تعاریف و تاریخچه بانکداری در ایران
۱-۱ تعریف واژه بانک
در لغت نامه دهخدا واژه بانک را (از ریشه لغت فرانسوی Banque و ایتالیایی Banca به معنی میزی که روی آن چیزهایی فروشند) سازمان و دستگاهی که محل ذخیره پول مردم است و بدان داد و ستد کنند یا داد و ستد آنجا انجام گیرد، معنی نموده، در تعریف دیگری که در کتاب بانک و بانکداری در ایران منیژه ربیعی رودسری آمده چنین بیان می‌دارد:
«بانک مشتق از بانکا Banco است که واژه‌ای لاتینی و به معنای پیشخوان و نیمکتی است که صرافان ایتالیایی قرون وسطی در پشت آن به معامله و مبادله پول می‌پرداختند. برخی نیز معتقدند که بانک از واژه آلمانی Banca آن به معنای شرکت اخذ شده است. امروزه بانک به معنای مکانی برای عملیات پولی و اعتباری است که در آن به نقل و انتقال وجوه، صدور برات ، نگاهداری سرمایه اشخاص و موسسه‌ها می‌پردازند، و این سرمایه‌ها با اعطای وام و اعتبار در امور اقتصادی، به جریان می‌افتد.» (ربیعی رودسری، ۱۳۸۰، ۱۳)

۲-۱ تاریخچه بانکداری در ایران
قبل از ایجاد بانک با تشکیلات منسجم و سرمایه ملی د رایران این قبیل امور توسط تجارت خانه‌ها و موسسات داخلی معتبر و صرافی‌های عمده انجام می‌گرفت. این گونه بنگاه‌ها به اموری از قبیل نقل و انتقال پول، تنزیل بروات تجارتی و صدور بیجک (قبول ودیعه) و امثال آن اشتغال داشتند. لیکن پس از گسترش فعالیت بانک‌های خارجی که در ذیل به آن‌ها اشاره می‌گردد، این بنگاه‌ها به تدریج از صحنه رقابت خارج گردیده و فعالیت آن‌ها متوقف گردید.

برای توضیحات بیشتر و مشاهده فهرست مطالب و خرید رساله به ادامه مطلب مراجعه نمائید…

بخشی از مطالب:

فصل اول

مطالعات طراحی بانک

در فرهنگ لغات انگلیسی نیز معانی بسیاری برای لغت BANK آورده شده است که تعاریف مرتبط با گفتار این کتاب عبارتست از:

(The table or counter of a money-changer or dealer in money) (Oxford, 1989, 931)
به معنای میز یا پیشخان یک متصدی برای انجام امور پولی و تعویض پول
(The shop, office, or place of business of a money-dealer) (Oxford, 1989,931)
به معنای فروشگاه، دفتر یا هر مکانی که برای تجارت در ارتباط با امور پولی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
(A business establishment in which money is kept for saving or commercial purposes or is invested, supplied for loans; or exchanged. The offices or building in which such an establishment is located) (Heritage, 1992, 145)
به معنای حرفه‌ای که به منظور پس‌انداز نمودن پول، انجام تجارت و بازرگانی، سرمایه‌گذاری، اعطای وام یا تبدیل پول تاسیس گردیده است. همچنین دفتر یا ساختمانی که در آن چنین کسب و کاری (اشاره به معنای اول) استقرار می‌یابد.

1-2-1 بانک جدید شرق
این بانک که شعبه‌ای از بانک انگلیسی مقیم لندن بود اولین بانک به شیوه امروزی که از سال ۱۲۶۶ شمسی بدون اخذ امتیاز، شعبه مرکزی خود را در تهران، شمال شرقی میدان توپخانه و در محل فعلی بانک تجارت (تصویر ۱-۱) که ساختمان مسکونی اما بسیار زیبا و مستحکم قهرمان میرزا بود، افتتاح نمود و در اندک مدتی شعبه‌های دیگری در شهرستانها دایر نمود که از آن جمله می‌توان به بانک شاهی یزد اشاره نمود که آن هم در ساختمانی مسکونی در پشت تیمچه‌ای در میدان خان یزد واقع گردیده بود. با شروع فعالیت بانک شاهنشاهی در ایران، پس از سه سال شعب خود را به بانک اخیر واگذار نمود و فعالیتش خاتمه یافت. این حرکت پایه‌ی بانکداری نوین را در ایران بنا نهاد.

۲-۲-۱ بانک شاهنشاهی ایران
این بانک از سال ۱۲۶۷ شمسی (در محل قبلی بانک جدید شرق) با داشتن امتیازی ۶۰ سال به فعالیت بانکی و تجارتی در ایران اشتغال داشت و امتیاز نشر اسکناس را اخذ نمود. پس از انقضای مدت امتیاز، این بانک مانند یک بانک عادی تجارتی تا مرداد ۱۳۳۱ به نام بانک انگلیس در ایران و خاورمیانه به فعالیت خود ادامه داد و سپس منحل گردید.
۳-۲-۱ بانک استقراضی ایران
که به بانک استقراضی روس معروف بود و در سال ۱۲۶۹ شمسی امتیازی به مدت ۷۵ سال کسب نمود و افزون بر فعالیت بانکی و رهنی، حق انحصاری حراج عمومی و معافیت مالیاتی را نیز دریافت داشت و به موجب عهدنامه مورخ ۱۲۹۹ شمسی، منعقده بین دولت‌های ایران و اتحاد جماهیر شوروی (سابق)، این موسسه به دولت ایران واگذار شد.

۴-۲-۱ بانک عثمانی
این بانک در واقع یک بانک انگلیسی بود و از محل سرمایه مشترک فرانسه و انگلیس از اواسط قرن نوزدهم میلادی در کشور عثمانی (ترکیه فعلی) تاسیس شد و شعبه‌های متعددی در کشورهای همجوار دایر کرد و در سال ۱۳۰۱ شمسی اقدام به تاسیس شعبی در تهران و شهرهای غربی کشور نمود و منظور اصلی از این اقدام، تسهیل در روابط تجارتی و بانکی بین ایران و عراق بود و سرانجام در سال ۱۳۳۴ به فعالیت خود در ایران پایان داد.
بانک‌های ایرانی که به تدریج برای رفع نیازهای مالی در بخش‌های مختلف بازرگانی، کشاورزی، صنعتی و رهنی یا ساختمانی از محل سرمایه‌های ملی تشکیل گردیدند به شرح ذیل می‌باشند:

۳-۱ آغاز کار بانک‌های ایرانی
همزمان با بانک‌های بیگانه در ایران، یکسری بنگاه‌ها و تجارت‌خانه‌های داخلی همچون: تجارتخانه تومانیانس، تجارتخانه جمشیدیان، تجارتخانه جهانیان، کمپانی فارس، شرکت اتحادیه، شرکت عمومی ایران و شرکت اسلامیه نیز به انجام امور بانکی در ایران مشغول بودند و بعدها برخی از آنان در کسوت رهبران مشروطه برای بنیان گذاری بانک ملی ایران کوشیدند.

۱-۳-۱ بانک سپه
که با نام بانک پهلوی قشون آغاز به کار کرد، نخستین بانک ایرانی بود که به منظور به کار انداختن وجوه صندوق بازنشستگی افسران و درجه داران ارتش در سال ۱۳۰۴ در خیابان سپه تاسیس شد و با گسترش تدریجی شعبات خود در شهرستان‌ها، اقدام به اجرای عملیات بانکی و اعتباری رایج برای عموم طبقات جامعه نموده، به صورت یک بانک معتبر بازرگانی در آمد که تا به امروز نیز در کنار انجام امور مالی ارتش، به کلیه عملیات بانکی رایج در کشور نیز مشغول می‌باشد.

۲-۳-۱ بانک ملی
دومین بانک که قانون اجازه تاسیس آن در تاریخ ۱۴ اردیبهشت ۱۳۰۶ از تصویب مجلس شورای ملی گذشت و اساسنامه آن در خرداد ۱۳۰۷ توسط هیات دولت و کمسیون قوانین مالیه مجلس تصویب شد، فعالیت خود را رسما در تاریخ شهریور ۱۳۰۷ آغاز نمود در ابتدای تاسیس بانک علاوه بر شعبه مرکزی دو شعبه در بازار تهران و بندر بوشهر که مهمترین بندر بازرگانی آن روز ایران بود تاسیس گردید، پس از آن در شهرهای دیگر نیز شعب بانک ملی ایران نیز دایر گردید.
۳-۳-۱ بانک کشاورزی
سومین بانک ایرانی با عنوان بانک فلاحتی و صنعتی ایران که بعدها چندین بار تغییر عنوان داد و نهایتا نام بانک کشاورزی را به خود اختصاص داد، برای انجام اهداف خاص و به موجب قانون مصوب ۲۱ خرداد ۱۳۱۲ تاسیس گردید. در ادامه شرح مفصلی از چگونگی تاسیس این بانک خواهد آمد.
به فاصله نزدیکی از تاسیس بانک ملی، ضرورت ایجاد یک واحد اعتباری برای کمک به کشاورزان کشور احساس گردید و به دنبال آن در سال ۱۳۰۹ بخشی با عنوان «بانک فلاحتی» در داخل بانک ملی بدین منظور ایجاد گردید. در سال ۱۳۱۲ مجلس شورای ملی قانون تاسیس بانک مستقلی تحت عنوان «بانک فلاحتی و صنعتی ایران» و با مسئولیت بیشتر را تصویب نمود. در سال ۱۳۱۸ نام این بانک به «بانک کشاورزی و پیشه و هنر ایران» تغییر یافته، علاوه بر آن منابع مالی این بانک تقویت گردید و تسهیلات بیشتری توسط دولت وقت برای تامین نیازهای کشاورزان در جامعه آن روز ایران (با توجه به وسعت اراضی و وابستگی کشور به محصولات کشاورزی و روستایی) اختصاص داده شد.
پس از پایان جنگ جهانی دوم در سال ۱۳۲۲ تغییراتی در آئین‌نامه این بانک اعمال گردید و پسوند پیشه و هنر از عنوان آن حذف گردید و نام آن به «بانک کشاورزی ایران» تغییر یافت.
در اجرای سیاستهای قانون اصلاحات ارضی در کشور و مکانیزه نمودن ادوات کشاورزی نیاز مبرمی به منابع مالی بود، لذا در سال ۱۳۴۲ قوانین جدیدی وضع گردید و نام بانک نیز به «بانک اعتبارات کشاورزی و عمران روستایی» تغییر یافت.
لازم به ذکر است که در آن سال‌ها این بانک فاقد آرم و نشان مشخصی بود و این مسئله تا حدودی در مورد سایر موسسات دیگر کشور نیز مصداق داشت. با توجه به مسئولیت‌های جدید در سال ۱۳۴۵ واحد مستقلی تحت عنوان «صندوق توسعه کشاورزی» در کنار این بانک که به نام قبلی یعنی بانک کشاورزی ایران بازگشته بود تاسیس گردید و این دو موسسه مسئولیت اعطای وام در زمینه کشاورزی را به موازات یکدیگر بر عهده داشتند. در سال ۱۳۴۸ با توجه به وضع قوانین جدید به منظور پیشبرد شرکت‌های تعاونی وابسته به کشاورزی نام بانک مادر نیز به «بانک تعاون کشاورزی ایران» تغییر یافت و به دلیل افزایش مسئولیت صندوق توسعه در سال ۱۳۵۲ این موسسه نیز تغییر آئین نامه داده و نام «بانک توسعه کشاورزی ایران» را برای خود برگزید. در نهایت پس از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۸ این دو بانک در یکدیگر ادغام شده و موسسه بوجود آمده تا به امروز با عنوان «بانک کشاورزی» خوانده می‌شود و ساختمان شعبه و ادارات مرکزی آن در جوار بزرگراه جلال آل احمد، نبش خیابان پاتریس لومومبا واقع گردیده است.

۴-۳-۱ بانک مسکن
چهارمین بانک ایرانی که بر اساس نیاز جامعه شهر نشین تاسیس گردید بانک رهنی ایران نام داشت که عنوان امروزی آن بانک مسکن می‌باشد. این بانک در سال ۱۳۱۸ به منظور اعطای وام در برابر رهن اموال غیر منقول برای احداث بنا یا تعمیر ساختمان تشکیل گردید.

۵-۳-۱ بانک صنعت و معدن
پنجمین بانک که با سرمایه عمومی در ایران تاسیس شد بانک صنعتی و معدنی ایران می‌باشد که به استناد تصویب نامه مورخ ۲۰ فروردین ۱۳۲۵ هیات وزیران تشکیل گردید.
علاوه بر بانک‌های پنج گانه مذکور بعدها بانک‌های دولتی و خصوصی مختلفی تاسیس گردید و در حال حاضر تعداد آن‌ها ۲۸ بانک و موسسه اقتصادی می‌باشد که از میان آن‌ها بانک مرکزی، بانک ملی، بانک سپه، بانک صادرات، بانک ملت، بانک تجارت، بانک کشاورزی، بانک صنعت و معدن، بانک مسکن، بانک توسعه صادرات و بانک رفاه، بانک‌های دولتی ایران بوده که چهار بانک توسعه صادرات، کشاورزی، مسکن و صنعت و معدن بانک‌های تخصصی و یا توسعه‌ای هستند همچنین بانک‌ها و موسسات مالی خصوصی و یا وابسته به برخی سازمان‌ها و نهادها به شرح ذیل می‌باشند: بانک اقتصاد نوین، بانک پارسیان، بانک پاسارگاد، بانک سامان، بانک کارآفرین، بانک سرمایه، بانک سینا، پست بانک، بانک دی، بانک تات، بانک شهر و بانک انصار و موسساتی چون: صندوق مهر امام رضا، موسسه بنیاد، موسسه مهر، موسسه قوامین و موسسه توسعه.

۴-۱ طراحی و بانک
۱-۴-۱ اهمیت مسئله طراحی در ساختمان بانک‌ها
«گفته شده است که یک ساختمان جدید، این امکان را به موسسه می‌دهد که بتواند شخصیت آن موسسه و یا ویژگیهای مدیریتی خود را ابراز نماید. شاید این جایی باشد که در آن، آرشیتکت تبدیل به وجدان موسسه می‌شود.» (شهیدی، ۱۳۷۳، ۸)
بررسی ساختمان بانک‌ها از چند جنبه دارای اهمیت می‌باشد،‌ نخست به عنوان کاربری عمومی شهری که در ارتباط مستقیم و مداوم با شهروندان است، دومین دلیل تاثیری داشت که این ساختمان‌ها در اثر تکرار زیاد بر کیفیت چشم‌انداز و سیمای شهر همچنین نحوه خدمات رسانی برای عموم شهروندان بر جای می‌گذارد و نهایتا به عنوان ابزاری کارآمد برای تحقق اهداف صنعت بانکداری و گردش اقتصادی جامعه حائز اهمیت می‌باشد.

۲-۴-۱ انواع ساختمان بانک‌ها
بانک‌ها عموما دارای دو گونه ساختمان می‌باشند: گونه اول ساختمان‌هایی با کاربری اداری که شامل ادارات مرکزی و مدیریت‌ها یا سرپرستی شعب بانک در استان‌ها می‌باشند و دسته دوم ساختمان شعب بانک‌ها که مراجعه‌کنندگان بیشتری داشته و تعداد و پراکندگی بیشتری نسبت به ساختمان‌های ستادی دارند. البته بانک‌ها دارای ساختمان‌های دیگری با کاربری آموزشی، رفاهی و غیره نیز دارند، اما از آنجاییکه هدف پایان نامه موضوع ساختمان‌های با کاربری تجاری و اداری می‌باشند، همچنین بسیاری از ساختمان‌های رفاهی و آموزشی بانک‌ها در غالب یک مجتمع و در جوار ساختمان‌های اصلی می‌باشند، از پرداختن به اینگونه ساختمان‌ها صرفنظر می‌گردد.

تقدير و تشكر:    3
فهرست مطالب    5
مقدمه:    8
تعريف بانک    9
خدماتي که به وسيله بانک ها ارائه مي شوند    10
انواع بانک    11
بانک تجاري    12
بانک تخصصي يا توسعه اي    13
مجوز بانکداري    14
تاريخچه بانکداري در ايران    14
تاريخچه بانک وبانکداري در ايران    16
بانک شاهي ايران    17
بانک استقراضي ايران    18
بانک عثماني    19
بانک روس و ايران    19
بانک هاي ايراني    20
بانک سپه    20
بانک ملي ايران    21
ايجاد بانکهاي خصوصي در ايران    22
بانک مرکزي ايران    23
قوانين بانکداري    23
نظام بانکي بعد از انقلاب اسلامي ايران    25
ملي شدن بانكها    28
ادغام بانكها    28
اركان بانكها    29
تغييرسيستم بانكداري    30
انواع تخصصي  بانکها    33
بانک هاي تجاري    33
بانک هاي توسعه اي    34
بانکداري اسلامي    42
سيستم بانكدارى اينترنتى    46
طراحي فضاهاي داخلي شعبه ها    47
بانک ها در شهرهاي امروز    56
نقش بانک در کيفيت محيط شهرها از گذشته تا امروز    59
نقش بانک در ساختار فضائي شهرهاي آينده    63
معماري بانک ها در قرن حاضر    73
نمونه موردي خارجي    74
ing طرح داخلي بانك    82
کار جديد فاستر سقفي مواج بر فراز بانک    91
ساختمان بانك Shinkin توكيو    95
نمونه موردي داخلي    98
ساختمان صندوق پس انداز بانک ملي    99
اصول معماري فضاهاي اداري بانک    104
مباني نظري    110
فرم و خلق فضا    110
فرم هاي بي قاعده    112
فرم هاي با قاعده    114
انتخاب فرم    119
احساس فرم    119
درک يک فرم در کنار فرم هاي ديگر    124
فضا و معماري    126
انواع فضا    131
فضاي رياضي و فضاي ادراکي    131
فضاي روز و فضاي شب    132
فضاي عمومي و خصوصي    133
فضاي مابين    133
فضا و زمان    134
معماري فضاهاي اداري    135
ساختمان هاي اداري:    135
شاخصهاي كنترل محاسبه سطوح    140
بهره برداري مفيد اداري    141
توزيع مناسب فضاها    142
- بررسي کلي در مورد وضعيت زمين شناسي    145
1-1- استان اصفهان    146
2-1- وجه تسميه    147
سايت شناسي    149
اقليم    149
-1-استان اصفهان    149
4-1- جغرافياي طبيعي و اقليم استان    151
5-1- وضعيت اجتماعي و اقتصادي استان    153
-2- شهرضا    155
2-2-معماري شهرِضا    159
3-2-آثار تاريخي شهرضا    161
4-2- صنايع دستي    164
5-2-آب و هوا    165
6-2- مراكز تفريحي شهرضا    166
1-3-معرفي سايت طرح    167
2-3- ويژگيهاي ترافيکي سايت:    168
سيستم برق اضطراري    168
برآورد مصارف الكتريكي اضطراري    170
- تجهيزات تاسيسات مكانيكي    171
مشخصات ديزل ژنراتور    172
سيستم اتصال زمين    173
سيستم تلفن    176
سيستم اعلام حريق    179
سيستم صوتي    183
شبكه كامپيوتر    185
مقدمه    185
پيکربندي يک شبکه بدون کابل    187
انواع شبکه هاي wireless    191
امنيت    192
تعاريف پايه    194
فضاهاي ساختمان اداري    194
گروه 1 (فضاهاي اصلي)    194
گروه 2 (فضاهاي وابسته اصلي)    195
گروه 4 (فضاهاي پشتيباني)    196
گروه 5 (فضاهاي گردش)    196
الف) گردش افقي در طبقات    196
ب) گردش عمودي بين طبقات    197
مساحت زيربنا    197
زيربناي خالص    197
زيربناي ناخالص    198
مساحت سرانه    198
سرانه مبنا    198
جدول سرانه هاي مبنا در گروه هاي مختلف    199
جدول سرانه هاي مبنا در گروه 4 (فضاهاي پشتيباني)    209
جدول سطوح مبنا در گروه 5 (فضاهاي گردش)    210
شاخصهاي كنترل محاسبه سطوح    212
- كارآيي ساختمان (بهره برداري مفيد ساختمان)    212
بهره برداري مفيد اداري    213
برنامه فيزيکي پروژه بانک مرکزی شهر:    216
- استانداردها :    218
جزء فضاها:    218
توزيع مناسب فضاها    221
جدول كنترل سطوح    223
منابع و ماخذ    224