چكيده
طراحي مراكز درماني در راستاي شكلگيري فضايي جهت انجام بهتر و آسانتر خدمات پزشكي بوده و همگام با پيشرفت علم پزشكي فضاهاي درماني شكل پيچيدهتري به خود گرفتهاند. از ديگر عواملي كه تحول عمدهاي در معماري مراكز درماني به وجود آورده است پيدايش ايدههاي نو بوده كه بر مبناي تأثير فضا بر انسان شكل گرفتهاند؛ كه عبارتند از: طراحي فضاهاي حافظ سلامت ، كه در پي حذف عوامل بيمار كننده در فضا هستند و طراحي فضاهايي كه داراي تأثيرات مثبت بر روح و جسم انسان بوده و عمدتاً در حوزه طراحي مراكز درماني و تحت عنوان معماري شفابخش مطرح ميباشند.
اين پژوهش با عنوان معماري شفابخش (طراحي مركز دياليز) ، در پي طراحي يك مركز درماني خاص (مركز دياليز)، با هويتي شفابخش بوده است. دياليز در مفهوم طبي به عنوان عملي براي جايگزيني كاركرد دفعي كليه و جداسازي مواد زائد و خارج كردن آنها از بدن مي باشد. محدودهي مورد مطالعه در طراحي در خيابان صفه اصفهان و در همجواري كلينيك بهارستان، در مكاني با دسترسي مناسب به شهر، خوش آب وهوا و با ديد و منظرخوب انتخاب شده است. اين تحقيق درحوزه ي تحقيقات توسعه اي و مبتني بر دانش موجود قرار گرفته و ابزار گردآوري اطلاعات آن از طريق مشاهده ، مصاحبه و كتابخانه بوده است.
هدف از طرح اين مسئله تغيير نگرش به معماري مراكز درماني در جهت رسيدن به فضايي كمك كننده به قشر خاصي از بيماران بوده ودر پي پاسخ به اين سوالات بوده است:
۱. يك فضاي معماري چگونه و با داشتن چه خصويات و امكاناتي مي تواند داراي هويتي شفابخش باشد؟
۲. چگونه ميتوان ميان مشخصه ها و نيازهاي يك بيمار دياليزي وعناصرايجاد كننده يك فضاي معماري ارتباط برقرار كرد؟
۳. يك مجموعه فضاي معماري (درماني - خدماتي - آموزشي) با دارا بودن چه فضاها و با چه خصوصياتي مي تواند گامي مؤثردر جهت آسايش بيماران دياليز و خانواه هاي آنها باشد؟
آنچه در اين پايان نامه دنبال شده است، طراحي فضايي است كه بتواند با انعكاس روح آرامش بر روان طيف گسترده اي از بيماران جامعه تلخي آنچه كه هست را كمرنگ نمايد. انسان دردمندي كه كليه خود را از دست داده است و تا كنون صرفاً با دستگاه دياليز ارتباط برقرار كرده است و اثر صنعتي نه چندان دلچسب آن را تجربه نموده است، اين بار با نيروي درون و خود آگاهي خدا دادي خود، دستگاه معماري را فراتر از دستگاه دياليز تجربه خواهد نمود.اين طراحي ضمن رعايت قوانين طراحي مراكز دياليز ، سعي در حذف عوامل بيمار كننده روح و جسم داشته كه اين مساله در فضاهاي درماني اهميتي دو چندان مي يابد . از ديگر ويژگي هاي طراحي ، خلق فضايي در ارتباط تنگاتنگ با طبيعت ، با تركيب مطلوبي از كاربرد عناصر معماري از جمله نور روز و رنگ بوده است ، كه در راستاي خلق محيطي شفا بخش شكل گرفته است.