مطالعات طراحی پژوهشکده آثار و علوم  تاریخی
 
فهرست مطالب
 
عنوان     صفحه
 
مقدمه
مقدمه    ا
روش تحقيق    ط
ضرورت تحقيق    ي
فرآيند مطالعات طراحي    ك
بيان مسئله     ل
بيان موضوع    ن
بيان هدف    ع
مباني نظري معماري پروژه    ف
 
فصل اول مطالعات پايه
1ـ تحقيق و پژوهش    1
1ـ1ـ تحقيق و پژوهش    1
1ـ1ـ1ـ از نظر لغت    1
1ـ1ـ2ـ در اصطلاح    1
1ـ2ـ ضرورت‌هاي پژوهش    2
1ـ2ـ1ـ از نظر علمي    2
1ـ2ـ2ـ در جنبه مكتب‌شناسي    3
1ـ3ـ دامنه ضرورت‌ها    3
1ـ3ـ1ـ در جنبه حيات فردي    3
1ـ3ـ2ـ در جنبه اجتماعي    4
1ـ3ـ3ـ از نظر اخلاقي    4
1ـ3ـ4ـ از ديد اسلام    4
1ـ4ـ فوائد پژوهش    6
1ـ4ـ1ـ در جنبة فردي    6
1ـ4ـ2ـ در جنبة اجتماعي    6
1ـ4ـ3ـ در جنبة فرهنگي    7
1ـ5ـ نفس پژوهش و لذت آن     7
1ـ6ـ اهداف و مقاصد پژوهش    8
1ـ6ـ1ـ منظور از هدف    8
1ـ6ـ2ـ ضرورت و اهميت هدف در تحقيق    9
1ـ6ـ3ـ ويژگيهاي اهداف    9
1ـ6ـ4ـ دسته‌بندي اهداف    10
1ـ7ـ مشكلات و موانع تحقيق پژوهش    13
1ـ7ـ1ـ در رابطه با پژوهشگر    13
1ـ7ـ2ـ در رابطه با كادر تحقيق    15
1ـ7ـ3ـ در رابطه با منابع تحقيق    15
1ـ7ـ4ـ در رابطه با واقعيت‌هاي جامعه    15
1ـ8ـ انواع پژوهش از نظر عده پژوهشگران    16
1ـ8ـ1ـ تحقيق فردي    17
1ـ8ـ2ـ تحقيق گروهي    17
1ـ9ـ امكانات لازم براي پژوهش    17
1ـ9ـ1ـ در جنبه پژوهشگر    17
1ـ9ـ2ـ در جنبه مسأله پژوهش    17
1ـ9ـ3ـ امكانات در رابطه با واقعيت‌ها    17
1ـ9ـ3ـ1ـ امكانات اقتصادي    17
1ـ9ـ3ـ2ـ امكانات اجتماعي    18
1ـ9ـ3ـ3ـ امكانات سياسي    18
1ـ9ـ3ـ4ـ امكانات فرهنگي    18
1ـ9ـ3ـ5ـ امكانات مذهبي    18
1ـ9ـ3ـ6ـ امكانات ديگر    19
1ـ10ـ مراحل پژوهش    20
1ـ10ـ1ـ تعيين موضوع    20
1ـ10ـ2ـ تعيين مرز موضوع    21
1ـ10ـ3ـ تهيه اطلاعات    21
1ـ10ـ4ـ تدوين اطلاعات    21
1ـ10ـ5ـ تهيه فرضيه    21
1ـ10ـ6ـ بررسي مجدد فرضيه    21
1ـ10ـ7ـ تهيه اصل يا قانون    22
1ـ10ـ8ـ دستيابي به نظريه يا تئوري    22
1ـ10ـ9ـ نگارش و ارائه تحقيق    22
1ـ11ـ طرح پژوهش    22
1ـ11ـ1ـ طرح تحقيق    23
1ـ11ـ2ـ نكات مورد بحث در طرح    23
1ـ12ـ روش‌هاي كلي در پژوهش    25
1ـ12ـ1ـ روش‌هاي فلسفيـ مذهبي    25
1ـ12ـ2ـ روش‌هاي مطالعه‌اي    25
1ـ12ـ3ـ روش‌هاي تجربي    25
2ـ وضعيت علمي كشور    26
2ـ1ـ وضعيت علمي كشور    26
2ـ2ـ مشكلات و موانع ساختاري در نظام تحقيقاتي ايران    27
2ـ2ـ1ـ مشكلات مربوط به مديريت سياستگذاري و نيروي انساني    27
2ـ2ـ2ـ مشكلات مربوط به ساختار و تشكيلات تحقيقات    28
2ـ2ـ3ـ مشكلات مربوط به اطلاع رساني فرهنگ و آموزش    28
2ـ2ـ4ـ مشكلات مربوط به قوانين و مقررات    28
2ـ2ـ5ـ مشكلات مربوط به بهره‌برداري از منابع پژوهشي    28
2ـ3ـ  نقاط قوت و ضعف بخش پژوهش در ايران     29
3ـ بررسي آماري پژوهش در ايران    30
3ـ1ـ بررسي آماري پژوهش در ايران و مقايسه آن در جهان    30
3ـ2ـ منابع مالي و انساني بخش پژوهش    31
3ـ3ـ بهره‌وري بخش پژوهش در ايران    32
3ـ4ـسياستها و خط‌مشي‌هاي بخش پژوهش در برنامه‌هاي توسعه ‌كشور     33
4ـ رابطه علم و تكنولوژي با پژوهش    35
4ـ1ـ رابطه علم و تكنولوژي با پژوهش    35
4ـ2ـ ضرورت امر پژوهش در توسعه علم و فن‌آوري    35
4ـ3ـ نياز به تربيت پژوهشگر    36
5ـ جوانان در جامعه امروز    37
5ـ1ـ جوانان در جامعه امروز    37
5ـ2ـ مفهوم نوجواني و جواني    38
5ـ3ـ مفهوم نياز و بررسي آن در جوانان    39
5ـ4ـ تقسيم‌بندي نيازها    40
5ـ4ـ1ـ نيازهاي فيزيولوژيك    40
5ـ4ـ2ـ نياز به امنيت (ايمني)    40
5ـ4ـ3ـ نياز به تعلق و عشق (وابستگي)     41
5ـ4ـ4ـ نياز به احترام    41
5ـ4ـ5ـ نياز به خود شكوفائي يا تحقق ذات يا كامل شدن    41
5ـ5ـ طبقه بندي نيازهاي جوانان    41
5ـ5ـ1ـ نيازهاي جسماني    42
5ـ5ـ2ـ نيازهاي رواني    42
5ـ5ـ3ـ نيازهاي زيستي    44
5ـ6ـ پيامدهاي عدم توجه به نيازهاي نوجوانان و جوانان    45
5ـ7ـ افراط و تفريط در برابر جوانان    47
5ـ8ـ انگيزه پيشرفت زمينه‌اي براي پژوهشگري جوانان    48
5ـ9ـ علاقه جوانان به مجهولات    49
5ـ10ـ نيازهاي نسل جوان    49
5ـ11ـ تعليم و تربيت در دوران جواني    50
5ـ12ـ تربيت مبتني بر ارزش‌شناسي در جوانان    52
5ـ13ـ لزوم رعايت حقوق جوانان و توجه به ميزان سن    54
5ـ14ـ هدف تعليم و تربيت جوانان    55
5ـ15ـ تصريح هدف غائي تربيت    56
5ـ16ـ دعوت اسلام به تعليم و تربيت    57
6ـ پويا و سازنده بار آوردن انسان    58
6ـ1ـ پويا و سازنده بارآوردن انسان    58
6ـ2ـ انسان فعال و انسان پذيرا    60
6ـ3ـ تأكيد بر حركت و تحول انسان از ديدگاه آيات قرآن    61
 
فصل دوم: مطالعات تكميلي
1ـ علم در آينه هنر    65
1ـ1ـ علم چيست؟    65
1ـ2ـ علم در آينه معماري    67
1ـ3ـ معماري و الكترونيك    71
1ـ3ـ1ـ ناماديت    71
1ـ3ـ2ـ حسي بودن    71
1ـ3ـ3ـ چند رسانه‌اي بودن    72
2ـ معماري (مسئله يا پاسخ)    73
2ـ1ـ معماري (مسئله يا پاسخ)    73
2ـ2ـ انگاره‌هاي پنهاني ذهنيت    73
2ـ2ـ1ـ پايداري    74
2ـ2ـ2ـ پويايي    74
2ـ2ـ3ـ تغيير    74
3ـ تعاريف و ضوابط تأسيس مراكز تحقيقاتي    77
3ـ1ـ تعاريف و ضوابط تأسيس مراكز تحقيقاتي    77  
4ـ ضرورت تأسيس باشگاه دانش‌پژوهان    78
5ـ معرفي پژوهشکده مطالعه آثار تاریخی    80
5ـ1ـ پژوهشکده مطالعه آثار تاریخی    80
5ـ2ـ كليات    80
5ـ3ـ وظايف    80
5ـ4ـ اركان و تشكيلات    81
5ـ5ـ عضويت    83
5ـ6ـ امور مالي    84
5ـ7ـ آيين‌نامة پذيرش عضو در پژوهشکده مطالعه آثار تاریخی    84
5ـ8ـ نمودار سازماني پژوهشکده مطالعه آثار تاریخی    86
 
فصل سوم: مطالعات تطبيقي
ـ مطالعات تطبيقي    87
1ـ مركز تكنولوژي مك كورميك تريبون     88
2ـ دانشگاه تكنولوژي و مجموعه آموزشي لاورنس     90
3ـ دانشگاه تكنولوژي چالمرز     92
4ـ دانشگاه تكنولوژي ماساچوست     94
5ـ مركز فرهنگي ژرژ پمپيدو    95
 
فصل چهارم: مطالعات زمينه
1ـ مطالعات شهر مشهد    97
1ـ1ـ مطالعات تاريخي شهر مشهد    97
1ـ2ـ پيدايش شهر مشهد    97
1ـ3ـ شناخت شهر مشهد    99
1ـ3ـ1ـ بررسي‌هاي كلي در مقياس شهر    99
1ـ3ـ1ـ1ـ موقعيت جغرافيايي شهر مشهد    100
1ـ3ـ1ـ2ـ شناخت استخوان‌بندي شهر مشهد    100
1ـ3ـ1ـ3ـ محورهاي شاخص شهر مشهد به لحاظ نقش ارتباطي و يا سيماي شهري    101
1ـ3ـ1ـ4ـ نقاط شاخص شهر مشهد    103
1ـ3ـ2ـ توسعه شهر مشهد در آينده    104
1ـ3ـ2ـ1ـ بررسي اجمالي گسترش غربي شهر    104
1ـ3ـ2ـ2ـ مساحت شهر و كاربريهاي اراضي طرح جامع (95ـ 70)    105
1ـ4ـ بررسي شرايط اقليمي    106
1ـ4ـ1ـ وزش باد    106
1ـ4ـ2ـ تابش آفتاب    106
1ـ4ـ3ـ بررسي وضعيت حرارتي هوا در شب و روز    107
1ـ4ـ4ـ مواقع گرم و مواقع سرد سال    108
1ـ4ـ5ـ خلاصه و نتيجه‌گيري    109
1ـ4ـ6ـ جهت استقرار ساختمان    109
1ـ5ـ بررسي‌هاي جمعيتي شهر مشهد    110
1ـ5ـ1ـ جمعيت شهر مشهد     110
1ـ5ـ2ـ جمعيت شناور شهر مشهد    111
2ـ مطالعات سايت طراحي    113
2ـ1ـ معرفي سايت    113
2ـ2ـ تجزيه و تحليل محدوده مورد نظر    113
2ـ2ـ1ـ روند شكل‌گيري محدوده در گذر تاريخ    113
2ـ2ـ2ـ بررسي موقعيت محدوده در شهر مشهد    114
2ـ2ـ2ـ1ـ موقعيت مكاني محدوده در شهر مشهد    114
2ـ2ـ2ـ2ـ موقعيت محدوده به لحا‌ظ اقتصادي    114
2ـ2ـ2ـ3ـ موقعيت محدوده به لحاظ جمعيتي    115
2ـ2ـ2ـ4ـ موقعيت محدوده به لحاظ حوزه اداري    115
2ـ2ـ2ـ5ـ موقعيت محدوده به لحاظ فضاي سبز    115
2ـ2ـ2ـ6ـ موقعيت محدوده به لحاظ تفريحي، فراغتي    115
2ـ2ـ3ـ شبكه دسترسي محدوده سايت    116
 
فصل پنجم: تحليل
1ـ طبقه‌بندي اطلاعات    118
2ـ تحليل اطلاعات    121
3ـ مباني نظري طراح    124
4ـ مباني طراحي معماري پروژه    126
5ـ برنامه‌ريزي فيزيكي پروژه    128
5ـ1ـ مباني برنامه‌ريزي فيزيكي    128
5ـ1ـ1ـ بررسي جمعيت هدف (گروه‌هاي مخاطب)    128
5ـ1ـ2ـ رايزني با اساتيد و مسئولان مختلف    128
5ـ1ـ3ـ بررسي نمونه‌هاي مشابه پژوهشي    128
5ـ1ـ4ـ اساسنامه باشگاه     128
5ـ1ـ5ـ استاندارد‌هاي موجود    129
5ـ2ـ طرح جامع فيزيكي    129
5ـ2ـ1ـ حوزه‌بندي فضاها    129
5ـ2ـ1ـ1ـ اداري    129
5ـ2ـ1ـ2ـ علمي ـ پژوهشي    129
5ـ2ـ1ـ3ـ‌ اقامتي‌    130
5ـ2ـ1ـ4ـ خدماتي    130
5ـ2ـ1ـ5ـ ارتباطي    130
5ـ2ـ2ـ ابعاد، اندازه و استانداردهاي فضاهاي اصلي مجموعه    131
5ـ2ـ2ـ1ـ آزمايشگاه‌ها    131
5ـ2ـ2ـ1ـ1ـ طبقه‌بندي    131
5ـ2ـ2ـ1ـ2ـ روش‌ها يا گرايش‌ها    131
5ـ2ـ2ـ1ـ3ـ اصول طراحي    131
5ـ2ـ2ـ1ـ4ـ فضاي لازم براي هر نفر     132
5ـ2ـ2ـ1ـ5ـ مدول‌هاي طراحي    132
5ـ2ـ2ـ1ـ6ـ توزيع سرويس‌ها    133
5ـ2ـ2ـ1ـ7ـ سيستم‌هاي دفع مواد زايد    134
5ـ2ـ2ـ1ـ8ـ انباري    134
5ـ2ـ2ـ1ـ9ـ نيازهاي ويژه    134
5ـ2ـ2ـ1ـ10ـ فضاهاي مرتبط    135
5ـ2ـ2ـ1ـ11ـ روكار سطح    135
5ـ2ـ2ـ2ـ كلاس‌ها‌    136
5ـ2ـ2ـ2ـ1ـ فضاي مورد نياز    136
5ـ2ـ2ـ2ـ2ـ شكل استاندارد اتاق    136
5ـ2ـ2ـ3ـ كتابخانه    137
5ـ2ـ2ـ3ـ1ـ بررسي روابط داخلي در كتابخانه    137
5ـ2ـ2ـ3ـ2ـ ورودي در كتابخانه    138
5ـ2ـ2ـ3ـ3ـ قسمت مطالعه در كتابخانه    138
5ـ2ـ2ـ3ـ4ـ فضاي امانات كتابخانه    138
5ـ2ـ2ـ3ـ5ـ نورگيري در كتابخانه     139
5ـ2ـ2ـ3ـ6ـ تهويه در كتابخانه    139
5ـ2ـ2ـ3ـ7ـ حفاظت در مقابل آتش‌سوزي    139
5ـ2ـ2ـ3ـ8ـ استاندارد فضاي كتابخانه    140
5ـ2ـ2ـ4ـ ساختار اداري    140
5ـ2ـ2ـ5ـ سالن‌هاي سخنراني    141
5ـ2ـ2ـ5ـ1ـ شكل اساسي    141
5ـ2ـ2ـ5ـ2ـ ابعاد كمينه براي صندلي‌ها    141
5ـ2ـ2ـ5ـ3ـ انواع ترتيب صندلي‌ها    141
5ـ2ـ2ـ6ـ نمايشگاه    141
5ـ2ـ2ـ6ـ1ـ عملكرد نمايشگاه    142
5ـ2ـ2ـ6ـ2ـ نحوه نورپردازي در نمايشگاه    142
5ـ2ـ2ـ6ـ3ـ مسيرهاي حركت    143
5ـ2ـ2ـ7ـ سلف سرويس    144
5ـ2ـ2ـ8ـ مجموعه اقامتي    146
5ـ2ـ2ـ8ـ1ـ خصوصيات استفاده‌كنندگان    146
5ـ2ـ2ـ8ـ2ـ فضاهاي تشكيل‌دهنده مجموعه اقامتي    147
5ـ2ـ2ـ8ـ3ـ طبقات تشكيل‌دهنده فضاي اقامتي (اتاق‌خوابها)    147
5ـ2ـ2ـ8ـ4ـ اتاق‌خوابها    149
5ـ2ـ2ـ8ـ5ـ تيپ‌بندي اتاق ميهمانان    149
5ـ2ـ2ـ8ـ6ـ تجهيزات اتاق ميهمانان    150
5ـ2ـ2ـ8ـ7ـ ورودي اصلي    150
5ـ2ـ2ـ8ـ8ـ ورودي خدماتي    150
5ـ2ـ2ـ8ـ9ـ لابي    150
5ـ2ـ2ـ8ـ10ـ فضاهاي خدمات و پشتيباني    152
5ـ2ـ3ـ ريزفضاها    154
5ـ2ـ4ـ تدقيق برنامه فيزيكي    155
6ـ جدول سازگاري فضاها    165
7ـ دياگرام ارتفاعي    166
8ـ دياگرام روابط عملكردي     167
9ـ سازه و تأسيسات    170
9ـ1ـ سازه    170
9ـ2ـ تأسيسات    170
9ـ2ـ1ـ آبرساني    171
9ـ2ـ2ـ اطفاء و اعلام حريق    171
9ـ2ـ3ـ گرمايش و سرمايش    171
9ـ2ـ4ـ برق رساني    171
10ـ قابليت سنجي اراضي    172
10ـ1ـ قابليت استقرار توده و فضا در نقاط مختلف سايت    172
10ـ2ـ قابليت تنظيم و استقرار وروديهاي سواره، پياده و خدمات    172
10ـ3ـ قابليت استقرار و تركيب كاربريها و عملكردها در سايت    172
ـ كلام آخر
ـ كتابنامه
6ـ  
7ـ مطالعات اوليه
8ـ چکيده
عنوان پروژه، مرکز تحقيقي و پژوهشي آثار تاریخی است. اين نوع مراکز تحقيقي و پژوهشي، بر خدمات اجتماعي تاريخي و علمي آموزشي در سطح شهر و منطقه تأکيد مي کند به طوري که در اين مرکز تاريخ و ادبيات اين منطقه مورد تحقيق و نمايش قرار گرفته و در سطح بين المللي به جامعه شناسانده مي شود.  
در ايجاد مرکز تحقيقي و پژوهشي  عمومي، فرض بر اين نهاده مي شود که يک انسان هر چه بيشتر بداند و ببيند فرد مفيدتري به حال جامعه خود خواهد بود و از اين رو براي همه افراد يک جامعه بايد امکاناتي فراهم آورد تا مطابق نيازهاي خويش، خواندن آنچه را به حال خود مفيد مي دانند، در دسترس داشته باشند از اين رو به دليل علاقه بسياري مردم به ادبيات و تاريخ قرون وسطي ايجاد اين مرکز يکي از احتياجات اين منطقه خواهد بود.  
9ـ الف) طرح مسئله  
اساس تفكر در تنظيم مباحث اين پايان‌نامه آن بوده است كه پژوهش بمانند هر فعاليت ديگر داراي شيوه‌ها و روش‌ها و مبتني به اصول و ضوابط است و توسعة آن در هر جامعه‌اي منجر به شكوفائي و رشد و تعالي در تمام زمينه‌ها مي‌شود.
تنگناهاي بخش پژوهش در جامعة امروز ما در زمينه‌هاي فرهنگي، اجتماعي، علمي و… به وضوح قابل مشاهده است كه باعث بسياري از نابساماني ها و عقب‌ماندگي‌هاي كشور شده است. مطالعه و مقايسه سطح علم و تكنولوژي بين جامعة ما و جوامع توسعه يافته اين موضوع را بيشتر مشخص مي‌سازد.  
علاوه بر عقب‌ماندگي علمي كشور از موضوعاتي كه ضرورت توسعة‌ بيشتر امر پژوهش را گوشزد مي‌كند مي‌توان به توصيه دين به تحقيق و تفحص در عالم، سفارش بزرگان علمي تاريخ كشور به جستجو و پرسشگري و ميل فطري انسان براي دستيابي به ناشناخته‌ها و رموز هستي اشاره كرد.
با نظر به اهميت امر پژوهش و جايگاه آن در توسعة علمي كشور و نيز توانمندي و كارايي جوانان در امر توسعه ايجاد مركزي با هدف گسترش فرهنگ تحقيق و پژوهش در بين جوانان به عنوان يك راهكار و در قالب پژوهشکده مطالعه آثار تاریخی به صورت يك پروژة معماري در اين پايان‌نامه مورد نظر بوده است كانوني كه با فراهم آوردن امكاناتي چند، فرهنگ تحقيق و پژوهش را در بين جوانان گسترش داده و روحيه علم‌پروري و دانش‌اندوزي را در آنها تقويت كند.
دراين راستا و با اين هدف در اين رساله به لحاظ نظري و تئوري مطالعات چندي بر روي دو مقوله پژوهش و جوانان شده است.  
قابل ذكر است كه پژوهش و جوانان به عنوان فعل و فاعل از منظر فرهنگي در اين پروژه مورد بررسي و تحليل قرار گرفته‌اند.  
در ادامه قابل ذكر است كه در تهيه اين مطالب هرگز  ادعائي نيست كه توانسته باشيم به تمام زواياي مورد بحث اشاره كرده باشيم ولي دلگرمي و اميد اين است كه اين مجموعه ناچيز بتواند افق فكري جديدي در برابر ديدگان بگشايد.
يعني اينكه توسعه روحية پژوهش  در بين جوانان نيازمند به فعاليت و تبليغ فرهنگي است. و فضاي معماري چنين فعاليتي موضوع اصلي اين پروژه پايان‌نامه مي‌باشد فضايي فرهنگي ـ پژوهشي با خصوصيت منحصر بخود كه كاربران عمده آن افرادي با سنين جواني و نوجواني مي‌باشند.
در پايان اين مقدمه نيز نظري بر سخنراني جناب آقاي خاتمي در جمع پژوهشگران پژوهشکده مطالعه آثار تاریخی خواهيم داشت:
«من علاقه‌مند بودم بيشتر وقت بگذارم و به حرف‌هاي شما عزيزان گوش فرا دهم. اما، وقت من هم تمام مي‌شود و نمي‌خواهم خيلي معطل شويد، انشاءالله سال آينده هر كس ديگري كه رئيس جمهور بود و شما در جلسه حضور داشتيد برنامه‌ريزي را طوري بفرماييد كه يك مقدار از اين صورت رسمي در‌آيد و... نشستي باشد كه بيشتر بتوانيم به درد دلهاي شما گوش بدهيم، يعني منظورم كل نظام است و بيشتر شنيده شود و اكتفا هم به طرح و معرفي اين چهره‌هاي عزيز نشود و يا وقتي كه از سفر مسابقات برمي‌گردند يك دسته گلي به گردنشان بياندازند و ميكروفون مي‌آيد سؤال مي‌كند و جواب مي‌‌شنود. بيش از اين‌ها زمينه‌اي فراهم بياوريم كه خود شماها با هم حرف بزنيد