پاورپوینت بررسی نقش شرايط اقليمي در معماری
بخشی از مطلب
اين منطقه از پر باران ترين و سرسبز ترين مناطق اقليمي ايران است و در تمامي فصول سال داراي بارندگي مي باشد. با وجود عرض نسبتا کم ، اين کرانه از دو ناحيه ي تقريبا مجزا تشکيل شده است. يکي ناحيه جلگه اي است که به صورت نوار باريکي در امتداد دريا گسترش يافته و کشتزارهاي وسيع و همچنين شهرهاي بزرگ در اين ناحيه مي باشند. عرض اين جلگه در مجاور رودخانه هايي مانند سفيد رود ، هراز ، تجن و در منطقه شرقي درياي خزر بيشتر است. دوم ناحيه کوهستاني شمال سلسله جبال البرز است که پوشيده از درختان جنگلي مي باشد. در بيشتر مناطق خصوصا در مناطق مرکزي و شمال شرقي ، فاصله اين رشته کوه تا دريا از چند کيلومتر تجاوز نمي کند. مصلح مورد استفاده و فرم ابنيه سنتي در اين دو ناحيه تا حدودي با هم تفاوت دارند.
خصوصيات آب و هوايي اين کناره به قرار ذيل است:
الف – بارندگي زياد در تمام فصول سال ، خصوصا در فصول پاييز و زمستان
ب – رطوبت نسبتا زياد در تمام فصول سال
ج – اختلاف کم درجه حرارت بين شب و روز
د – پوشش وسع نباتي
سمت جنوب غربي درياي خزر ، يعني استان گيلان ، داراي بارندگي بيشتري نسبت به ساير قسمتها است و هر چه از سمت غرب به سمت شرق اين کناره پيش مي رويم ، از مقدار بارندگي کاسته مي شود
خصوصيات کلي بافت شهري و روستايي در اين مناطق به قرار زير است:
الف – بافت شهري و روستايي به صورت باز و گسترده
ب – فضاهاي شهري نسبتا وسيع
ج – محوطه ها با ديواره هاي کوتاه
د – کوچه هاي نسبتا عريض
ه – ساختمانها جدا از هم ، در مراکز شهري متصل به هم
فرم بنا
به دليل بارندگي بسيار زياد و رطوبت بيش از حد فرم بنا در منطقه عمدتا جهت مقابله با اين دو عامل شکل گرفته است.
خصوصيات کلي فرم ابنيه سنتي منطقه شامل شش مورد زير است :
الف – بام ساختمان به صورت شيبدار
ب – ايوان و يا غلام گرد در اطراف ساختمان
ج – شکل ساختمان به شکل برونگرا
د – عدم وجود زير زمين
ه – کف طبقه همکف بالاتر از سطح طبيعي زمين
و – استفاده از تهويه دو طرفه هوا
کرانه شمالي خليج فارس و درياي عمان
شرايط اقليمي
اين منطقه اقليمي در امتداد يک نوار ساحلي باريک و نسبتا طولاني است که بيش از دو هزار کيلومتر طول آن مي باشد و از مصب اروند رود در جنوب غربي استان خوزستان شروع شده و به خليج گواتر در جنوب شرقي استان سيستان و بلوچستان ختم مي شود.
از لحاظ اقليمي ، اين سواحل جزو نواحي گرم و مرطوب محسوب مي شود. تابستانها نسبتا طولاني و زمستانها فقط در دو ماه دي و بهمن هوا تا حدي سرد است . يان کناره به سبب آنکه در مجاورت دريا مي باشد، رطوبت هوا بسيار زياد است ولي به علت قلت بارندگي ، فاقد پوشش نباتي مي باشد و به جز نخلستانها و کشتزارهاي محدود اهالي ، منطقه به طور کلي لم يزرع و بي آب و علف است.
خصوصيات آب و هوايي
الف – ميزان ريزش باران ساليانه بسيار اندک ، اغلب بارندگي در فصول پاييز و خصوصا زمستان
ب – رطوبت هوا بسيار زياد در تمام فصول سال
ج – هوا بسيار گرم و مرطوب در تابستان و معتدل در زمستان
د – اختلاف کم درجه حرارت بين شب و روز
ه - شور بودن آبهاي زيرزميني در اکثر مناطق
و – پوشش بسيار کم گياهي
از آنجايي که در اين کرانه خاک اکثرا نواحي آهکي است و همچنين فاقد پوشش نباتي مي باشد، لذا اب باران به داخل زمين نفوذ نمي کند و باران اندکي هم که مي بارد ، ايجاد سيل مي کند و چون سيل بندهاي کافي و کانالهاي عبور اب وجود ندارد و آب ذيقيمت شيرين به صورت سيل روانه دريا مي گردد.
به دليل مجاورت با دريا و تابش تقريبا عمودي آفتاب در فصول بهار و تابستان ، ميزان تبخير آب در منطقه بسيار زياد و رطوبت هوا نيز زياد است. هر چه از ساحل دور شويم و همچنين در ارتفاعات ، از ميزان رطوبت هوا کاسته مي شود ، به نحوي که به فاصله حدود بيست کيلومتر از ساحل ، با آب و هواي گرم و خشک کويري و يا کوهپايه اي مواجهه مي شويم . رطوبت زياد در سواحل دريا ، توام با حرارت بسيار زياد ، در اغلب مواقع در فصول گرم ايجاد شرجي مي کند که از لحاظ زيستي بسيار مشکل و طاقت فرسا است .
بافت شهري
بهترين روش براي مقابله با شرايط سخت آب و هوايي در اين منطقه ، ايجاد سايه و استفاده از جريان باد است.
خصوصيات بافت شهري:
الف – بافت شهري بصورت نيمه متراکم
ب – بافت روستايي نسبتا باز
ج – فضاهاي شهري نيمه محصور
د – گسترش شهرها و روستاهاي ساحلي در امتداد کنار ساحل و جهت آن رو به دريا
فرم بنا
خصوصيات کلي فرم بنا در اين مناطق به قرار زير است :
الف – ساختمانها به صورت حياط مرکزي و نيمه درون گرا
ب – حداکثر استفاده از سايه و کوران هوا
ج – ارتفاع اتاقها زياد و پنجره ها بلند و کشيده
د – ايوانها وسيع و مرتفع
ه – عدم وجود زير زمين
و – طاقها غالبا مسطح
نواحي کوهستاني و مرتفع
شرايط اقليمي
دو سلسله جبال البرز و زاگرس نواحي مرکزي ايران را از سواحل درياي خزر در شمال و جلگه بين النهرين در غرب جدا مي کند. شيرکوه ، کوه تفتان و کوهاي منفرد ديگري نيز در قسمتهاي مرکزي و شرقي ايران وجود دارد. اين کوهستانها سرچشمه رودخانه ها و قناتهاي کشور مي باشند. رشته کوهاي واقع در شمال و غرب کشور اکثرا برف گير بوده و در دامنه شمالي رشته کوه البرز ، جنگلهاي انبوه که در فصل سوم بحث شد و در دامنه کوهاي زاگرس در غرب کشور ، جنگلهاي تنک بلوط ، نارون و افرا وجود دارد.
کليات شرايط اقليمي اين نواحي به قرار ذيل است :
الف – سرماي شديد در زمستان ، معتدل در تابستان
ب – بارش برف سنگين در قسمتهاي شمال و شمال غرب کشور
ج – رطوبت هوا کم
د – اختلاف بسيار زياد درجه حرارت بين شب و روز
خصوصيات کلي بافت شهري و روستايي به قرار ذيل است :
الف – فضاهاي شهري و روستايي کوچک و محصور
ب – بافت شهري و روستايي متراکم و ابنيه متصل به هم
ج – جهت آفتاب و عوارض زمين عامل تعيين کننده در نحوه استقرار ، گسترش و سيماي کلي شهر و روستا
د – کوچه ها و معابر اصلي به موازات خط تراز زمين و اغلب با عرض کم
خصوصيات کلي فرم و بنا در اين نواحي به شرح ذيل است :
الف – ساختمانها داراي حياط مرکزي و درونگرا
ب – نسبت سطح پوسته خارجي بنا به حجم بنا کم
ج – ارتفاع اتاقها کم
د – بام ها غالبا به صورت مسطح
ه – بازشوها کوچک
و – ايوانها و حياط ها کوچک
ز – ديوارها نسبتا قطور
دشتهاي فلات
شرايط اقليمي
دشتهاي فلات که بخش عمده اي از مساحت کشور ما محسوب مي شوند ، عمدتا در نواحي مرکزي و شرقي مملکت قرار دارند. دو منطقه دشت کوير و کوير لوت در مرکز ايران واقع شده اند که بطور کلي لم يزرع و با بارندگي بسيار اندک مي باشند . اين دو کوير قريب يک هفتم مساحت ايران را شامل مي شوند.
نواحي حاشيه کويري و کوهپايه اي داراي آب و هواي معتدل تر با بارندگي بيشتر مي باشند ولي به هر تقدير اقليم اين نواحي نيز گرم و خشک است .
خصوصيات کلي شرايط اقليمي دشتهاي فلات به قرار زير است:
الف – آب وهواي گرم و خشک در تابستان ، سرد خشک در زمستان
ب – بارندگي بسيار اندک
ج – رطوبت هوا بسيار کم
د – پوشش بسيار کم گياهي
ه – اختلاف زياد درجه حرارت بين شب و روز
و – در نواحي کويري و حاشيه کويري ، بادهاي توام با گرد و غبار
کليات بافت شهري و روستايي به قرار زير است:
الف – بافت روستايي و شهري بسيار متراکم
ب – فضاهاي شهري کاملا محصور
ج – کوچه هاي باريک و نا منظم و بعضا پوشيده با طاق
د – ساختمانها متصل به هم
ه – نحوه ي استقرار مجموعه هاي زيستي براساس جهت آفتاب و باد
فرم بنا
کليات فرم بنا در اين مناطق به قرار ذيل است :
الف – کليه بناها به صورت کاملا درونگرا و محصور
ب – کليه بناها داراي حياط مرکزي ( بجز حمام ) و اغلب آنها داراي زير زمين ، ايوان و بادگير
ج - کف ابنيه و خصوصا حياط پايين تر از سطح معابر
د – ارتفاع اتاقها نسبتا زياد
ه – طاقها غالبا قوسي و گنبدي
و – ديوارها نسبتا قطور