مطالعات طراحي معماري، مجموعه تفریحی و توریستی با رویکرد گردشگری
بخشی از مطلب
نیازهای فرهنگی یک جامعه یکی از نیازهای زندگی برای جوامع بشری است و سرعت حرکت جوامع به عوامل مختلف و گوناگونی بستگی دارد که باعث رهنمون ساختن پیشرفت هر چه بیشتر آن میگردد. حرکت در جهت فرهنگسازی و برآورد کردن نیازهای مرتبط با آن یکی از اهداف کلانشهرهای ماست که این اهداف را نیز میتوان اکنون جز سیاست شاخص فضاهای بیرون شهری یافت. این فرهنگسازیها در ابعادی خاص و بهمنظور پیشبرد اهداف خاصی در شهرها صورت میگیرد. بحث توریسم و اقامتگاههای موردنیاز آنها با توجه به موقعیت مناطق جدید شهری امری مهم و غیرقابلانکار است. خلق فضاهای توریستی- اقامتی در قالب گردشگاه با تمام امکانات و فضاهای دلپذیر و متنوع بهخودیخود میتواند کششی قابلتوجه برای مخاطبانی باشد که بهمنظور گذراندن اوقات فراغت خود و یا رسیدن به شهرهای بزرگ ناچارند زمانی را در چنین محیطهایی بگذرانند.
ولی این منطقه با گذشت زمان چندان به جلو پیش نرفته است و نیاز خاصی دراینباره ضروری به نظر میرسد. با چنین نگرشی بحث اوقات فراغت هر چه بیشتر خودنمایی میکند. با توجه به مقوله فرهنگ و اهمیت به هدایت آن به سمت و سویی خاص که گفته شد، منطقه گردشگری نیشابور هنوز فاقد یک قطب مناسب تفریحی- اقامتی است. با توجه به نیازهای این منطقه به چنین فضاهایی به نظر میرسد طراحی یک مجموعه گردشگری باکیفیت ازجمله نیازهای رده اول این ناحیه است.
مقدمه:
شهر با ویژگیهای كنوني خود زاده عنصر صنعت و ارتباطات است همانطور كه فراغت زادهی صنعت است، فراغت به معني رهايي انسان از سختي كار و ايجاد رفاه و آسايش عمومي است درحالیکه شهرها با وجود معضلات متعدد خود بهسختی مفهوم آن را معنیدار ميكنند زندگي شهرنشيني به دليل مشكلات و ویژگیهای خاص و همهجانبه خود امروزه بغرنجترین شكل زيست انسان در طول تاريخ است وضعيت زندگي اجتماعي و شهري انسان بسيار پيچيده و گاه بهترين شرايط زيستي در محيط خود است آنچه امروز را از دنياي ديروز بهطور كاملاً جدي جدا میکند گسترش و رشد سريع شهرهاي غولآسا و پديدههاي شهرنشيني با تمام خصوصيات آن است. البته تحولات اقتصادي و اجتماعي نيز سهم عمدهاي در اين جداسازي ايفا مينمايند. شهرها خود محصول جريان طولاني تكامل اجتماعي و اقتصادي، سياسي و فرهنگي انسان است.
چرا در محدوده شهرهاي بزرگ عليرغم احساس نياز بسيار بالا امكانات وسيع و برنامهریزیشده جهت گذران اوقات فراغت وجود ندارد؟
فراغت تنها به معناي استراحت و تفريح نيست. تفريح و استراحت جلوهاي از عملكرد فراغت است. وقت آزاد (فراغت) را ميتوان فعالترین و پربهرهترين ساعات شبانهروز بهحساب آورد. چنانكه در يونان باستان اعتقاد بر اين بود كه هدف كار و شغل روزانه كسب ساعتهای فراغت و تفريح است. بدون اين ساعتها، فرهنگي به وجود نخواهد آمد.
امروزه با پيشرفت روزافزون جوامع صنعتي نهتنها در ايران كه در تمامي جهان، با آگاهي به نقش و جايگاه خاص فراغت در تعيين دوباره جاي انسان در تمدن زير سلطه تكنولوژي اهميت ويژهاي به برنامهريزي و مطالعات خاص در جهت چگونگي گذران اوقات فراغت داده میشود.
در گذشته، هدف اساسي زندگي اجتماعي در نظر مردم، كار و كوشش و فعاليت بود و فراغت و تفريح يك امر حاشيهاي و فرعي شناخته ميشد. زيرا در آن هنگام، كارها بهوسیله دست و با نيروي جسمي و محدود انسان انجام ميشد و بازده آن بسيار كم و مقدار توليد ناچيز بود. ضرورت زندگي ايجاب ميكرد مردم هر چه بيشتر كار كنند تا محصول زيادتري به دست آورند.
1-1- بیان مسئله
پیشبینی اینکه پروژه در حال طراحی تا چه حد نزدیک به واقعیت است، یکی از ابعاد مهم تصمیمگیریها در این مرحله میباشد. در اینجا بایستی به نکات مهمی توجه داشت که فاکتورهای زیادی را برای تشخیص این امر در نظر گرفت. از مهمترین این فاکتورها بحث اجرایی بودن و ایجاد کششی مناسب در مخاطبین آینده خود است. میزان و نوع تعدد کاربریها در پروژههای موردنظر از دیگر فاکتورهاست. باید توجه داشت که تعدد کاربریها در این مجموعه تا چه حد میتواند پاسخگو باشد.
شناخت دقیق نوع مخاطب پاسخ اصلی این سؤال است. قطعاً متناسب با نوع جنس و سن مخاطب بایستی به خلق فضاهای خاص پرداخت. چراکه عدم توجه به این مسئله خود رکودی را ایجاد خواهد کرد که غیرقابلجبران است. پس کاربریهای موردنیاز یک توریست از درجه مهمی در این تقسیمبندی برخوردار است.
بحث مربوط به زیباییشناسی پروژه و ایجاد توجه به تمامی موارد ذکرشده میتواند پروژه را هر چه بیشتر به سمت اجرایی شدن و بالا بردن ضریب اطمینان بالا از کسب موفقیت سوق دهد.
و....
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده 1
فصل اول: 3
کلیات (پروپوزال) 3
مقدمه: 3
1-1- بیان مسئله 4
1-2- اهمیت مسئله 5
1-3- ضرورت انجام تحقیق 6
1-4- اهداف پژوهش 7
1-5- نگرشهای اساسی در مورد رابطه انسان و طبیعت در مورد منظر: 7
1-6- سؤالات و فرضیهها 8
واژههای کلیدی 8
1-7- طراحی شهری: 9
1-8- فضای شهری: 9
1-9- گردشگری: 10
فصل دوم: 11
مبانی نظری 11
2-1- تعاریف و مفاهیم اولیه: 11
2-2- نگاهی نو به طراحی و ساماندهی طبیعت اطراف در عصر حاضر: 11
2-3- جهانگردی: 14
2-4- بازدیدکننده (Visitor): 15
الف) تعریف جهانگردی خارجی: 17
ب) تعریف جهانگردی داخلی: 17
2-5- تعریف گردشگری: 17
2-5-1- گردشگری داخلی (یا بومی): 18
2-5-2- گردشگری خارجی (يا بینالمللی): 19
2-5-3- معنای لغوی گردشگری: 19
2-5-4- انواع گردشگری: 19
2-5-4-1- اکوتوریسم (Eco Tourism): 19
2-5-4-2- توریسم روستایی (مزرعهای) Rural Tourism / Farm Tourism 40
2-5-4-3- توریسم تشویقی Incentive Tourism 40
2-5-4-4- گردشگري پايدار sustainable tourism 40
2-5-4-5- گردشگري با هدف مشترك common interest tourism 40
2-5-5 عناصر چهارگانه گردشگری: 40
2-5-6- ارکان صنعت گردشگری: 41
2-5-6-1- استراحتگاه: 41
2-5-6-2- بناهای تاریخی: 42
2-5-6-3- مهمانخانه های بینالمللی: 44
2-5-6-4- تسهیلات فرهنگی و تفریحی: 45
2-5-6-5- خدمات حملونقل: 47
2-5-7- الگوهای گردشگری: 52
2-5-8- عوامل موثر در توسعه گردشگری: 60
2-6- توریسم 68
2-6-1- تعریف صنعت توریسم 69
2-6-2- مزایای توریسم: 69
2-6-3- اهمیت صنعت توریسم 73
2-7- شناسایی فرصتهای پنهان گردشگری در ایران و اثرات آن بر جامعه 73
2-8- نظریههای گردشگری: 73
2-9- تاریخ توریسم در ایران 80
2-10- سهم ناچیز ایران از توریست 80
2-11- ضرورت تغییر نگرش شهر سازان و برنامه ریزان 81
2-12- ضرورت استفاده از فناوری اطلاعات در گردشگری 82
2-13- نقش مدیریت در سیستم اطلاعات توریسم و گردشگری 83
2-14-1- ضرورت مدیریت درسیستم اطلاعات گردشگری 84
2-15- صنعت گردشگری از دیدگاه اقتصاد 86
2-15-1- درآمد جاری 88
2-15-2- اثرات اقتصادی گردشگری 89
2-16- اثرات فرهنگی- اجتماعی گردشگری 92
2-17- اثرات سیاسی توسعه گردشگری 95
2-18- گردشگری در عصر فناوری 97
2-19- عوامل و عناصر موثر در صنعت گردشگری 98
2-20- شناسایی فرصتهای پنهان گردشگری در ایران و اثرات آن بر جامعه 99
2-21- مشکلات جهانگردان 100
2-22- پیشینه و تاریخچه گردشگری: 114
2-23- ماهیت و فلسفه گردشگری: 114
2-24- پیشینه تاریخی گردشگری در ایران 119
2-25- توریسم و جهانگردی در ایران 119
2-25-1- ایران بهعنوان یک کشور توریستی 119
2-25-2- سابقه ی جهانگردی در ایران 120
2-25-3- قبل از اسلام 122
2-25-3-1- ایجاد تشکیلات توریستی در ایران 122
2-25-4- بازارهای جهانگردی ایران 123
2-25-5- جاذبههای توریستی ایران 123
2-25-6- جاذبهها و چشماندازهای طبیعی 124
2-26- آثار صنعت گردشگری: 124
2-26-1- اثرات اقتصادی گردشگری 125
2-26-2- اثرات اجتماعی گردشگری: 126
2-26-3- اثرات فرهنگی گردشگری: 127
2-27- موانع اصلی توسعه صنعت گردشگری در ایران 128
2-27-1- تبلیغات منفی علیه ایران: 128
2-27-2- فقدان برنامهریزی و استراتژی: 128
2-27-3- وضیعت نامناسب بازاریابی و تبلیغات گردشگری: 129
2-27-4- فقدان نیروی انسانی کارآزموده و متخصص: 129
2-27-5- عدم تمایل بخش خصوصی به سرمایهگذاری: 131
2-28- ضرورت شناخت ظرفیتها و مناطق گردشگری: 132
2-29- تدوین استاندارد ها و ظوابط فنی: 132
2-30- حضور دستگاهها ی موازی در تشکیلات گردشگری: 135
2-31- نقش خانواده بهعنوان بخش اصلی گردشگری: 136
2-32- نقش طراحان شهری در توسعه گردشگری: 137
2-33- نقش طراحان شهری در تأمین امکانات سکونتی برای گردشگران: 138
2-34- نقش طراحان شهری در تأمین امکانات غذایی برای گردشگران: 138
2-35- نقش طراحان شهری در ایجاد امکانات ارتباطی و اطلاعرسانی برای گردشگران: 139
2-36- چشم انداز آینده صنعت گردشگری در ایران: 140
2-36-1- بررسی تجارب خارجی: 142
2-36-2- تجارب داخلی: 150
فصل سوم: 166
راهكارهاي توسعه اكوتوريسم شهرستان نيشابور 166
3-1- مبانی نظری 167
3-2- موقعیت جغرافیایی شهرستان 170
3-3- نتایج 171
3-3-1- قابلیت و استعدادهای شهرستان برای عملکرد اکوتوریستی 171
3-3-2- غارها 175
3-3-3- اقامتگاههای گردشگری در ناحیه 176
3-3-4- بررسی دوره پیک گردشگری در منطقه 176
3-3-5- دلایل و انگیزه حضور گردشگران 177
3-3-6- مدتزمان اقامت در شهرستان 178
3-3-7- شناسایی بازارهای هدف منطقه 179
3-3-8- تأثیر زیرساختها در توسعه اکوتوریستی منطقه 179
3-3-8-1- تأثیر امکانات و خدمات 180
3-3-8-2- تأثیر شبکه های ارتباطی 181
3-3-9- محدودیت ها در ارتباط با توسعه اکوتوریسم 182
3-3-10- نحوه همکاری و مشارکت مردم محلی در منطقه 182
3-3-11- بالا بردن فرهنگ افراد بومی در برخورد با گردشگران 183
3-3-12- فرصتهای سرمایهگذاری در مناطق اکوتوریستی شهرستان 183
3-4- نتیجه گیری 184
فصل چهارم 186
نتیجه گیری و ارائه راهکارها 186
فصل پنجم 190
منابع فارسی 190
منابع انگلیسی 192
چکیده انگلیسی 193
فهرست شکل¬ها
عنوان صفحه شکل 2- 1: نمودار جریان ارزیابی تأسیسات گردشگری 134
شکل 3-1: نوع شناسی توریسم 168
شکل 3-2: نقشه موقعیت شهرستان نیشایور 170
شکل 3-3: 175
فهرست جدول¬ها
عنوان صفحه
جدول 2- 1: رتبه اقتصاد گردشگری ایران در جهان در بین 181 کشور 141
جدول 2- 2: رتبه اقتصاد گردشگری ایران در خاورمیانه در بین 12 کشور 142
جدول 3-1: غارهای شهرستان نیشابور 175
جدول 3-2: توزیع فراوانی مسافرت به شهرستان نیشابور به تفکیک فصل 177
جدول 3-3: توزیع فراوانی انگیزه پاسخگویان از مسافرت به شهرستان نیشابور 178
جدول 3-4: توزیع فراوانی مدت اقامت گردشگران در شهرستان نیشابور 178
جدول 3-5: توزیع فراوانی نظر گردشگران در خصوص کمبود امکانات 180
جدول 3-6: ارزیابی پاسخگویان از کیفیت راه دسترسی به مناطق اکوتوریستی شهرستان 181
جدول 3-7: نظر پاسخگویان در خصوص عوامل افزایش رونق اکوتوریسم 184