فهرست مطالب
عنوان                                            صفحه
مقدمه                                             آ
بخش اول : پياده و سوار كردن قطعات موتور
كليات مربوط به بازديد قسمتهاي موتور                         1
آزمايش رينگ هاي پيستون                                10
كليات مربوط به بستن موتور                                13
بستن ميل لنگ و كپه هاي ثابت روي بلوك موتور                    13
بستن پيستون ، گچن پين و شاتون                            15
جا انداختن رينگها روي پيستون                                16
جا انداختن پيستون و شاتون                                17
بستن اويل پمپ به بلوك موتور                                19
بستن فلايويل روي ميل لنگ                                19
بستن ميل سوپاپ                                         20
بستن دينام واستارت بر روي موتور                            24
بخش دوم : تعمير سيلندر
سائيدگي سيلندر و علل آن                                         25
سنگ زدن يا پوليش موتور                                    30
بوش هاي سيلندر                                        34
تعمير ترك هاي بلوك سيلندر                                36
بخش سوم : تعمير سوپاپ و سرسيلندر
عيب هاي سوپاپ                                        37
بخش چهارم : چرخ دنده هاي جلوي موتور و طرز تنظيم آنها
تايمينگ                                            41
بخش پنجم : تعمير شاتون ، ميل لنگ و ياتاقانها
كليات مربوط به شاتون و گجن پين                            48
سنگ زدن ميل لنگ                                        61
يادآوري                                            68
ساختمان ياتاقان                                        71
علل صدمه ديدن ياتاقانها                                    76
بخش ششم : عيب يابي
كاهش كشش موتور                                78
عواملي كه در عمر موتور تاثير دارند                        83
 
 
بخش اوّل ـ پياده و سوار كردن قطعات موتور (تعمير اساسي)
1ـ كليات مربوط به بازديد قسمتهاي موتور
پس از شستشوي قسمتهاي مختلف موتور و خشك كردن آنها ، بايستي كلية قطعات تراشكاري شده و يا تعويض شده بازديد گردد. هم چنين خلاصي ( لقي )قسمتهاي مختلف موتور كنترل شده و با ارقام مندرج در كتاب راهنماي تعميرات موتور اتومبيل مقايسه و تطبيق داده شود. در صورتي كه كتاب راهنما در دسترس نباشد مي توان ارقام مربوط به مشخصات فني موتور را از تراشكار با تجربه پرسيد و ياداشت نمود. لازم به يادآوري است كه هر تعميركاري، بايستي ارقام مربوط به مشخصات فني موتور را كه به طور تجربي به دست آمده و بين تعميركاران معمول است در دفترچه اي يادداشت كرده ، و در صورت لزوم از آنها استفاده نمايد. هم چنين در جدولهاي 1و2مقدار سفتي پيچهاي موتور با تورك متر ( آچار مدرّج )، نسبت به بزرگي و كوچكي آن ( قدرت موتور )و نسبت به قطر و جنس پيچ به طور نمونه ذكر شده است .
 
جدول1- مقدار سفتي پيچهاي موتور را بر حسب پوند فيت نشان ميدهد.
                                                    حداكثر قدرت موتور ( اسب بخار)
اجزاء موتور                 50                                        80                               110    
پيچ هاي شاتون ها       24-26                                 25-35                        40-45
پيچهاي ثابت ها         55-60                                75-80                         80-85
پيچهاي سيلندر          35-40                                55-60                         80-85
پيچهاي فلايويل         25-28                               35-40                         80-85
پيچهاي پايه هاي انگشتي سوپاپ 35-40                         40-45                          40ـ45 
پيچ هاي مانيفلدها        20ـ22                               22ـ24                          24ـ26 
جدول 2ـ مقدارسفتي پيچ ها بر حسب پوند ـ فيت نشان ميدهد.
 قطر پيچ ها                          187/0   25/0    312/0   375/0    437/0    5/0    687/0    اينچ                                                         
 جنس فلز پيچ ها               8/4      4/6       9/7       5/9        1/11      7/11    9/15     ميليمتر                  
 فولاد نرم                         2           6         11        20       31       46         96
فولاد با سختي متوسط         3           8         16       28      46       72           136   
فولاد با سختي زياد             4           10       21       36      57      87           175
فولاد با سختي خيلي زياد      6          15       32       56      90       133        270 
2ـ بازديد فشار كپي و فشار ياتاقاني سر بزرگ شاتون
شاتون شماره يك را انتخاب كرده وپس از تميز كردن، آنرا به گيره روي ميز كار بسته ( لازم بتذكر است كه بين دود ها نه گيره،ورق آلومينيوم يا هر فلز نرمي كه بتواند فشار گيره را تحمل كرده و از صدمه زدن به قطعه جلوگيري كند بايستي گذاشته شود) و دو عدد مهره شاتون را باز مي كنند .پس از جدا كردن كپه شاتون ،پوسته هاي ياتاقان آن را بيرون آورده و مجداً با آچار رينگ و بعداًبا آچار مدرج باندازه لازم .( به جدول هاي 1و2مراجعه شود) سفت          مي كنند.
در اين حالت يكي از پيچ هاي شاتون را تا آخر باز كرده و با نازك ترين تيغه فيلر، فاصله محل بستن كپه پائين به شاتون را آزمايش مي كنند.اگر دو لبه طوري رويهم قرار گرفته باشند كه امكان ورود نازكترين تيغه (001/0 اينچ ) نيز نباشدعمل تراش صحيح بودهدر غير اينصورت بايستي دوباره به تراشكاري برگردانيده شود.در صورت صحيح بودن،پيچ دوّمي را نيز باز كرده و پوسته هاي ياتاقان را داخل شاتون قرار داده  و دوباره پيچ هاي شاتون را ابتداء با آچار رينگ و سپس با آچار مدرج مي بندند. حالا يكي از پيچ ها را باز كرده و فاصله دو لبه كپه شاتون را بوسيله فيلر بهمان روش فوق اندازه مي گيرند.اين كار به آزمايش فشار ياتاقان معروف است. و اين فاصله بايستي 001/0-0025/0اينچ باشد.در صورتيكه فاصله بيش از 0025/0اينچ شد بايستي پوسته هاي ياتاقان ها را بيرون آورده و لبه آنها را روي سنگ مخصوص با با مقداري روغن رقيق سائيده و پس از تميز كردن مجدداًداخل شاتون قرار داده و فشار ياتاقان را آزمايش نمودتا خلاصي لازم بدست آيد.در بعضي از كارگاه ها بعوض سائيدن روي سنگ ، با سوهان خيلي نرم لبه ياتاقان را سوهان مي زنند.
توجه: موقع سائيدن يا سوها ن زدن لبه پوسته ياتاقان ها بايد دقت نمودكه بيش از اندازه سائيده نشود. ضمناً پوسته ياتاقان را طوري با دست نگهداشت تا لبه آن كاملاًگونيا روي سنگ قرار گيرد. ضمناً بعلت نرم بودن جنس پوسته ياتاقان ها بايد دقت نمودكه هنكام درآوردن و جا زدن پوسته هاي روي آنها خط نيافتد.اگر در حين آزمايش، فاصله دو لبه كمتر از 001/0اينچ باشد. بايستي پوسته هاي ياتاقان را عوض نمود. اين آزمايش را بايد در مورد بقيه شاتون ها نيز عمل نمود.
3ـ آزمايش خلاصي ياتاقان هاي  متحرك
فلنج ميل لنگ را به گيره روي ميز كار بسته و براي اطمينان انتهاي ديگر انرا روي پايه چوبي قرار مي دهند.
براي اندازه گيري صحيح خلاصي ياتاقان ها اصولاً بايستي از پلاستي گيج (1)استفاده شود و در صورت عدم دسترسي به آن مي توان صفحات كاغذي را با ضخامت هاي متفاوت (001/0،0015/0،002/0،0025/،003/0 اينچ )انتخاب كرده و پس از اندازه گيري با ميكرومتر ، اندازه آنها را در صورت لزوم بريده و بين لنگ هاي، ميل لنگ و پوسته ها قرار داده و خلاصي هر يك از ياتاقان ها را بشرح زير مشخص نمود:
ابتداء ثابت ها و لنگ هاي ميل لنگ را با پارچه تميز نموده ،سپس پيچ هاي شاتون شماره يك را باز كرده و پوسته ياتاقان ها را بيرون آورده و با پارچه پوسته ياتاقان ها و سر بزرگ شاتون را تميز نموده و پوسته ها را در جاي خود قرار ميدهند. حالا يك قطره روغن موتور به وسيله روغندان روي لنگ متحرك شماره يك ميل لنگ ريخته وكاغذي به ضخامت 001/0 اينچ (025/0 ميليمتر )را به طريقه فوق بريده و روي قطره روغن مي چسبانند وشاتون را روي ميل لنگ بسته وپيچ هاي آن را با آچار مدرج باندازه لازم (بجدول 1،2مراچعه شود)سفت             مي نمايند وحالا شاتون را به آرامي حركت ميدهند در صورت سفت بودن ،خلاصي ياتاقان درست بوده ودر غير اين صورت پيچ هاي آن را باز كرده وكاغذ 0015/0 اينچ (035/0ميليمتر )را بروش فوق قرار داده و آزمايش مي كنند و در صورت شل بودن ،از كاغذ 002/0 اينچ (05/0ميليمتر)استفاده مي كنندتا بالاخره مقدار خلاصي ياتاقان متحرك معلوم گردد.
مقدار خلاصي ياتاقان هاي متحرك  معمولا بين 001/0 ـ002/0 ـ اينچ (025/0 ـ05/0 ميليمتر)بودهودر صورت زياد بودن مي توان لبه دو پوسته ياتاقان را روي سنگ سائيده وخلاصي آن را كم نمود.واين عمل را بايستي در مورد بقيه ياتاقان هاي متحرك نيز به ترتيب شماره آنها انجام داد. روش ديگري كه براي آزمايش خلاصي ياتاقان هاي متحرك در اغلب تراشكاري ها مرسوم است بدين شرح است كه سر بزرگ شاتون هاو پوسته ياتاقان هاي آنها را وهمچنين ثابت ها ومتحرك هاي ميل لنگ را با پارچه تميز كرده وشاتون ها را با پوسته هاي ياتاقان ها روي ميل لنگ بترتيب شماره آنها ،بدون قرار دادن كاغذ يا پلاستي گيج با آچار بوكس بسته وبا آچار مدرج سفت مي كنند. در اين حالت سفتي يا لقي ياتاقان ها با حركت دادن شاتون ها معلوم ميگردد .
4ـ آزمايش فشار كپي وفشار ياتاقاني ياتاقان هاي ثابت 
بلوك موتور را روي ميز قرار داده ويا به پايه مخصوص ،طوري مي بندند تا كپه هاي ثابت در سمت بالا قرار گيرد .حالا بهمان ترتيبي كه براي آزمايش فشار كپي هاي شاتون ها گفته شد از كپه ثابت شماره يك شروع مي كنند. لذا اول پيچ هاي كپه ها را باز كرده وپوسته ياتاقان ها را بيرون مي آورند .حالا كپه ثابت شماره يك را در جاي خود قرار داده وهر دو پيچ را باندازه معيني با آچار مدرج سفت مي كنند (بجدول هاي 1و2 مراجعه شود).در اين حالت يكي از پيچ ها را باز كرده وبا نازكترين تيغه فيلر،فاصله لبه كپه را بازديد مي كند در صورتيكه فيلر نتواند داخل شود عمل تراش صحيح بوده ودر غير اين صورت بايد دوباره به گارگاهتراشكاري برگردانده شود .در صورت درست بودن فشاركپي،هر دو پيچ را باز كرده وپوسته هاي ياتاقان مربوطه را در جاي خود قرار داده وبا آچار مدرج پيچ ها را سفت مي نمايند سپس يكي از پيچ ها را باز كرده و به همان روش فوق ،فاصله دو لبه كپه را اندازه مي گيرند در اين حالت فاصله دو لبه بايستي بين 001/0 ـ004/0  اينچ (025/0 ـ1/0 ميليمتر)باشد ودر صورت كم يا زياد بودن بايد بهمان روشي كه قبلا گفته شد عمل نمود.
5 ـ آزمايش خلاصي ياتاقان هاي ثابت 
پس از آزمايش فشار كپي وفشار ياتاقاني ،پيچ هاي كپه هاي ثابت را باز كرده و كپه ها را با پيچ هاي مربوط در آورده ودر يك سمت موتور قرار ميدهند.سپس ميل لنگ را روي ميز گذاشته و كليه ياتاقان هاي ثابت و متحرك آن را با پارچه،كاملا تميز مي نمايند .حالا ميل لنگ را به آرامي بدون اينكه پوسته هاي ياتاقان ها از جاي خود تكان  بخورد روي بلوك موتور قرار داده و كپه ها را روي ثابت ها گذارده و پيچ هاي آنها را باستثناي ثابت شماره يك ابتدا با دست سپس با آچار رينگ تا آخر سفت مي كنند .حالا به همان روشي كه براي آزمايش خلاصي شاتون ها گفته شد از كاغذي به ضخامت 001/0  اينچ به اندازه يك در نيم اينچ (25*5/12 ميليمتر)بريده ويك قطره روغن ،روي ثابت ميل لنگ ريخته وكاغذ را روي آن قرار مي دهند. كپه را در جاي خود گذاشته وپيچ هاي آن را به اندازه معين سفت مي كنند . سپس ميل لنگ را به آرامي مي چرخانند ،در صورتي كه ميل لنگ كاملا سفت بوده يا به سختي حركت نمايد اندازه خلاصي ياتاقان صحيح ميباشد اگر لق بوده ويا راحت بگردد بايد از كاغذ ضخيم تري (0015/0 اينچ )استفاده نمود. اين آزمايش را بايد آنقدر ادامه داد تا خلاصي ياتاقان ثابت مشخص شود.اين خلاصي معمولا بين 001/0 ـ003/0 اينچ ميباشد. در صورت كم بودن خلاصي بايد پوسته ياتاقان ها عوض شود. واگر خلاصي بيش از حد مجاز باشد مي توان با سائيدن لبه پوسته ياتاقان ها روي سنگ يا به وسيله سوهان نرم خلاصي لازم را به ياتاقان ثابت داد.به همين ترتيب بايستي خلاصي بقيه ياتاقانهاي ثابت اندازه گيري شود.
يادآوري : 1 ـ توجه شود كه كليه پيچ ها در جاي خود بسته ش