بررسي ،سبک شناسی معماری ایرانی،معماری اسلامی،پاورپوینت
 
بخشی از مطلب
آبساب :آجر تراش داده شده ای که با آجر دیگر در آب ساییده شده باشد
آجر پیش بر:آجری که قبل از پخت به صورت دلخواه شکل داده اند
آژند:ملات
آفتابگیر:  قسمت متمایل به جنوب غربی، یا جنوب شرقی ساختمان
آفتاب کور:  قسمت رو به غرب ساختمان.
آهیانه:  به معنی جمجمه، در گنبدهای دو پوسته، پوشش زیرین را گویند.
آمود:  آرایشی که پس از پایان کار ساختمان بر آن می افزایند، تزیین الحاقی، نماسازی سنگی، آجری، کاشیکاری و گچ بری.
آسمانه:  سقف
شش گره : اندازه از نوک انگشت تا ارنج در معماری به اندازه 40 سانتی متر
اِزاره:  قسمتی از پایین دیوار است که معمولا برای استحکام بیشتر آمودی از سنگ و کاشی است
ازج ـ ازغ:  در معماری پوشش منحنی را گویند.
اسلیمی:  نقش گردان یا انحنادار است.
استودان:  استخوان دان، جای نگهداری استخوان مردگان (در کیش زرتشتی ) مانند آرامگاه های نقش رستم فارس.
اسپر: دیوار جدا کننده دیواری که میان دو پایه باربر میسازند بخشی از نمای ساختمان که در پنجره نداشته باشد
اشکوب:  طبقه، سقف
افراز:  ارتفاع، بلندی
انبسان:  کنتراست
اندود دیمه:  اندودی است که از خمیر آهک و خاکستر چوب بدست می آید. برای آب بندی بدنه ی آبگیرها و بند دیوارها را به دیمه می اندایند و آنقدر ماله می کشند تا کاملا صیقلی و سخت شوند. 
انگدان:  بخشاب، تقسیم کننده آب جوی هایی سنگی که در پشت سدها برای تقسیم آب می سازند.
اوزیر ـ افزیر:  واداشتن، در معماری به معنی استخوان بندی بناست.
ایدری:  مصالحی که از محل برداشته می شود.
بادپیچ ـ بادپروا:  ترکهایی که جهت گرفتن باد در طاق ایجاد میگردد، به بادگیر هم اطلاق می گردد.
برسویا ـ برساو:  اطراف چیزی را ساییدن، ساده کردن، پرداخت کردن
بستو:  نوعی قوس بیضی شکل استکه در ساخت گنبد استفاده می شود و نسبت فاصله ی کانونی به دهانه ی آن ۴ به ۳ است.
بوم آورد:  از محل، حاصل خود محل، مصالح بوم آورد یعنی مصالحی که از خود محل باشد
بیز :به معنای تاب است در معماری نوعی چفد (قوس) بیضی شکل
پادیاو:  حیاط دوربسته ای که حوض یا جوی آب درمیان داشته باشد، گودال باغچه( به فرانسوی پاسیو گفته می شود)
پاراستی:  در معماری ایران چفت و طاق و گنبد را از جایی که شروع می شده قطع نمی کردند بلکه تکه ای را به صورت عمودی بالا برده سپس منحنی را شروع می کردند.
پاکار:  جایی که طاق شروع می شود.
پالار:  تیر حمال یا چیزی که فرسب روی آن قرار می افتد
پتکانه:  طاق بندی، طاقچه بندی، طاق های کوچکی که روی هم سوار می شوند
پتکین:  در خوزستان تونجه گویند. یعنی چیزی که به ترتیب از پایین به بالا پیش می آید
پدپیل:  پشت بند، دیوار یا نیم طاقی که در پشت دیوار برای نگهداری آن بسازند
پد جفت :تضاد تنوع کاری که برای برهم زدن قرینه و یکنواختی انجام دهند پا جفت
پده:  درخت بی بار مثل: شورانه، تبریزی و سپیدار
پرورز:  قاب، مرمر، تطیینات به صورت قاب بندی مربع و مستطیل در نمای ساختمان
پرورزبندی:  قاب بندی
پردالی:  منحنی قوس به صورت نیم دایره 
پشت بند:  دیوار یا نیم طاقی که در پشت دیوار یا ساختمان به منظور استوار داشتن آن بسازند
پکفته پت کوفته :خشت یا سنگی که بطور عمودی در محلهای خالی دیوار می چسبانند
پنام: عایق. دستمال و پارجه ای که موبدان در جلوی دهان خود می آویختند.
پناه:  در خانه یا ساختمان قسمت رو به آفتاب را گویند
پنجه پی:  بیرون زدگی پی از دیوار
پنج اوهفت:  پنج یعنی درگاه و او هفت یعنی پوشاندن
پوشش تخت:  پوشش هایی که با استفاده از تیرهای چوبی به صورت صاف زده می شود
پیمون:  اندازه و مقیاس، اندازه های مشخص و معینی که در طرح تکرار شود
پیزر:  گیاهی شبیه نی، نی قلم
پیلک:  ستونک باریک و کوچکی که سرسوک دو دیوار قرار گیرد کاخ بیشاپور
پیس پیسه:  موزايیک های رنگی جهت تزیین
تابش بند:  تیغه های نازکی که جهت جلوگیری از تابش مستقیم آفتاب در جلوی اتاق ها قرار می گرفته است.
تُرکشی:  ریسمان کشی
 تونگان:  پیش کرده، مقرنس های سرستون، مثل سرستون های عالی قاپو و چهل ستون اصفهان
تویزه:  دندان های اصلی پوشش طاق ، لنگه، قالب، قوسی که با گچ و نی می سازند
تیغه:  دیوار جدا کننده باریک
تیر کش :رخنه ای در زیرکنگره بارو – سوراخی که در شکاف آن تیر می اندازند
چپیله:  پوشش سردرگاه
چغد:  چفت، قوس، طاق و قوس بالای درگاه
چغازنبیل:  چغا به معنای تپه، کوه، بلندی و چغازنبیل به معنی روی هم چیده شده است
چَفت:  قوس
چفت آویز: نوعی مقرنس که آویخته از سقف است
چکاد :ایوانها فاصله بین تیزه قوس تا رخبام
چلویا کرشک:  کنگلومرا، ترکیبی از ماسه و روس طبیعی که به صورت بتن درآمده است
چمانه:  نوعی قوس است که از تقاطع دو بیضی بدست می آید
چندن:  چوب سختیست که از هندوستان می آورند
چهارستون:  جرزی که در چهار گوشه ی آن پیلک داشته باشد
چهاربخش:  نوعی پوشش که از تقاطع دو طاق آهنگ بوجود می آید
خان خوره:  خان به معنای کاروانسرا و خوره به معنای محل
خفت افتادن:  پایین افتادن
خود:  پوشش روییدن گنبد
خوانچه:  سقف آویخته ای که برای دهانه های بزرگ از طاق می آویزند
خوانچه پوش:  قطعات مختلف کاربندی که بین دو تویزه را میپوشاند
خیاره:  شیارهای روی ستون
خیز:  نسبت افراز به دهانه ی قوس
خیشخان:  هواکش های روی پشت بام
دسکره:  کوشک و ساختمانی که در میان باغهای بیرون شهر و در روستاها و تفرجگاهها می ساختندش
دوال:  عنصری که بعد از کلاف بندی پای طاق ها برروی پنجره ها، جرزها و بالای طاقچه ها باگچ وبا شکلی ساده که برجسته تر از دیوار است می سازند.
 رخبام:  پیش آمدگی لبه ی بام
رگ چین:  چیدن ساده ی آجر و سنگ و خشت لایه لایه بر روی هم
رنگ بداقی:  رنگ نزدیک به بنفش که از دوره ی قاجاریه در کاشی سازی مرسوم بود
رودزن:  بند وسدی که برای ذخیره ی آب در پیش رودها بندند
رنگ بنفش مانند گل نگون ساررنگ نگون سار
روسوخته:  فلز روی سوخته
روشندان:  شبیه کلاه فرنگی است. عنصری با شکلهای مختلف است که جهت نورگیری به صورت عمودی بر روی طاق ها قرار می گیرد
روغن منداب:  روغنی که برای جلوگیری از خوردگی چوب به وسیله ی موریانه  استفاده می شده است.
ریگ بوم:  بوم به معنی زمین است، زمین های ریگی.
 زغره:  پیلکی که دور چفت نیز می چرخد
زمودگری:  نقش بندی
ژاژ:  نوعی خاری که در بعضی مناطق کویری به جای کاه در کاهگل استفاده می شود.
ساخت:  مصالح
 ساروج:  از ترکیب کلوخه گچ و آهک . گل رس و ماسه بدست می آید.
سازو:  طناب هایی از الیاف خرما
سبویی:  نوعی قوس است که از تقاطع دو بیضی به دست می آید
ستاوند:  چهل ستون هایی که در سه طرف دیوار ندارند مثل چهل ستون اصفهان.
ستون آوند:  مکان هایی که فقط یک طرف آن ستون دارد
ستون چهارپری:  ستونی متشکل از چهار پیلک به هم چسبیده
سفال مهری:  قطعات سفالی است که به صورت پیشبر از گل نپخته می برند و روی آن مهر زده سپس آن را می پزند و گاهی لعابدار هم هست
سفره خانه:  اتاق پذیرایی، مثل سفره خانه کاخ سروستان
سکنج:  سه یعنی بیرون آمده، کنج بیرون آمده، شکلی که از تقاطع دو طاق بوجود می آید
سنبوسه :در کاربندی قسمت مثلثی بالای شاپرکها است
سنگ پاک تراش:  سنگی که خیلی تراشیده شده باشد، ریزتراش و تقریبا صیقلی است
سنگ خارا:  گرانیت
سوسنی:پاباریک لوزی که دو ضلع پایین ان بلندتر از دوضلع بالا باشد
سیمگل:  ملاتی از ماسه و گل رس و اندکی گچ نیمکوب است
شاپرک:  یا سرمه دان،  در کاربندی عنصری است که دو ضلع پایین آن بلندتر و دو ضلع بالا کوتاه تر است
شاه تویزه:  تویزه بزرگ
شش بند:  ستاره تزیینی ( نوع معروف آن شش بند شیرازی ) در گره سازی معمول است
شفته:  ترکیبی است از گردآهک شکفته ی آبخوار شده و گل رس و ماسه که برای یکنواخت شدن زیر ساختمان در پی سازی بکار می رود.
شکنج:  چین وشکن طاق بند زیر گنبد
شکرسنگ:  یا سنگ مها، سنگی است میان سنگ شیشه و سنگ گچ و ریزه های آن به خرده های چینی شکسته می ماند
شنگه یا شنگرک:  به معنی علم است، در معماری چوبهای کوچکی است که به صورت عمودی در دیوار می گذارند تا خرپا را به آن ببندند. ستونکی که بر روی آهیانه گنبد گذاشته و خود گنبد نیز به آن میچسبد و ستونی وسط آن میله قرار میدهند
شنگرف:  ترکیبی از گوگرد و جیوه که طلا را به خود می گیرد. در محل هایی که نیاز به طلاکاری داشتند اول شنگرف می کردند تا ورقه طلا به آن بچسبد
صندوقه: حفره هایی که در داخل دیوار و یا با قرار دادن آجر بدست می آید.
طره:  قسمتی از لبه ی دیوار بالای پنجره پیش  می آید، باران گیر، آفتاب گیر
طنبی:  یعنی چادر،  در معماری اتاق بزرگ است که در وسط ساختمان قرار دارد و اطراف آن را دیگر فضاها می گیرند، به اتاق دراز نیز می گویند.
فرسپ:  شاه تیر
فُرش آهک:  نوعی دوغاب با ماسه نرم است که در بعضی مناطق کویری جهت بیرون کشیدن شوره آجر استفاده می شده است
فریز:  تمامی نقشهای باریک اصلی افقی
قطار ـ کتار:  مثل دوال است با این فرق که در زیر آن پایه ها و یا مقرنس کاری داشته باشیم
قواره:  آجر و چوبی که جهت تزیینات به صورت منحنی بریده شود
قوس تیزه دار:  قوسهایی که در نوک آن تیزی دارد. تیزه دار را جناغی نیز می گویند
قوس مازه دار:  قوس هایی که تیزه دار نیستند
قیرچارو:  ملاتی است که به جای ماسه سیمان امروزی به کار می گرفتند. به طور کلی ترکیبی است از:  شیرآهک + گل رس خالص+ گچ نیم پخته ی نیم کوب+ ماسه دست ساز از شکر سنگ.
کاز:  طاق، قوس
کاشی هفت رنگ:  کاشی سفید لعاب دار را نقاشی کرده آن را داخل کوره می گذاشتند و در کار تنظیم می کردند
کانه پوش:  طاق کوچکی که پشت طاق جهت شیب دار کردن آن می زنند وبه آن کوره پوش نیز می گویند.
کاه گل ارزه:  ارزه= ریگ روان، کاه گلی است که علاوه بر خاک رس مقداری زیگ روان و خاک کاه شسته دارد که در نماسازی به کار می رود
کبال:  طنابی از کنف یا سیس خرما که برای بستن تیر به ستون استفاده می شده است
کژاوه= کجاوه:  پوشش بین دو تویزه که از هر دو طرف از چفت ها تبعیت می کند
کلیل:  یک نوع قوس کم خیز ایرانی بدون تیزه
کلیل پارتی:  کلیلی است که در دوره اشکانی زیاد مورد استفاده بوده.
کل آفرنگ:  کلاه فرنگی، گنبد تاج مانند، طاق واژگونه روزن دار، ساختمان میان باغها
کلاوه:  خانه های روستایی در منطقه ی کردستان و آذربایجان غربی که به صورت برج بوده است
کمرپوش:  پوششی که در کمر فضایی زده می شود و آن را به دو طبقه تبدیل می کند
کومش :منطقه سمنان دامغان ،
کوردر:  درگاهی که بسته باشد، درگاه نما
کوچه:  دهانه
کوشک:  ساختمانی که در میان یک حیاط و یا باغ قرار گیرد
کیز:  جایی که پاکار طاق می نشیند
گاورس:  ماسه هایی که به اندازه داته ی ارزن است
گچ بری شیر شکری:  گچ بری با برجستگی های خیلی کم
گچ بری زبره:  گچ بری که اطراف آن خیلی ساییده نشده باشد. مثل: کتیبه ها، نمونه آن در سردر آستانه حضرت عبدالعظیم است.
گچ بری برجسته:  گچ بری که برجستگی کم دارد.
گچ بری برهشته:  گچ بری خیلی بیرون آمده
گچ بری پته:  گچ بری که بر روی کرباس آهاردار انجام می گرفته است
گچ تراش:  شبیه به معرق است؛ گچ را در قطعاتی که می خواستند ، می بریدند، و روی کار سوار می کردند.
گریو:  استوانه ی بلند زیر گنبد
گره ساز:  نقش هایی که به صورت شکسنه است و خطوط مستقیم دارد
گز:  واحد اندازه در ایران
گُله:  نقش برساو شده ای که به صورت تک یا تکرار شده باشد، موتیف
گل اخرا:  گل قرمز رنگ برای رنگ سازی
گل انداز:  نماسازی هایی که در آجرچینی است و در کل نقش گلی را نشان می دهد
گل آهک:  ترکیبی از خمیر آهک شسته و گل رس آسیاب شده
گل ریگ:  آژندی است از ترکیب خاک رس و ریگ روان که برای اندود زیر گچ به کار می برند.
گنبد تزکین:  گنبدی است که پوسته حمال آن به صورت ترک ترک ساخته می شود
گنبد خاگی:  خاگ به معنی تخم مرغ است. گنبدی است که از دوران بیزکند بوجود آید. مثل گنبد تاج الملک مسجد اصفهان
گنبد رک:  گنبدهای نوک تیز مخروطی و هرمی
گنبد کمبیزه:  گنبدی که قاعده اش به جای دایره بیضی باشد. مثل: مسجد حاج رجبعلی در تهران، امامزاده عبدالله و عبیدالله دماوند، امامزاده زید ورامین
گیر: جایی که تیر در دیوار می نشیند
لاپوش:  طاق ضربی
 لغاز:  برجستگی عمودی کنار دیوارها 
لونه: ترکیبی از نخاله ی گچ و خاک و ماسه است که برای فرش کف استفاده می شود
لویی: مغزنی، گل نی
مردگرد:  غلامگردش، راهرویی که پیرامون بنا می گردد
مقصوره ـ گنبدخانه:  قسمت اصلی مسجد است که محراب در آن قرار دارد. در اصل فقط به محل محراب گفته می شود
معقلی:  گره سازی مختلط کاشی و آجر
میانسرا:  حیاط
نار:  گنبد پیازی و نیم کره
نال:  لوله و نای
نال درگاه:  چوب یا قوس پوشش سر درگاه
نخیر:  قسمت های تو رفته در پلان
نسار –نسر:قسمت پشت به آفتاب ساختمان
نقش برگ کنگری:  نقش الهام گرفته شده از برگ کنگر، نمونه آن در گنبدخانه مسجد جامع قزوین مشاهده می گردد
نگین:  در گره سازی آجری، قطعاتی از کاشی را به صورت نگین  و به صورت ساده استفاده می کردند که نمونه ای بسیار زیبا از آن در برج اخنجان دیده می شود
نوش:  درخت صنوبر
نهالین:  تشکی با چهار بالش که به جای مبل استفاده می شده است
نهاز:  قسمت های بیرون زده در پلان
نهور:  پرسپکتیو
واکوفته:  برای نما دادن آجر با دو تخته دو طرف آن را صاف کرده، استفاده می کرده اند
اپدته:گنبد خانه و عمارت اصلی
هره:  آجری که به صورت نره می گذارند
هرنو:  سوراخ سقف
هرزه بندی:  بند عمودی بین آجرها
هدش:  نشیمن
هشتی:  هشتی یعنی برجسته، بیرون آمده، تنها جایی از منطقه بسته خانه بیرون می آمده و ارتباط با خارج داشته است.
هشت وگیر:  نوعی گره سازی تزیینی برجسته و فرو رفته. هشت=برآمده  گیر= گود، فرورفته
هلو چین: تاب –سهمی-قوس شکل نیمه تخمه مرغی- نوع معمول چفد در شما ایران- تاق بار بر – نیم بیضی
هولی:  ساختمان هایی که از سقف نور می گیرند
هور:  طرح یا پروژه
یزدی بندی:  نوعی ترک بندی و کار بندی. آرایشی در زیر پوشش
یله:  برگرفته از طبیعت نباشد
و....