مقدمه:
روستا نخستين تجربه همزيستي بشري است. زندگي ساده مردم روستا و تلاش آنان در عرصه توليد و تاثير پذيري مردم و روستا بر طبيعت و برعکس آن موجب ايجاد تفاوتهاي زندگي روستايي و زندگي شهري شده است. در اين شيوه زيستن مسکن محلي براي زندگي تجملاتي نيست بلکه مکاني است براي فراغت و رفع خستگي ساعت ها کار روزانه.
خانه هاي روستايي به دليل پيوند با طبيعت مبتني بر اصول و ارزش هايي است که امروزه همزيستي با محيط زيست و توسعه پايدار ناميده مي شود. زيرا از يک سو متناسب با اقليم جهت يابي و استقرار يافته اند و در نتيجه حداکثر بهره برداري از قابليت هاي طبيعي را دارد و از سوي ديگر با استفاده از مصالح بومي احداث شده اند که قابليت بازيافت پس از تخريب بنا را دارند. ضمن اينکه داراي ايستايي و مقاومت کافي نيز مي باشند. لذا آشنايي با معماري و نحوه شکل گيري روستا در بستر طبيعت و الگو گرفتن از آن در طراحي ها موجب طراحي بهينه به صورتي خواهد شد که ميزان مصرف سوختهاي فسيلي به حداقل برسد و مصالح خانه پس از تخريب به طبيعت بازگردد و آلودگي زيستي نداشته باشد، ايستايي و عمر سازه بيشتر شود و از همه مهمتر هماهنگي کامل با بستر طبيعي خود داشته باشد.
موضوع  روستا و بافت معماري آن به دليل ويژگي هاي ساختاري و کالبدي آن در ايران هميشه يکي از محورهاي برنامه ريزي و تصميم گيري هاي اجرايي بوده است و بديهي است به همين ميزان هميشه تحقيق و مطالعه و نوشتن در مورد روستا و مسائل وابسته به آن از کميت قابل توجهي برخوردار بوده است. اميد است اين پروژه تحقيقي گام کوچکي باشد در راستاي شناخت و درک اصولي يک روستا و معرفي کننده پتانسيل هاي نهفته در آن.
 
 
درباره پروژه: 
روستاهاي ايران در طول حيات خود که به بلنداي تاريخ تمدن کهن اين آب و خاک است و به دليل پيوند هاي گسترده آنها با بستر هاي طبيعي و تاريخي خود داراي بسياري از ارزشهاي فرهنگ ايران بوده اند. در ابتدا انتخاب روستايي جهت بررسي و مطالعه ميان انبوه روستاهاي کهن اين سرزمين کاري دشوار به نظر مي رسيد. روستاهاي ايران فارغ از اقليمي که در آن قرار دارند معمولا به 2 نوع کوهپايه اي (پلکاني) و گسترش يافته در دشت (فشرده يا پراکنده) تقسيم مي شوند. روستاهاي قديمي که در دل کوهپايه ها جاي گرفته اند به دليل شرايط خاص اقليمي و طبيعت موجود خصوصيات منحصر به فردي دارند که آنها را از ديگر بافتها متمايز مي کند. علاوه بر اين، اين روستاها به دليل شکل گيري متفاوتشان هميشه جذب کننده گردشگران و علاقه مندان طبيعت بوده اند. لذا بر آن شديم که يکي از روستاهاي کوهپايه اي خراسان را مورد مطالعه قرار دهيم. در خراسان روستاهاي پلکاني زيبايي وجود دارند که شايد از ديد کشوري تا حدي ناشناخته مانده باشند.
کنگ شناخته شده ترين روستاي پلکاني، رويين روستايي گسترش يافته در دره اي سر سبز و مغان روستايي داراي تاريخ کهن و پتانسيل هاي فراوان. در ميان اين روستاها روستاي مغان به دليل اين که نسبت به روستاهاي ديگر کمتر مورد مطالعه قرار گرفته بود و داراي شرايط ويژه اي نيز بود انتخاب شد.
اين روستا، روستايي با 828 نفر جمعيت و ***** مساحت است که در 35 کيلومتري جنوب مشهد واقع شده و جاده منتهي به آن خاکي است. اين روستا به صورت پلکاني روي دامنه کوه در حاشيه جاده منتهي به غار مغان گسترش يافته است. هدف از انجام اين پروژه بررسي اطلاعات آماري روستا و مطالعه نحوه شکل گيري آن با توجه به عوامل طبيعي، اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي و...  بوده است، که تا حد امکان سعي شده است با ريز شدن در موضوعات و روش اصولي تحقيق به اين مهم دست يافته شود.
تحقيقات ميداني طي 5 مرتبه سفر به روستا و شناخت محيط آن و آشنايي با مردم آن انجام شد و اطلاعات به دست آمده طبق فهرست مدوني گردآوري شده است. در فصل اول اطلاعات آماري  و معرفي سياسي جغرافيايي اقليمي بيان شده است و در فصل دوم نحوه شکل گيري روستا بررسي شده است و در پايان يک همسايگي از خانه هاي روستا تحليل شده است. علي رغم اينکه تحقيقات و گردآوري پروژه به صورت گروهي انجام شده، هر کدام از اعضا مسئوليت يک بخش را به شرح زير بر عهده داشته اند. (در مورد قسمت همسايگي هر فرد مسئول برداشت يکي از خانه ها بوده است.) :
نگارش مقدمه، جمع بندي نهايي، ويرايش و بازنويسي کل پروژه و تهيه عکسها: سيد مرتضي فدايي
معرفي روستا در نظام تقسيمات کشوري، معيارهاي مرتبط با الگوي شبکه دسترسي، معيارهاي طبيعي مرتبط با الگوي بافت: محبوبه رفيعي نيا