بخشی از مطلب
Mall یا Shopping mall گونه ای از معماری است که شامل یک مجموعه ای از مغازه ها است به اضافه   پیاده روها یا راههای دسترسی , برای تامین ارتباطات عمودی و افقی,در نقش ستون فقرات , که این مغازهها  را به هم متصل می کند .
این کلمه به طور کلی درآمریکای شمالی و استرالیا به محوطه های بزرگ خرید گفته می شود در حالی که واژه  Arcade اغلب در بریتانیا استفاده شده و به پیاده روهای باریک واغلب سرپوشیده یا به فضای تجاری ایجاد شده بین دو توده ساختمانی گفته می شود چیزی که بیشتردر ایران رایج بوده و هست. 
در بریتانیا واروپا مفهوم دیگری به نام محدوده خرید یا محدوده پیاده رومطرح است که نمونه ای  بزرگتر ازArcade استو اغلب قسمتی از آنهاسرپوشیده است این محدوده ها منحصراً       محدوده هایی برای داد وستدهستند .
مراکز خرید در بریتانیا معمولا در مرکز شهر هستند وتعدادی از این مراکزنیز در دهه 80 و 1990 درحومه بعضی شهرهای بریتانیا ساخته شدند.
امروزه مراکز بیرون شهر در جهان گسترش یافته اند و در حال حاضر بیشتر به گونه ای از پارکهای خرید توّجه نشان داده می شود که شامل رسته ای مغازه ها با مشاغل مشابه اند و هر کدام هم ورودی جداگانه ای دارند .
مفهوم مراکز خرید هرچند در اروپا مفهومی زاییده صنعتی شدن وگونه ای معماری  قرن بیستمی به حساب می آید در این سوی جهان داستانی به بلندای یک تاریخ دارد تا آنجا که شهر اسلامی را نمی شود بدون بازار تصورکرد بدون مغازه ها تیمچه ها چارسوها و....  بازارسرپوشیده  بزرگ اصفهان از آثار قرن دهم میلادی, بازارسر پوشیده بزرگ تهران با ده کیلومتر طول و نمونه دیگری از مراکز خرید این چنینی است.مثال دیگر بازار بزرگ استانبول است که درقرن 15میلادی ساخته شده است. این بازار با 58 گذر و 4000 مغازه نمونه دیگری از این گونه معماری است . اولین نمونه های اروپایی تحت تاثیر این مفهوم و نیازدر قرنهای بعد به وجود آمد از این میان مارکت سرپوشیده آکسفورد ,درآکسفورد انگلستان نمونه ای متأخر از این گونه معماری در اروپاست   که به طور رسمی در اول نوامبر 1774 افتتاح شده و هنوز زنده و پابرجاست با گذشت زمان این مفهوم نیزگسترش پیداکرد ومتکامل تر و شایع تر شد,از نمونه های بعدی  می توان پاساژبارلینگتون درلندن را که  در سال 1819 افتتاح شد را نام برد این مفهوم به آمریکا سفر کرد و اولین نمونه آن در جزیره رود در 1828 متولد شد از نظر تاریخ نگاری معماری  این مرکز خرید در ترویج این گونه معماری واین مفهوم درآمریکا نقش به سزایی بازی کرد.
به دنبال مراکز ساخته شده در انگلستان و امریکا گالریا ویتوریو امانویل در میلان در دهه 60 قرن هجدهم ساخته شد که از نظر وسعت شبیه تر به مراکز بزرگ خرید در دوره مدرن بود و کم کم بیشتر شهرهای بزرگ در اواخر قرن 18 و اوائل قرن 19 شروع به ساختن پاساژها و مراکز خرید کردند در این میان پاساژ Cleveland GUM نیز در مسکو در 1890 ساخته شدند.
مراکز خرید اولیۀ که در تب و تاب صنعتی شدن و عصر ماشین طراحی می شدند مقیاس انسانی نداشتند و بیشتر شرایط عبورو مروراتومبیل ها در طراحی آنها در نظر گرفته می شد.در نیمه قرن بیستم به واسطه  حومه نشینی و فرهنگ اتومبیل درآمریکا سبک جدیدی ازمراکز خرید بزرگ در حومه شهرها به دور از ازدحام مراکزشهرها به وجود آمد.    اولیّن مرکز خرید این چنینی در امریکا بود که در 1931 در دالاس تگزاس افتتاح شد.
در انگلستان این مفهوم به گونه ای دیگردرآمداولیّن پیاده رو به شکل یک منطقه تجاری بودکه شامل مغازه ها وراههای جلوی آنها می شد. در ادامه تکامل معماری مراکز خرید مفهوم مراکز خرید کاملا سر پوشیده به وسیله معمار اتریشی Victor Gruen بسط وگسترش یافت تا جایی که او را پدر مراکز خرید مدرن در امریکا می دانند.
 
به تدریج این گونه جدید معماری تکامل پیدا کرد و Mall نامیده شد مثل  Northgate Mall که در شمال سیاتل واشنگتن در 1950 Northland Shopping Center نزدیک دیترویت در 1954ساخته شدند و همچنین Southdale Center که در  Twin Cities درحومه مینوستوتا در 1956ساخته شد .
از میان نمونه های غیر امریکاییWest Edmonton Mall درادمونتون کانادا که به  مدت 20سال بزرگترین مرکزخرید سرپوشیده در جهان بود را می شود نام برد. در اروپا نیز Dundrum Town Centre در دوبلین ایرلند از نظر اندازه قابل توجه است .
 
یکی دیگر از بزرگ ترین مراکز خرید جهانی که به صورت یک مجموعه متمرکز در یک مکان طراحی شده است  The King of Prussia  mall  است که شامل دو مرکز Plaza at King of Prussia و Court at King of Prussia است و در فیلادلفیا در حومه پنسیلوانیا قرار دارد.
 
از بزرگترین مراکز خرید در دنیا و در آمریکا Mall of Americaاست که در نزدیکی مینستوتا واقع است این مرکز که در 1992افتتاح شده است و 390000متر مربع مساحت دارد.
 
اگر چه چندین مرکز خرید آسیایی از قبیل Kelapa Gadingو Taman Anggrek Mal در فیلیپین و SM Megamall در مالزی و Berjaya Times Square دراندونزی نیز از نظر اندازه قابل توجه است.Golden Resources Shopping Mall در پکن که در اکتبر 2004 افتتاح شد. 
بزرگترین نمونه واقعی  در جهان است که 600000 متر مربع مساحت دارد.هرچند  مساحت Berjaya Times Square در کوالالامپور 700000 متر مربع گفته می شود نمونه دیگر         SM Mall of Asia در فیلیپین است که  در ماه می 2006 افتتاح شد ورتبه سوم را از نظر وسعت در  در جهان داراست و 360000متر مربع مساحت دارد و هنوز در حال توسعه است.Mall of Arabia در دبی که در سال 2008افتتاح خواهد شد با 920000متر مربع مساحت یکی از بزرگترین ها خواهد شد.
 
* مرکز تجارت بين‌المللي دبي 
دبي بدون هيچ رقيبي مرکز تجاري خليج فارس شده است. مرکزي که براي شرکت‌هاي تجاري نمونه مي‌باشد و از نظر وسائل ارتباطي غني و از نظر مقررات بسيار سهم است. در اين بندر که کمتر از 15 ميليون نفر جمعيت دارد، بر 3/2 واردات و حدود 90% صادرات امارات متحده عربي نظارت مي‌شود. برج مرکز تجارت دبي بلندترين ساختمانها در عالم عربي است که کانون و مرکز اجتماعات وسيعي است شامل هتل وسيع، 500 آپارتمان و سه سالن عريض 
ـ اتاق‌هاي جلسات :
اين سالنها براي هر گونه گردهمايي در هر اندازه‌اي شامل انواع کنفرانسها، سمينارها و مهمانيها مي‌توانند مورد استفاده واقع شود.اتاق‌هاي جلسات متعّددي وجود دارد که براي موارد و مقاصد خاص مي تواند انتخاب شوندکه داراي فضايي مناسب وتاجرپسند ونور مناسب با امکان استفاده از تمام منابع و امکانات موجود در هتل بين‌المللي هيلتون( در مجاورت مرکز تجارت) مي‌باشند. 
ـ سالن کنفرانس ـ تئاتر :
با 200 صندلي رديف شده، سيستم ترجمه همزمان، پروژکتور، ميز خطابه سخنراني و امکانات مشابه در اين زمينه‌ها،اين سالن را به محلي مناسب براي برگزاري کنفرانس‌ها و مباحثات معرفي محصولات، تبديل کرده است. ضمناً اتاق رختکن و سن قابليت اجراي نمايش‌هاي تئاتر را نيز در اين سالن‌ ايجاد کرده است. 
ـ سالن سرپوشيده :
به مساحت تقريبي 280 متر مربع(22×5/8متر ) ميتوان با سالن کنفرانس ـ تئاتر همجوارش ادغام گردد و يا بطور مستقل عمل کند که در اين صورت گنجايش 200 نفر در ميهماني، 160 نفر در يک کلاس آموزشي و يا 80 نفر در ضيافت شام را دارد. اين سالن همچون ديگر سالن‌هيا کنفرانس اين مرکز داراي نور طبيعي است ولي قابليت تاريک شدن کامل را نيز داراست. 
ـ اتاق‌هاي گردهمايي : 
تعداد زيادي از اتاق‌هاي اجتماعات خصوصي در طبقه‌هاي چهارم و هشتم وجود دارد که هر يک ظرفيت 10 نفر را دارند و همگي آنها داراي نور طبيعي مي‌باشند. کوچکترين اين اتاق‌ها 23 متر مربع وسعت دارد (6×5/2 متر ) که براي 15 نفر در ميهماني‌ ها و يا 10 نفر بصورت کلاسي آموزشي و سيمنار توضيحي در نظر گرفته شده است. درحالي که نمونه بزرگتر آنها مي تواند يک ضيافت سرپايي را با 80 نفر ميهمان در خود جاي دهد يا يک سخنراني را تا 50 نفر جمعيت و يا سيمنار يا ضيافت نهار را با ميزهاي چيده شده به شکل U براي 30 نفر ترتيب داد. 
ـ سالن اجتماعات اصلي :
براي يک گردهمايي واقعاً بزرگ، سالن شماره 1 با مساحت 3350 متر مربع با امکانات کامل تهويه مطبوع وجود دارد. در اين سالن کنسرت موسيقي با 2000 نفر،مراسم عروسي و مجالس مشابه برگزار مي‌گردد. همچنين براي مواقع بسيار خاص نيز تراس روبازي در طبقه سي و هفتم در نظر گرفته شده است که ديد مستقيمي بر شهر دبي دارد و مي توان مجالس با ظرفيت بيش از 250 نفر در آن ترتيب داد.
ـ دفاتر اجرايي :
براي افرادي که دنبال دفاتري مجهز به تلفن و خدمتکار هستند دفاتري در طبقه هفتم وجود دارد. اين فضاها که امکان زيادي را براي تجار فراهم مي‌کند در سه تيپ و بين 54 تا 92 متر مربع مي‌باشند. همچنين استفاده  از خدمات دفتري مثل صدور و تجديد اجازه خريد، گذرنامه و مترجمين ماهر و همين طور مشاوره با شرکت هاي محلي ممکن است. اين دفاتر تا 3 روز براي اعضاي مرکز تجارت مجاني مي‌باشند.
ـ آپارتمان‌هاي مرکز تجارت :
اين مجتمع مسکوني از جاذبترين محل‌هاي سکونت در دوبي است. آپارتمان‌ها از يک تا سه اتاق دارند. در فاصله‌اي دورتر باشگاه خصوصي ممتازي وجود دارد. 
ـ باشگاه خصوصي :
اين باشگاه دائم در حال تجديد و توسعه است. در حال حاضر باشگاه عالي«هاوس کلوپ» با محيطي جذاب داراي پارک، يک استخر بزرگ (سرد در تابستان و گرم در زمستان)، استخر کوچک،زمين‌هاي تنيس، زمين‌هاي اسکواش و بدمينتون بوده که در کنار استخر يک رستوران و تريا براي صرف غذا در هواي آزاد وجود دارد. 
 
 
 
 
* مجتمع تجاری الماس شرق مشهد 
 
 
 
موقعیت مجتمع: در شهر زیارتی مشهد،انتهای بلوار خیام شمالی، بلوار بهارستان در منطقه نمونه گردشگری.
مساحت زمین: حدود 25,000 متر مربع که در سه ضلع آن خیابان واقع شده است.                    سطح زیر بنای مجتمع : معادل با 80 در صد کل زمین اجرا گرديده معادل 108000 متر مربع     است. سطح محوطه و فضای باز مجتمع:برابر با 20 در صد کل زمین حدود 33000 متر مربع که به عنوان فضای سبز مورد نظر می باشد
مشخصات بنا و واحدهای تجاری : زيربناي مجتمع تجاري معادل 75000 متر مربع که شامل 1238 باب واحد تجاری ، یک کافی شاپ ، یک رستوران فست فود (بوف) یک شهربازی (سـرزمیـن عجـایــب) ، آب نما جامپینــگ ، سالن نماز خانه و اجتماعات بزرگ  پارکینگ طبقاتی رایگان مجموعه های اداری مرتـبط ، بازار چینی ها ،نمایندگی های معـتبر لــوازم خانگی و پوشاک مــارک 5 بـانک رسـمی و آژانس های هواپیمایی و ... 
تاسیسات برودتی و حرارتی : در داخل واحدهای تجـارتی با استفاده از فن کویل و در فضای عــمومی مجتمع بوسیله هواساز و مبرد آن ابزربشن می باشد. 
پارکینگ طبقاتی :
با مسـاحتی بالغ بر 31000 متر مـربع در5 طبقه مجاور مجموعه منظور گردیده است که بوسیله پـل و تونـل مستقیمـاً به مجموعه ارتباط دارد و دارای گنجـایش 1500 دستگاه خــودرو را دارا می باشد. در این پارکینگ 2 دستگاه آسانسور جهت جابه جایی افراد در طبقات پیش بینی و نصب گردیده است . 
نوع نما سازی و پوشش سقف : با تلفـیق سبکهای سنـتـی و مــدرن بــه صــورت تــرکـیــبی شــیشــه،سنگ بایرامیکس و الکوباند می باشد. 
نوع سازه : سازه این مجتمع به صورت ترکیبی از بتن و فلز اجرا گردیده است.
مدت زمان اجرا : از زمان شروع به مدتی بالغ بر 40 ماه شمسی می باشد. 
تاسیسات ساختمانی : سیستم تأمین سرمایش و گرمایش واحدهای تجاری : فن کویل سقفی سیستم تأمین سرمایش و گرمایش فضاهای عمومی : تهویه مطبوع (هوا ساز)سیستم تولید سرمایش و گرمایش: چیلر جذبی شعله مستقیم. 
طراح و آرشیتکت مجتمع :
طراح و آرشیتکت مجتمع تجاری الماس شرق . مهندس خلیل سهرابیان 
وی که متولد 1331 مشهد- ایران می باشد، تحصیلات دانشگاهی را در رشته معماری و شهرسازی در دانشکده معماری و شهر سازی دانشگاه شهید بهشتی تهران گذرانیده و از سال 1350 در این رشته به فعالیت و مشاوره و طراحی و اجرا مشغول می باشد. 
 تجهیزات ساختمانی :
سیستم اعلام حریق ،  سیستم پیجینگ و اطلاع رسانی ، سیستم آنتن مرکزی ، سیستم پله برقی ، سیستم کنترل مرکزی ، سیستم کنترل مرکزی تصویری (دوربینهای مدار بسته) ، سیستم شبکه بیسیم ، سیستم صوت و تصویر مدار بسته جهت ، آب نمای مدرن ، سیستم آسانسور نفر بر، سیستم آسانسور نفر بر پانورامایی، سیستم آسانسور باربر، سیستم کف متحرک ، سیستم برق اضطراری، پخش پیامها و تبلیغات