مطالعات طراحی مجتمع مسکونی با نگرش ارتقاء تعاملات اجتماعی در مجموعه
بخشی از مطلب
معماران، طراحان محیط و طراحان شهری، محیط را با هدف تامین فرصت‌هایی برای روابط شخصی طراحی می کنند. اگر نظام‌های اجتماعی و اداری استفاده از این محیط‌ها را حمایت کنند،احتمال بیشتری وجود دارد که از قابلیت‌های پیش بینی شده محیط استفاده شود. در صورت نبود چنین حمایتی، احتمال استفاده از خدمات موجود به میزان قابل توجهی تقلیل می‌یابد.
خانه در طول تاریخ ظرفي بوده که با نيازها، خواسته‌ها، تمایلات و اعتقادات ساکنان آن که از بستر اقليمي، فرهنگي و اجتماعي خود برخاسته، شکل گرفته است و در تمامي دوره‌ها خانه از اهميت بسياری برخوردار بوده است و نگاه جوامع و فرهنگ های مختلف به مسکن متفاوت است. راپاپورت در این باره مي‌گوید: "خانه بيش از آنکه ساختاری کالبدی باشد نهادی است با عملکرد چند بعدی" و به اعتقاد او عامل فرهنگ و درک انسآن ها از جهان و حيات که شامل اعتقادات مذهبي، ساختار اجتماعي قبيله و خانواده، روش زندگي و همچنين شيوه ارتباطات اجتماعي افراد مي باشد، نقش موثری در مسکن و سازمان تقسيمات فضایي آن داشته است.
علت اصلي انتخاب موضوع اختصاص بخش عمدهای از ساخت و ساز کشور به مسکن و بالاخص مجموعه‌های مسکوني آپارتماني است.(فرهادی،1393) آپارتمان نشینی را می‌توان از مهم ترین تحولات در فرآیند اسکان بشر در شهرها دانست که به فرم غالب مسکن شهری در دوران معاصر تبدی ل شده است. مجتمع‌های مسکونی که زمانی قرار بود با قرارگیری در میان فضاهای سبز و زیبا و کم تراکم، محیط‌هایی با کیفیت و بستری مطلوب برای تعاملات اجتماعی ساکنین ایجاد کنند، به تدریج به مجتمع‌هایی آپارتمانی با تراکم بسیار بالا تبدیل گردیدند.
خانه‌هاي ایرانی در مفهوم سنتی آن، با اتکا به وسعت و تفکیک اند رونی و بیرونی و ترکیبی از فضاهاي مختلف، ظرفیت انجام فعالیت هاي متنوعی داشتند و به طور کلی افراد خانواده می‌توانستند بیشتر نیازهاي فضایی خود را در داخل همین خانه ها تأمین نمایند. در ایران به دلیل تضادها و تناقضاتی که در طول تاریخ وجود داشته و هر روز نیز بیشتر می‌شود، حق هیچ کدام از عرصه‌هاي زندگی جمعی و زندگی خصوصی به درستی ادا نشده است.(کشفی و همکاران، 1391: 9)  معضلاتی مانند استفادة نادرست از فضاها و نبود فضاي کافی براي یک فعالیت، حتی موجب بروز بسیاري بیماري‌هاي روانی در جامعه ایرانی شده است. این موضوع بسیار خطرناك است؛ چرا که یک رفتار خاص و نامطلوب بعد از چند سال و چند نسل به عادتی تبدیل می‌شود که ترک آن بسیار سخت خواهد بود و حتی اگر جامعه به غلط بودن آن هم پی‌ببرد باز آن را تکرار خواهد کرد.(چرمایف و الکساندر، 1393)
از آنجا که سرعت تغيير ساختارهای سکونتي از خانه های – تاریخي و ویلایي به آپارتمآن‌های مسکوني و برج های بلند مرتبه با سرعت تغيير شيوه های سکونت و زندگي همگام نبوده، این تغيير چنان با سرعت انجام مي شود که مجالي برای اندیشيدن به نيازهای حقيقي، طبيعي و فطری استفاده کنندگان و شيوه های زندگي آن ها نگذاشته است. از سوی دیگر تلاش روزافزون سوداگران در سرعت بخشيدن به فرآیند ساخت و ساز منجر به کاهش هرچه بيشتر کيفيت و بي توجهي به نقش استفاده کنندگان از فضاهای سکونتي شده است.
و....
 
 
فهرست مطالب:
فصل یک: کلیات تحقیق    1
1-1- مقدمه    2
1-2- بیان مسئله    3
1-3- اهمیت موضوع    5
1-4- اهداف طرح    6
1-5- پیشینه موضوع    7
1-6- روش انجام تحقیق    9
فصل دو: مبانی نظری    10
2-1- مقدمه    11
2-2- تعریف خانه    12
2-2-1- کارکردهای خانه    13
2-2-2- اصول خانه ایرانی    17
2-2-3- مفهوم خلوت و ازدحام در خانه    21
2-2-3-1- خلوت در خانه‌های سنتی ایران    24
2-2-3-2- خلوت در خانه‌های معاصر ایران    26
2-3- سکونت و مسکن    28
2-3-1- مفهوم سکونت    28
2-3-2- تعریف مسکن    29
2-3-3- اهمیت مسکن    31
2-3-4- مسکن مطلوب    32
2-3-5- عوامل کلی مؤثر بر مطلوبیت مسکن    34
2-4- مجتمع‌های مسکونی    36
2-4-1- محیط مسکونی    36
2-4-2- مجموعه مسکونی    37
2-5- تعاملات اجتماعی و اجتماع‌پذیری    41
2-5-1- تعریف روابط اجتماعى    42
2-5-2- پیشینه نظریات مرتبط با تعاملات اجتماعی    44
2-5-3- تبيين معيارهای موثر در تعاملات اجتماعی    45
2-5-4- محیطهای ساخته شده و قابلیت تعامل اجتماعی    48
فصل سه: نمونه‌های مشابه    52
3-1- مقدمه    53
3-2- نمونه‌های داخلی    54
3-2-1- مجتمع مسکونی زیتون اصفهان    54
3-2-2- ساختمان مسکونی نیاوران    61
3-2-2-1- تحلیل پلانها    67
3-3- نمونه‌های خارجی    69
3-3-1- مجتمع مسکونی هالن    69
3-3-1- مجتمع مسکونی دانی بروک    74
3-3-1-1- مصالح و نما    76
3-3-1-2- دسترسی و ورودیها    77
3-3-2- طراحی مجتمع مسکونی مینتون    79
فصل چهار: مبانی طراحی و ویژگی‌های معماری    83
4-1- مقدمه    84
4-2- الگوی فضایی-اجتماعی مسکن    85
4-2-1- سازماندهي فضا در خانه ایرانی    85
4-2-2- فضاهای نیمه عمومی و نیمه خصوصی    86
4-2-2-1- امنیت و فضاهای نیمه عمومی و نیمه خصوصی    88
4-2-3- فضاهاي باز مسكوني    89
4-2-3-1- فعالیتهای مرتبط با فضای باز    91
4-3- تعاملات اجتماعی در مجموعه مسکونی    94
4-3-1- روابط خانه و مجتمعهای زیستی    94
4-3-2- فعاليتهاى جمعى در فضاهاى عمومى يك مجتمع مسكونى    95
4-3-3- فضاهای باز و القاء تعاملات    96
4-4- عوامل موثر بر تقویت تعامل ساکنين مجتمع های مسکوني    99
4-4-1- محیطهای اجتماع پذیر    100
4-4-1-1- سرزندگی و نشاط    100
4-4-1-2- خوانایی و نمایانی    101
4-4-1-3-  امنیت    101
4-4-1-4- تناسبات انسانی    102
4-4-1-5- حس تعلق و روح حاکم بر فضا    103
4-4-1-6- ویژگی‌های کالبدی    103
4-4-1-7- عوامل معماری و محیطی    104
4-4-1-8- طبیعت و  فضای سبز    105
4-5- جمع‌بندی    108
فصل پنج:استاندارهای طراحی و اصول فنی- اجرایی    110
5-1- مقدمه    111
5-2- ابعاد و استاندارهای طراحی    112
5-2-1- مکان‌یابی    112
5-2-1-1- معیارهای مکانیابی مجموعه‌های مسکونی    114
5-2-2- گونه‌های مسکونی    116
5-2-3- ضوابط طراحی فضاهای عمومی مسکونی    117
5-2-3-1- حياط و فضای باز    118
5-2-3-2- پله فرار و آسانسور    119
5-2-3-3- پيش آمدگي ساختماني    119
5-2-3-4- پارکينگ    120
5-2-3-5- ورودی    121
5-2-4- ابعاد داخلی واحدهای مسکونی    121
5-2-4-1- آشپزخانه    122
5-2-4-2- نشیمن    125
5-2-4-3-عرصه زندگی خصوصی    127
5-2-5- ملاحضات پدافندغیرعامل    128
5-2-6- ملاحظات اقلیمی مسکن    131
5-2-6-1- وزش باد    131
5-2-6-2- رطوبت و بارندگی    132
5-2-6-3- جهت تابش خورشید    132
5-3- تاسیسات و ویژگی‌های فنی    134
5-3-1- تهويه مطبوع و تاسيسات مكانيكي مجتمع هاي مسكوني    135
5-4- جمع بندی و ارائه راهکارها    137
5-4-1- راهکارهای کلی    137
5-4-2- راه کارهای پيشنهادی جهت طراحي ریز فضاها    137
5-4-2-1- اتاقها    137
5-4-2-2- طراحي آشپزخانه    138
5-4-2-3- راه روها    139
5-4-2-4- فضای باز    139
5-4-2-5-فضاهای جمعي    140
منابع:    141
 
 
 
 
 
فهرست جداول
جدول 4-1- عوامل و تاثیرات تعاملات اجتماعی در محیطهای مسکونی    108
جدول 5-1- معیارهای اصلی مکانیابی مجموعه‌های مسکونی    115
 
فهرست تصاویر
تصویر 2-1- خانه فکری، بندرلنگه    12
تصویر 2-2- خانه تائو دین، ویتنام    15
تصویر 2-3- درونگرایی خانه ایرانی    18
تصویر 2-4- نمونه ارتباط با طبیعت خانه بردبار، ماكلوان، شهرستان فومن    20
تصویر 2-5- نمونه پرهیز از اسراف در خانه خانه مهدوي، تيكدر، شهرستان زرند، كرمان    21
تصویر 2-6- مجموعه مسکونی سویس    38
تصویر 3-1- دید پرنده از طرح اولیه مجتمع مسکونی زیتون    54
تصویر 3-2- دید پرنده از مجتمع مسکونی زیتون    54
تصویر 3-3- نمای حیاط مجتمع مسکونی زیتون    54
تصویر 3-4- موقعیت سایت مجتمع مسکونی زیتون در بافت شهری اصفهان    55
تصویر 3-5- تصویر هوایی ابفت شهری همجوار مجتمع مسکونی زیتون    55
تصویر 3-6- بافت شهری همجوار مجتمع مسکونی زیتون    55
تصویر 3-7- بافت شهری همجوار مجتمع مسکونی زیتون    55
تصویر 3-8- ورودی‌های مجتمع مسکونی زیتون    56
تصویر 3-9- ورودی پارکینگ مجتمع مسکونی زیتون    57
تصویر 3-10- ورودی پلکان مجتمع مسکونی زیتون    57
تصویر 3-11- راهرو مجتمع مسکونی زیتون    57
تصویر 3-12- حیاط مرکزی مجتمع مسکونی زیتون    57
تصویر 3-13- حیاط مرکزی مجتمع مسکونی زیتون    61
تصویر 3-14- حیاط مرکزی مجتمع مسکونی زیتون    61
تصویر 3-15- نمای خارجی ساختمان مسکونی نیاوران    61
تصویر 3-17- طراحی راهپله در فضای نیمهباز    62
تصویر 3-16-  ایده طراحی بنا حفظ طبیعت موجود در سایت مجتمع مسکونی نیاوران    62
تصویر 3-18-  استفاده از باغچه و پوشش گیاهی در فضاهای داخلی ساختمان    62
تصویر 3-19- نمای خارجی مجتمع مسکونی نیاوران    63
تصویر 3-21- نمای حیاط مجتمع مسکونی نیاوران    64
تصویر 3-23- نمای داخلی مجتمع مسکونی نیاوران    66
تصویر 3-25- نمای داخلی مجتمع مسکونی نیاوران    66
تصویر 3-26- نمای داخلی استخر مجتمع مسکونی نیاوران    67
تصویر 3-27- اسکیس پلان مجتمع مسکونی نیاوران    68
تصویر 3-28- نمایی از مجتمع مسکونی هالن    69
تصویر 3-29- نمای بام مجتمع مسکونی هالن    70
تصویر 3-30- دید پرنده مجتمع مسکونی هالن    70
تصویر 3-31- نمای مجتمع مسکونی هالن    70
تصویر 3-32- فضای نیمه خصوصی مجتمع مسکونی هالن    70
تصویر 3-33- نمای مجتمع مسکونی هالن    74
تصویر 3-34- فضای داخلی مجتمع مسکونی هالن    74
تصویر 3-35- دید پرنده مجتمع مسکونی دانی بروک    74
تصویر 3-36- فضاهای مرکزی حضورپذیر مجتمع مسکونی دانی بروک    75
تصویر 3-37- معابر داخلی مجتمع مسکونی دانی بروک    76
تصویر 3-38- معابر داخلی مجتمع مسکونی دانی بروک    76
تصویر 3-39- نمای مجتمع مسکونی دانی بروک    76
تصویر 3-40- نمای مجتمع مسکونی دانی بروک    76
تصویر 3-41- دید پرنده مجتمع مسکونی دانی بروک    78
تصویر 3-42- فضای مرکزی مجتمع مسکونی دانی بروک    78
تصویر 3-43- ماکت مجتمع مسکونی دانی بروک    78
تصویر 3-44- ماکت مجتمع مسکونی دانی بروک    78
تصویر 3-45- نمای مجموعه مسکونی مینتون    79
تصویر 3-46- منظره جذاب سومین تراس هوایی متصل به پل در مجموعه مسکونی مینتون    80
تصویر 3-47- فضای سبز انبوه مجتمع مینتون، محیطی را برای زندگی افراد فراهم می. آورد    80
تصویر 3-48- کتابخانه 82 نفری مجتمع آپارتمانی مینتون    81
تصویر 3-49- نمای مدرن ساختمان های مجتمع مینتون    81
تصویر 3-50- سایت پلان مجموعه مسکونی مینتون    81
تصویر 3-51- استخر مجتمع  مینتون    82
تصویر 3-52- پل مجتمع مینتون    82
تصویر4-1- خانه های تک واحدی    87
تصویر4-2- آپارتمان های 2-3 طبقه    88
تصویر4-3- مجتمع مسکونی    88
تصویر4-4- مجتمع مسکونی آفتاب واقع در زنجان    88
تصویر 4-5- فعالیت‌های اختیاری مانند نشستن، پیاده‌روی و هواخوری    92
تصویر 5-1- مثلث کار در یک آشپزخانه با فرم L    122
تصویر 5-2- مثلث کار در یک آشپزخانه با فرم موازی    122
تصویر 5-3- مثلث کار در یک آشپزخانه جزیره‌ای    123
تصویر 5-4- مثلث کار در یک آشپزخانه با فرم U    123
تصویر 5-5- استاندارهای چیدمان آشپزخانه    124
تصویر 5-6- مسیر حرکت در آشپزخانه و ابعاد، فواصل و ارتفاعات لازم    125
تصویر 5-7- استاندارهای چیدمان مبلمان در فضای نشیمن    127
تصویر 5-9- ايجاد شكستگي در ديوار بعنوان جانپناه    131
تصویر 5-10- دیاگرام بهره‌گیری از نور طبیعی    133
 
 
فهرست نقشه‌ها
نقشه 3-1- پلان زیرزمین مجتمع مسکونی زیتون    58
نقشه 3-2- پلان همکف مجتمع مسکونی زیتون    58
نقشه 3-3- پلان طبقات مجتمع مسکونی زیتون    59
نقشه 3-4- برش عرضی مجتمع مسکونی زیتون    59
نقشه 3-5- نمای میانی مجتمع مسکونی زیتون    60
نقشه 3-6- نمای ورودی اصلی مجتمع مسکونی زیتون    60
نقشه 3-7- واحدهای مسکونی مجتمع مسکونی زیتون    60
نقشه 3-8- ارتباط عمودی مجتمع مسکونی زیتون    60
نقشه 3-9- پلان مجتمع مسکونی نیاوران    68
نقشه 3-10- سایت پلان مجتمع مسکونی هالن    71
نقشه 3-11- پلان خانه تیپ 380 مجتمع مسکونی هالن    72
نقشه 3-12- مقطع تیپ 12 مجتمع مسکونی هالن    73
نقشه 3-13- پلان همکف مجتمع مسکونی دانی بروک    77
نقشه 3-14- نمای مجتمع مسکونی دانی بروک    77
نقشه 3-15- پلان مجتمع مسکونی دانی بروک    78
 
فهرست نمودارها
نمودار 2-1- الگوی خلوت و ازدحام در خانه سنتی ایرانی    23
نمودار 2-2- اجزاء مسکن مدرن    33
نمودار 2-3- هرم نیازهای مازلو    41
نمودار4-1- تاثیرات تعاملات اجتماعی در فضاهای مسکونی    106