پاورپوینت بررسی صرفه‌جویی در مصرف انرژی در فضاهای مسکونی سنتی
بخشی از مطلب
1. کاربرد اصول برنامه ریزی نطیر نزدیکی به سوخت و انبار و دسترسی‌های داخلی و خارجی. به کار گرفتن سطوحی که به سادگی قابل نظافت باشد. کاهش فاصله در فضاهای باز و پرهیز از پله‌های غیر ضروری که منجر به خستگی می‌سود و قرار دادن وسایل رفاهی در زیر یک سقف که سبب کاهش بار حرارتی حاصل از آفتاب و هوای گرم خواهد شد.[۳]
2. کاهش سطح مشرف به آفتاب. اگر موقعیت مجموعه و سایت اجازه دهد بهتر است بزرگترین بعد ساختمان رو به جنوب و شمال قرار گیرد. در این حالت نماها کمترین بار حرارتی را از تابش خورشید دریافت می کنندوبدین جهت حتی اگر تابش خورشید و نماهای شرقی و غربی یکسان باشد حداکثر تابش خورشید در نمای غرب با حداکثر دمای هوا همزمان می‌شود که سبب افزایش کامل بار حرارتی می‌گردد.
3. ایجاد سایه روی بام‌ها، دیوارها و فضای خارجی مهم می‌باشد. بام‌های جلو آمده بالکن‌ها، سایه بان‌ها، درختان و به کار گیری دیوارها و ساختمان‌های اطراف روش‌های شناخته شده‌ای برای رفع این مشکل هستند. پیش بینی سایه بان‌ها ا استفاده از دیاگرام موقعیت خورشید نسبت به عرض جغرافیایی و روش نقالهٔ سایبان کاریست ساده و بکار گیری ان مناسب است. دربارهٔ سایبان‌های نزدیک به بازشوها باید از مصالحی با ظرفیت حرارتی اندک استفاده شود تا در خنک شدن سریع ان پس از غروب آفتاب مؤثر باشد.
4. با نزدیک هم قرار دادن ساختمانها و ایجاد سایه متقابل جذب گرما در دیواره‌های غربی کاهش می‌یابد به همین دلیل در اکثر اقلیم‌های گرم و خشک گرایش به داشتن ساختمان‌های مجتمع و خیابان‌های باریک و حیاط‌های محصور کوچک برای حداکقر سایه و خنکی به چشم می‌خورد.
5. در اقلیم‌های خشک حاشیه کویری فعالیت‌های مردم در عصر و شب و خارج از ساختمان طورت می‌گیرد بنابراین باید در طراحی فضاهای خارجی ساختمان و رابطهٔ ان با فضاهای عمومی دیگر دقت شود. نحوهٔ قرار گیری ساختمان‌های مجاور، پیاده‌روها و فضاهای باز در باز پس دهی حرارت جذب شده در روز مؤثر است. از انجا که سطوح مشرف به تشعشع خورشید در طول روز انعکاس شدیدی دارد و باعث انتقال بار حرارت به ساختمان‌های مجاور می‌شود و هنگام شب نیز پس دهندهٔ حرارت جذب شده در طول روز است، با محصور کردن فضای بیرونی ساختمان به کمک دیوارهایی که در سایه‌اند می‌توان این اثر را دفع کرد.
1. ایجاد فضای سبز به دلیل تبخیر آب گیاهان سبب خنکی هوا می‌شود و در برابر گرد و خاک هوا مانند فیلتر عمل می‌کند. یکی از ویژگی‌های حیاط و فضاهای باز مرکزی حفظ هوای سرد شبانه است که سنگین تر از هوای گرم روز است. حیاط به گونه‌های مختلف می‌تواند بهترین تنظیم کنندهٔ حرارتی باشد.
2. یکی از روش‌های جلوگیری از نوسان زیاد دمای هوا بهره‌گیری از ساختارهایی با ظرفیت حرارتی زیاد است. استفاده از مصالح صحیح و منطبق با نیاز منطقه به حفظ دمای طبیعی داخل فضاها در مقابل حرارتی که در طول روز ایجاد می‌شود کمک زیادی می‌کند. استفادهٔ صحیح یعنی در ابتدای گرم شدن روز میزان دمای مصالح در حداقل ممکن باشد یعنی به هنگام شب بار حرارتی حاصل از روز کاملاً دفع شود برای داشتن هوای مطبوع باید تهویه مناسبی برای سطوح داخلی در نظر گرفت.
3. استفاده از مصالح مناسب در سطوح خارجی ساختمان زمانی حداکثر کاربری را خواهد داشته با بازشوهای خارجی و کانال‌های خارجی هماهنگ شود... باز شوها بر حسب موقعیت اقلیمی هر منطقه شرایط خاص ان منطقه را دارند.
منطقهٔ گرم و خشک
در منطقهٔ گرم و خشک دو ضابطه برای طراحی باز شوها باید در نظر گرفت:
• در طول روز انتقال حرارت به داخل را به حداقل برساند (به صورت مطلق امکان‌پذیر نیست ولی می‌توان پنجره‌ها را تا جایی که ممکن است کوچکتر ساخت و در قسمت فوقانی دیوارها نصب کرد.
• در شب باز شوها باید به اندازهٔ کافی بزرگتر باشندکه تهویه مناسب برای رفع حرارت بازتابنده از دیوارها و سقف صورت گیرد. با توجه به ضوابط فوق باید قوانین استانداردهای باز شوها بر حسب میانگین تبادل حرارتی در شب و روز محاسبه شود. استفاده از شبکه‌هایی با مقاومت حرارتی زیاد در جلوی باز شوها می‌تواند شیوهٔ مناسبی در این زمینه باشد. برای عدم نفوذ حرارت به داخل ساختمان استفاده از پنجره‌های دو جداره پیشنهاد می‌شود.. باز شوهای دارای شبکه خارجی یا پنجره‌های دو جداره می‌تواند کنترل انتقال حرارتی را از حداقل تا حداکثر ممکن تغییر دهد.[۴]
نکات کلیدی در طراحی فضای مناسب زیست
در طراحی فضای مناسب زیست توجه به توصیه‌های داده شده راهنمای مناسبی برای رسیدن به نتایج مطلوب است:
• اقلیم، موقعیت جغرافیایی و نحوهٔ بهره‌برداری از آن‌ها
• هدف‌های فیزیولوژیکی
• شکل پلان‌ها با عملکردهای مناسب
• مصالح، اتصال‌ها، عایق بندی
• جریان هوا و نوع باز شوها
• تهویه
• فضاهای خارجی
• هماهنگی شبکه‌های کوچک یا مجتمع‌های زیستی و فضاهای عمومی در بافت‌های بزرگ در شهرهای ساخته شده یا در حال توسعه فقط می‌توان اصلاحاتی انجام داد تا با سازه‌های جدید هماهنگی بوجود آید اما شهرهایی با سابقه تاریخی بر حسب درصد فضای تاریخی به برنامه ریزی جداگانه‌ای نیازمندند در حالی که شهرهای جدید تسهیلاتی برای طراحان بوجود می اورند.[۵]
روش‌های معماری سنتی در کشورهای جهان
1. توجه به شیوه ساختمان سازی سنتی برای صرفه جویی در انرژی که امکان استفادهٔ بهینه را بیشتر می‌سازد. در شهرهای ایران هنوز ساختمان‌های بلند و مجتمع‌های مرتفع اغلب مسیله ساز هستند زیرا با قطع برق و نرسیدن سوخت تمام سیستم داخلی ساختمان به هم می‌رسد. در کشورهایی نظیر یمن و مراکش ساختمان‌های سنتی بلند وجود دارد که از مصالح سنتی و محلی ساخته شده‌اند و مشکلات رفاهی ان کمتر از ساختمان‌های مدرن است.
2. بهره‌گیری از بوته‌ها و درخت‌های همیشه سبز کم ارتفاع که می‌توان از ان به عنوان باد شکن دایمی و معتدل کنندهٔ هوا
استفاده کرد بنابراین در بافت شهری که معمولاً با اپارتمان‌های ۴ طبقه ته ریزی می‌شوند به راحتی می‌توان از نفوذ مستقیم باد به سطح خارجی ساختمان جلوگیری کرد. نحوهٔ به کار گیری درختان در جلوی ساختمانها با نظر متخصصین و با سیستم پله‌ای که به تدریج جهت باد را به سمت بالا منحرف می‌کند انجام می‌شود.
1. استفاده از انرژی خورشیدی روشی برای جذب انرژی می‌باشد که به ۲ سیستم انرژی فعال و غیر فعال تقسیم می‌شود.
1. سیستم غیر فعال که در آن خود ساختمان به عنوان ترکیبی از جذب کننده، ذخیره کننده و توزیع کننده عمل می‌کند در این سیستم برای پذیرش یا دفع اشعهٔ خورشید و اطمینان از نگه داشتن ان در داخل ساختمان جز بوسیلهٔ پرده کرکره‌ها کنترل چندانی نمی‌شود اعمال کرد.
2. سیستم فعال که جاذب است و منبع ذخیرهٔ سیستم توزیعی در این سیستم با به کار بردن ترموستات‌ها منابع ذخیره عایق بندی شده و ... امکان کنترل انرژی در سطح بالا وجود دارد.
2. عامل مژثر دیگری در نگه داری انرژی حرارتی و نوری رنگ است. رنگ آمیزی سطوح داخلی و خارجی ساختمان با در نظر گرفتن ضرلیب جذب و دفع حرارتی رنگ‌ها و شناخت رنگ‌های خنثی یکی از عوامل صرفه جویی در مصرف انرژی می‌باشد.
3. برای خنک کردن فضای مسکونی در تابستان باید به کم کردن حرارت اکتسابی توجه داشت. عایق کاری مناسب حرارتی می‌تواند از اتلاف حرارت در زمستان و دریافت حرارت در تابستان بکاهد و به تامین آسایش انسان کمک کرد زیرا عامل اصیل عدم آسایش در تابستان زاویه خورشید و شدت تشعشع آن است.
4. روش دیگری که بدون انرژی نی توان محیط داخلی ساختمان را خنک کرد استفاده از پاسیو و ایجاد جریان هوای خنک در شب است. به علت تغییرات زیاد دمای شبانه روز در تابستان خارج کردن گرمای اضافی از جرم حرارتی داخل خانه با وزش هوای خنک میسر می‌شود یک منبع خوب برودتی برای خنثی کردن بار حرارت اضافی روز بوجود می اید که با وزش طبیعی هوا حاصل می‌شود که با استفاده از بادبزن سقفی گردش هوا را در شب می‌توان بهبود بخشید. یک بادبزن برقی می‌تواند کاهش دمای قابل ملاحظه‌ای ایجاد کند.[۶]
ضوابط صرفه جویی انرژی در فضای مسکونی
1. نورگیری فضای زندگی در جهت بین ۳۰ درجهٔ شرقی و ۱۵ درجهٔ غربی نسبت به جنوب
2. وجود حداکثر نور گیرها به سمت جنوب با جرم دمای داخلی در مقابل نور خورشید در زمستان
3. وجود حداقل نورگیری در دیوار غربی
4. وجود نورگیر کمتری در دیوارهای شرقی
5. داشتن درخت‌های همیشه سبز مانند سرو و کاج در سمت جنوبی و درختکاری متراکم در غرب
6. استفاده از رنگ آمیزی مناسب در خارج و داخل ساختمانها
7. به کار گیری مصالح ساختمانی طبق استانداردهای منطقه‌ای
8. ایجاد سایه بان در سمت تشعشع مستقیم خورشیدی
9. رعایت کامل عایق بندی در ساختمان طبق استانداردهای تعیین شده فنی[۷]