متساوی الاضلاع به دهانه 6 و ارتفاع 9 متر است که در هر ضلع ، شاه نشینی به دهانه 3 متر و عرضهای مختلف از یک تا دو متر ساخته شده و از هر کدام دری به خارج گشوده میشود و جلوی هر یک از درها ایوانی بنیان گردیده است. درکمرگاه هر شاه نشین ، پوششی تخت افزوده و آنرا به صفحه های تحتانی و فوقانی تقسیم کرده اند. ازاره بقعه تا ارتفاع 2 متری ، آراسته به کاشی های خشتی کوچک مسدس با زمینه لاجوردی است که در میانه آنها در چهار جهت ، قابی از کاشیکاری معرق به الوان مختلف قرار داده اند.
بدنه بقعه ، بالای ازاره – اعم از جرز و اسپر و بغله های صفه ها – آراسته به نقاشی های جالب توجه و رنگ آمیزی شده است. در کمرگاه بقعه ، کتیبه ای کمربندی از کاشی های خشتی مربع زمینه سفید به خط ثلث برجسته طلایی رنگ است که روی آن سوره جمعه و در پایان ، تاریخ 1056 هـ.ق قالب ریزی شده است. در چهار زاویه بقعه ، روی کتیبه مزبور ، نیم طاقی بالا آورده اند که صورت ساختمان را از چهار ضلعی به هشت ضلعی متساوی تبدیل ساخته است و دراین قسمت ، هشت نما ساخته شده که بغله ها و اسپر و جزهای فاصل میانه آنها آراسته به گچبری توأم با رنگ آمیزی است. روی این قسمت ، طرح بنا به شانزده ضلعی تبدیل و شانزده طاقچه مزین به گچبری و نقاشی در آن کار شده است. بالای این قسمت نیز شکل ساختمان به فلکه ای تبدیل و پاطاق پوشش عرقچینی بنا با نقشه رسمی بندی بر بالای آن آمده است. تمام بدنه این پوشش ، آراسته به گچبری و نقاشی رنگین است و در آن ، چهار نورگیر یا هواکش با پوشش مشبک تعبیه کرده اند.
گنبد بیرونی بنا از نوع شلجمی به ارتفاع تقریبی 12 و قط 10 متر و گردنی استوانه ای به بلندی 5 متر است که با کاشیکاری معرق و معقلی تزیین گردیده است. در قسمت بالای گردنی ، کتیبه ای گلوبندی از کاشی معرق به خط ثلث سفید در زمینه لاجوردی قرار دارد که روی آن سوره جمعه خوانده میشود.
همچنان که اشاره شد ، این بنا چهار ایوان دارد که به جز ایوان شمالی ، بقیه دارای جدار سفیدکاری با سقفی رومی پوش اند. ایوان شمالی که مقابل در ورودی به صحن واقع است ، آراسته به گچبری توأم با نقاشی و رنگ آمیزی است و دارای کتیبه ای کمربندی از گچبری است که دنباله آن بطور عمودی ، دو قوس طاق بند جلوی ایوانرا زینت بخشیده است و روی آن به خط نستعلیق ، ابیاتی گچبری شده است. ایوان سردر ورودی به صحن واقع در کنار خیابان نیز باستانی و زیباست. این ایوان با دو سکوی سنگی و سطح سنگ فرش به دهانه 5 ، عرض 4 و ارتفاع 9 متر است که بغله ها و اسپر آن از روی سکوها به ارتفاع 2 متر آراسته به کاشی های مسدس قالب کوچک فیروزه ای از عصر صفوی است. در کمربند این ایوان ، کتیبه ای از کاشی های خشتی به خط ثلث سفید در زمینه لاجوردی است که روی آن احادیثی نوشته اند. کتیبه دیگری نیز به خط نستعلیق سفید از کاشی خشتی در این ایوان وجود دارد که بر آن سه بیت شعر نوشته اند. متن این شعر حاکی از این است که ایوان سردر در سال 1050 هـ.ق توسط خواجه مؤمن و در زمان شاه عباس صفوی ساخته شده است. بنای خود امامزاده نیز توسط خواجه مومن ساخته شده است.
نسب نامه مدفون در بنا چنین است : " ابو محمد حسن بن ابی عبدالله حسین بن علی بن عمر بن حسن الافطس ابن علی الاصغر ابن امام زین العباد علی بن الحسین (ع) "
کتیبه های تاریخدار بنا : بر صندوق منبت روی مرقد ، نام " ابوالمظفر شاه طهماسب " کنده شده و دیگر قسمتهای کتیبه صندوق ، به علت وجود ضریح پیرامون آن ، پنهان است. کتیبه ای در کمربند بقعه به تاریخ 1056 و کتیبه ای بر روی گنبد مورخ 1057 است. در آخرین بیت کتیبه منظوم ایوان شمالی ، این ماده تاریخ خوانده میشود :
فطرتم گفت از ره اخلاص گشت بهر مومن کعبه حاجت روا
که تاریخ 1059 را نشان میدهد. ماده تاریخ کتیبه منظوم دیگری بر سردر صحن ، نشان دهنده تاریخ 1066 است :
بهر تاریخ بنایش فطرتم زد رقم محراب عام و خاص باد
آب انبار مجاور سردر ، کتیبه ای مورخ 1212 دارد.
صاحب مزار : عده ای این بقعه را مدفن ابو محمد حسن بن ابی عبدالله حسین بن علی بن عمر بن حسن افطس بن علی اصغر بن امام زین العابدین (ع) دانسته اند. در " گنجینه آثار قم " آمده که اقامت ابومحمد در قریه ترخوران و رحلت و دفنش در آنجا در "تاریخ قدیم قم" تصریح شده است و احتمالا مدفون این بقعه ، محمد بن ابی الفضل حسین بن حسن بن حسین بن حسن افطس است. او محدثی بزرگ و از یاران امام حسن عسکری (ع) بوده است.
بانیان و سازندگان بنا : بر اساس کتیبه های موجود ، بانی بقعه خواجه مومن بن ملانعمت الله فمی تفرشی و معمار بنا فتح الله بوده است. معروف است که خواجه مومن و برادرش در دوره صفویان به هندوستان رفتند و در آنجا ثروتی بدست آوردند و بناهایی در تفرش احداث کردند. آثار دیگری از قبیل آب انبار و حمام از این دو برادر باقی است. بانی آب انبار مجاور امامزاده ، میرزا شریف ، فرزند ابوالقاسم بوده که به کوشش میرزا وهاب ، پسر میرزا شریف و به معماری آقا صادق بنای قمی ساخته شده است.
دیگر اطلاعات مکتوب : فیض قمی درباره این بنا نوشته است که احداث گنبدخانه در سال 950 ، در زمان شاه طهماسب صفوی آغاز شده و در سال 956 خاتمه یافته است.
سیر تحول بنا : چنان که گذشت ، بنای امامزاده از آثار نیمه دوم قرن دهم هجری قمری است. ایوان و سردر صحن در نیمه قرن یازدهم هجری قمری احداث شده و قسمتی از تزیینات گنبدخانه از آثار این زمان است.