ابيانه در دل يكي از شاخههاي كوه كركس واقع شده و به فاصلهاي نه چندان در مشرق آن، كوير بزرگ مركزي قرار دارد. بناي اين روستا در دامنة كوه و مشرف به دره به آن موقعيت ويژهاي بخشيده است. روستاهاي اطراف آن نيز، كمابيش به همين صورت هستند. هرچند محل قرارگيري آن بر روي ناهمواري ها تا حدي شبيه به ماسوله است، ولي از پوشش گياهي و رطوبت در آن خبري نيست اهالي ابيانه با ايجاد باغها و مزارع وسيع، محيط اطراف خود را تغيير دادهاند. همينطور، ابيانه نقطة ارتباطي بين روستاهاي اطراف و كاشان به اصفهان از راه چاه قاده بوده است.
ابيانه به موازات خطالرأس كوه پشت خود (كوه قلعه)، در شيب نسبتاً تندي قرار گرفته است. جهت خطالرأس، موازي است با جهت دره، كه در نهايت عمود بر مسير كاشان و نطنز مي شود. در روبروي همين كوه در دامنة كوه دو ميلون، قلعه پله هامانه قرار دارد و بين اين دو، سطحي نسبتاً هموار شامل پبا، رودخانه (رودخانه خشك)، باغزارها و محلة مسكوني يوسمان قرار گرفته است.
شكل روستا هماهنگي بسيار زيبايي با محيط اطراف خود دارد. هماهنگي با شكل كوهها و تپهها، هماهنگي با مسير رودخانة خشك، هماهنگي با شكل و طرز قرار گيري باغزارها يا باغستانه ا و هماهنگي با بافت مزارع و تقسيمات آنها.
مسير اصلي روستا (راشتا) هماهنگ با مسيري است كه جادة كاشان نطنز را به ميمه و اصفهان برقرار ميكند (شكل 291). اين مسير كه محور اصلي و شاهرگ ارتباطي روستا است، در محلي قرار گرفته است كه از نظر طبيعي شايد هموارترين قسمت آن باشد. ابيانه در كنار اين مسير كه شايد قبل از شكلگيري ابيانه هم وجود داشته، قرار گرفته است. از لحاظ شكلي اين محور، محور تقارن روستا نبوده و غالب بناهاي مسكوني در بالاي آن و با تراكم زيادي ساخته شده است.
در قسمت پايين آن سكونتگاه هايي كه تعدادي از آنها با باغهاي كنار خود ارتباط دارند قرار گرفته است.
چشمه پرآب دو آبي كه در طول سال جاري است، اهميت محور بودن اين مسير را بيشتر كرده است. در اين جا به خوبي ميتوان تأثير عناصري كه به نحوي در مقياس منطقهاي قرار ميگيرند را، در شكل دادن به يك مجتمع زيستي مشاهده كرد. محدوديت فضايي روستا و ارتباط تنگاتنگ كوه، روستا، باغستان، رود و دوباره كوه، همان طوريكه گفته شد، اهالي روستا را به مناطق كمي دورتر از باغها جهت امر كشاورزي كشانده است.
آنچه در ابيانه و ديگر روستاهاي اطراف مشاهده مي شود، وجود نقاطي است كه معمولاً در مسير اصلي ده قرار گرفته است و همينطور تجمع چند بناي عمومي در كنار آنها ديده مي شود. بطور مثال دريارند در كنار چنارهاي 1400 ساله در محلي بنام وسط ده، دو مسجد حسينيه و آب انبار قرار دارد. در همين روستا در محلة محلت يا گردونه (گردو) ميداني زيبا بدون هيچ گونه بناي عمومي قرار دارد.
در انتهاي روستا در مرتفعترين قسمت آن، آنجا كه هيچ بناي ديگر قرار ندارد، راهي موازي با مسير اصلي تقريباً در سرتاسر آن قرار دارد.
از طرفي گفته شد كه ويژگي طبيعي محيطي ابيانه طوري است كه تراكم زيادي را ايجاد كرده است. قطعاتي كه تشكيل دهندة بافت مسكوني هستند، در مناطق شيبدار بصورت مستطيل و موازي با مسير اصلي قرار گرفته است. عرض اين قطعات گاهي يك خانه و گاهي دو خانة برونگراست. شيب زمين باعث شده كه در دو طول مستطيل دو ورودي مختلف براي طبقة همكف و طبقة اول بنا ساخته شود. همچنين عوارض طبيعي در بيشتر موارد، طول و عرض قطعات را در يك خط قرار نميدهد.
در انتهاي غربي ده، در محلة پخونگاه يا خانقاه، جهت قطعات عمود بر مسير اصلي است. تفاوت عمدهاي كه در اين قسمت نسبت به قطعات مركز ده ديده مي شود، در گسترش طولي وعرضي قطعه است. در اين جا عناصر تشكيل دهندة قطعات، عمدتاً خانههاي حياطدار ميباشند. خانههاي حياطدار معمولاً در دو طرف و احتمالاً در جبهههاي ديگر خود فضاهاي ساخته شده دارند و بعضي در ارتباط مستقيم باغهاي اطراف خود ميباشند. در شكل قسمت هايي از بافت روستا آورده شده است.
و....
فهرست مطالب
موقعیت ابيانه
شكل روستا
اهميت محور بودن اين مسير
انتهاي روستا
نقشه بافت روستای ابیانه
گونههاي بسيار جالبي كه با استفاده از شيب زمين
گونة طبقة همكف اين گونه در كنار مسير، طويله و انبار
گسترش زياد عرضي
سادهترين نوع اينگونه
نمونة دوم، پاگرد
نمونههاي برداشت شده
معماري ابيانه (شرح مختصري در مورد بافت و معماري ابيانه)
بافت
بافت اجتماعی
مصالح و ساختار
مصالح و ساختار
معماری
ابيانه،استثناييترين روستاي ايران
پیشینه و ویژگیهای تاریخی
موقعیت و نحوه استقرار
محلات ابیانه
تاریخچه معماری روستا
با بررسی تاریخی بناهای موجود به سه گروه عمده برمیخوریم:
بناهای مسکونی
خانه های دوره سلجوقی
خانه های دوره صفویه
بناهای مذهبی
زیارتگاه هینزا
آتشكده یا هرپك : ( هر:زیر ، پك:پله
مسجد جامع
مسجد پرزله
مسجد حاجتگاه
امامزاده ابیانه
معبد هرشوگا
خانقاه
بناهای عمومی
حمام ها
آسیابها
چاه آبی
تاریخچة ابیانه
دلایل استقرار در منطقه
استفاده اهالی از گیاهان منطقه
معرفی اجمالی ساختمان
معماری پایداری در ابیانه
سقفهای مسطح:
دیوار های قطور:
اتاقها باسقف های کوتاه:
معماری پایداری در ابیانه
مصالح و ساختار
معماری پایداری در ابیانه
منابع