يافته هاي جديد در مديريت گلخانه
مقدمه
اشاره: اهميت گل و گياهان زينتي در زندگي انسان به‌خصوص در دنياي صنعتي امروزي و نقش و جايگاه آن در روح و روان آدمي‌بر كسي پوشيده نيست. گل و گياه در فرهنگ و ادبيات ايرانيان نيز جايگاهي بسيار بلند دارد.
توجه روز افزون كشورهاي مختلف جهان به توليد و مصرف گياهان زينتي با تفكر اثرهاي روان‌درماني، ما را بر آن مي‌دارد كه با يك برنامه ريزي صحيح از امكانات خدادادي كشورمان در راستاي بالا بردن فرهنگ مصرف گياهان زينتي در كشور و همچنين توليد و صادرات آن، به عنوان يكي از محورهاي مهم اقتصادي و ارزآور استفاده لا‌زم را به عمل آوريم. اين توجه مي‌تواند در راستاي موارد زير تحقق يابد:
تأكيد بر اهميت اقتصادي، اشتغال زايي و صادرات گل.
زمينه سازي براي بحث و تبادل نظر در مورد مسايل پرورش گل و گياه.
جذب گردشگران داخلي و خارجي به سبب تنوع و كيفيت گل ايران.
ضرورت تلا‌ش براي رواج استفاده از گل‌هاي طبيعي به جاي گل‌هاي مصنوعي وارداتي.
لزوم فرهنگ سازي براي پرورش گل و گياهان زينتي به‌ويژه در مناطق شهري با توجه به تأثيرهاي روحي و رواني آن.
لزوم افزايش سرانه مصرف گل و گياه در كشور با توجه به رشد روزافزون شهرنشيني و دوري از طبيعت.
ضرورت معرفي گل‌هاي ايراني به بازارهاي داخلي و خارجي.
گل مي‌تواند بيش از هر چيز شادي، آرامش و طراوت را به انسان هديه دهد. نكته جالب توجه درباره نقش گل در سلا‌مت روحي و رواني افراد جامعه آن است كه با تماشا كردن گل و لذت بردن از طراوت، رنگ و عطر زيباي آن حالت روحي نامتعادل افراد تغيير مي‌يابدو به حالت طبيعي باز مي‌گردد. گل و گياه مي‌تواند باعث ايجاد حس نگرش مثبت به زندگي و آرامش، احساس شادي و رضايت و صميميت در افراد شود.
از سويي، سرمايه گذاري به منظور توليد گل از نظر اقتصادي حايز اهميت است و سرمايه گذاري در ايران در اين زمينه از حدود 50 سال پيش آغاز شده است. البته قبل از آن نيز در بسياري از باغ‌ها گل و درختچه‌هاي زينتي پرورش داده مي‌شد اما اين كار از نظر اقتصادي به وسعت و اهميت امروز نبود. بخش عمده سرمايه گذاري در زمينه گلكاري توسط بخش خصوصي انجام مي‌گيرد و در سال‌هاي اخير وزارت جهاد كشاورزي از نظر فني و ارايه تسهيلا‌ت و اعتبارات در سطح گسترده‌اي به منظور ارتقاي توليد گل و گياهان زينتي و ساخت واحدها و مجتمع‌هاي گلخانه اي كمك كرده است.
سطح زيركشت گلخانه‌ها در كشور، در مجموع 6700 هكتار بوده كه 2670 هكتار آن به گل و گياهان زينتي و 3794 هكتار آن به كشت سبزي و صيفي و 236 هكتار آن نيز به ساير محصولات گلخانه اي نظير (توت‌فرنگي، گياهان دارويي و ...) اختصاص يافته است.
به غير از سطوح ذكر شده بالا، هم‌اكنون 2270 هكتار گل و گياهان زينتي در فضاي باز مورد كشت و كار قرار دارد و همچنين 189 مجتمع گلخانه اي در كشور در حال مطالعه و اجراست كه سطح كل اين مجتمع‌ها حدود 9700 هكتار و سطح مفيد گلخانه‌هاي احداثي در اين مجتمع‌ها حدود 5 هزار هكتار خواهد بود.
همچنين ميزان توليد گل و گياهان زينتي در كشور به شرح زير است: گل‌هاي شاخه بريده 3/2 ميليارد شاخه، گل‌هاي گلداني 36 ميليون گلدان، درخت و درختچه‌هاي زينتي 155 ميليون درخت و درختچه و گياهان فصلي و نشايي 867 ميليون بوته.
مزاياي كشت گلخانه‌اي
افزايش توليد در واحد سطح (حداقل 10 برابر فضاي آزاد.
بيش از يك دوره توليد محصول در طول سال.
افزايش كيفيت محصول توليدي در گلخانه‌ها (با كنترل بهتر آفات و بيماري‌ها با اعمال روش‌هاي كنترل بيولوژيكي و كاهش مصرف سموم كه در نهايت باعث افزايش كيفيت محصول و افزايش صادرات و حفظ محيط زيست مي‌شود.
صرفه جويي در مصرف آب با اعمال مصرف بهينه و با استفاده از روش‌هاي نوين آبياري.
استفاده از اراضي غيرقابل كشت با سيستم هيدروپونيك.
عدم وابستگي توليد به شرايط محيطي و امكان بازاريابي مناسب و تنظيم برنامه كشت مطابق نياز بازار.
تداوم كار و توليدمحصول در تمام فصول سال با توجه به امكان كنترل عوامل محيطي و تنظيم شرايط مورد نياز گياه (استفاده از اوقات فراغت زارعان در پاييز و زمستان.
آزادسازي اراضي براي توليد محصولات استراتژيك مانند گندم، ذرت، برنج و دانه‌هاي روغني.
كاهش جذب عناصر سنگين توسط گياهان و حفظ سلا‌مت جامعه با سيستم هيدروپونيك كه امكان جذب و كنترل اين عناصر را فراهم مي‌سازد.
جلوگيري از تغيير كاربري اراضي براي ساختمان به دليل سودمند بودن توليدات گلخانه‌اي در اغلب مناطق.
جلوگيري از مهاجرت روستاييان به شهر با احداث واحدهاي گلخانه اي.
ايجاد فرصت‌هاي شغلي براي جوانان، زنان روستايي و دانش آموختگان كشاورزي.
مهم‌ترين اقدام‌هاي انجام شده مجتمع‌هاي گلخانه اي در سال 1386
تعداد مجتمع‌هاي گلخانه اي در حال مطالعه توسط سازمان جهاد كشاورزي استان‌ها 189 مجتمع است كه از اين تعداد، مطالعات 72 مجتمع گلخانه اي به اتمام رسيده و براي بررسي و اعلا‌م نظر نهايي به مديريت طرح مطالعات باغباني كشور ارسال شده و مطالعات فاز يك و 2 تعداد 8 مجتمع گلخانه اي نيز پايان يافته و در حال تنظيم اسناد مناقصه و انتخاب پيمانكار براي ساخت سازه توسط بانك زمين است. همچنين تعداد 109 مجتمع توسط سازمان‌هاي جهاد كشاورزي در دست مطالعه است كه بعد از اتمام مطالعات، به مديريت طرح براي ارزيابي و بانك زمين براي ساخت سازه ارسال مي‌شود. شايان ذكر است كه متوسط پيشرفت فيزيكي اجراي زيرساخت‌هاي مجتمع‌هاي گلخانه اي در كشور 52 درصد و مطالعات 77 درصد است.
تصويب آيين نامه تشخيص صلا‌حيت مشاوران براي احداث گلخانه و مجتمع‌هاي گلخانه اي به منظور مطالعات فازهاي يك، 2 و 3 با هماهنگي معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي رييس‌جمهوري.
پي‌گيري تصويب آيين نامه تشخيص صلا‌حيت پيمانكاران ساخت سازه‌هاي گلخانه اي با همكاري معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي رييس جمهوري.
تدوين شرح خدمات مطالعات فازهاي يك، 2 و 3 گلخانه اي و ابلا‌غ به استان‌ها براي ايجاد وحدت رويه.
هماهنگي لا‌زم با بانك كشاورزي براي پذيرش گلخانه‌هاي پلا‌ستيكي مدرن و مكانيزه به عنوان وثيقه.
تهيه و تدوين نظام گلخانه‌هاي كشور.
تشكيل ستاد اجرايي مجتمع‌هاي گلخانه‌اي و برگزاري جلسه‌هاي مستمر.
انتخاب شركت مهندسان مشاور يكم به عنوان مدير طرح مطالعات باغباني براي بررسي و ارزيابي گزارش‌هاي مطالعات مجتمع گلخانه اي.
همكاري با بانك زمين و سيستماتيك كردن روند كارها براي تسريع در امور اجرايي.
پي گيري از سازمان‌هاي جهاد كشاورزي استان‌ها براي تسريع در روند مطالعات ساخت زيرساخت‌ها و احداث سازه‌هاي گلخانه ها.
هماهنگي لا‌زم براي