پاورپوینت بررسی پیشینه و آثارباستانی شهرستان کاشان

بخشی از مطلب
شهرودیارکاشان به شهادت کاوشهای باستان شناسی ازدیربازمهد قدیمی ترین تمدنهای بشری بوده و بعدها نیز به واسطه سوابق درخشان، نظام اجتماعی، حسن اداره امور، پاکیزگی وآراستگی شهری، بناهای با شکوه و مجلل و صنایع مهم و مشهورعروس شهرهای ایران نام گرفته ودرسیرتکاملی فرهنگ وهنرایران تاثیربسزایی داشته است. در دوران اسلامی نیزکه نهضت شیعه درایران آغازبه رشد کرد مردم کاشان به پیشوایی وپرچمداری این نهضت مقدس نامبردارگردیدند و ازآن روزاین شهر،لقب« حصن حصین شیعیان»یافت وبه دارالمومنین شهره گشت.
منطقه ای که شهرکاشان درآن واقع است، یکی ازسکونتگاههای انسان ماقبل تاریخ بوده است.کاوش های باستان شناسی نشان می دهدکه ناحیه سیلک واقع در4 کیلومتری جنوب غربی کاشان حدود7000 سال پیش، نخستین جایگاه رشد شهرنشینی بوده است.
ساختار کنونی شهرکاشان دردوره اسلامی شکل گرفته است.زلزله مهیب سال 1192 ه.ق، خرابیهای بسیاری به جای نهاده است.وعمده ترین آثار مهم تاریخی این شهررا تخریب نموده است.
از طرف دیگر عناد وخصومت بعضی سلاطین قاجار با کاشان و همچنین طغیان یاغیان و آشوبگران محلی باعث گردید که این شهر، دردوره قاجاریه با رکود مواجه شود.کاشان و حومه باحدود400 هزار نفرجمعیت، دارای مردمانی مهربان ، باهوش ،با ذوق ادبی،استعدادهنری وهمچنین تعصب مذهبی فراوان یکی ازقدیمی ترین شهرهای ایران محسوب می شود.
خصوصیات طبیعی
طول وعرض جغرافیائی:
کاشان با طول جغرافیائی51 درجه و27 دقیقه وعرض جغرافیائی33 درجه و59 دقیقه درارتفاع 950 متری ازسطح دریاهای آزاد قرار گرفته است.کاشان از شمال به کویرمرکزی ایران وشهرستان قم، از جنوب به شهرستان های نطنز،برخوارومیمه،ازمشرق به دشت کویر وازمغرب به شهرستان محلات محدود می شود.
آب وهوا:
شهرستان کاشان درکناردشت کویرایران واقع شده است.بدلیل وجود ارتفاعات، دارای دو نوع آب وهوای متفاوت است که عبارتند از:
الف- آب وهوای نسبتا" معتدل درنواحی کوهستانی، ب-آب وهوای گرم وخشک مناطق کویری.

شهرستان کاشان درحدود جنوب و غرب در محاصره سلسله جبال مرکزي ايران قرار گرفته است. آباديهاي دامنه اين کوهستان عموما داراي آب و هوايي لطيف و معتدل مي باشند ولي از جانب شمال شرق که به زمينهاي شوره زار کوير مرکزي ايران اتصال پيدا مي کند هواي آن بتدريج خشک و سوزان مي شود و آب و هوا درقسمت جلگه اي کاشان گرم و خشک مي باشد. دليل اصلي خشکي هواي کاشان مجاورت آن با دشت کوير است. گرماي هوا در اين شهر در تابستان از مرز 40 درجه سانتيگراد نيز عبور مي کند.
ریزشهای جوی:
براساس نتایج حاصل از آنالیز آمار بارش ایستگاه هواشناسی کاشان در دوره آماری (43-63)، پارامترهای میانگین، حداکثر،حداقل بارندگی و ضریب تغییرات آن به شرح زیراست: میانگین بارندگی6/145 میلیمتر، حداقل بارندگی6/0 میلیمتر، حداکثر بارندگی4/272 میلیمتر،ضریب تغییرات5/35 درصد بوده است. شرایط بارانزایی دراین شهرستان تقریبا درمدت 7ماه سال بصورت متناوب ادامه دارد.بیشترین میزان بارندگی، درماه های آذرودی بوده و ماههای خرداد، تیر،مرداد، شهریورومهرماههای خشک سال محسوب می شوند.

درجه حرارت هوا:
متوسط روزانه دما درکاشان7/19درجه، متوسط حداکثر دما2/27درجه،متوسط حداقل2/12درجه، حداکثر مطلق دما48درجه وحداقل مطلق12- درجه سانتیگراد  می باشد.
متوسط حداقل و حداکثرماهانه دما درایستگاه کاشان بین2/12 تا2/27 درجه متغیر است.
طبقه بندی اقلیمی:
براساس تقسیم بندی آب وهوایی مناطق مختلف شهرستان کاشان در قالب اقلیم های گرم وخشک با زمستان های سرد، اقلیم نیمه خشک گرم با زمستانهای کمی سرد، اقلیم بسیار گرم و بسیار خشک با زمستانهای ملایم، طبقه بندی می گردد
فشار:
بیشترین میزان فشارکاشان، درآبانماه وکمترین، درخردادماه است.
بادها:
براساس آماری که ازگلبادها بدست آمده است، درکاشان وشاید تا اندازه ای دراطراف آن نیز،فرکانس و شدت بادازجهات مختلف تا ارتفاع10 متری ازسطح زمین،چندان زیاد نیست.به طوری که در بیش از80 الی98 درصد از دیده بانیها، حالت سکون مشاهده می شود.
بررسی بادها واثرات آنها بمانند سایرعناصروعوامل اقلیمی، دوحالت نسبتا" متفاوت دردشت وکوهپایه دارد،زیرا بادی که دردشت باعث تخریب واز بین بردن محصولات وانباشتن شن وماسه می شود در کوهپایه اثرچندانی ندارد، زیرا حاکمیت شرایط کوهستانی اثرات بادها را خنثی می کند.
مردم دشت، برای رهایی ازاین مشکل اعمال بسیاری انجام داده اند و تدابیربسیاری اندیشیده اند.ازجمله می توان، ساختمانهایی با سقفهای گنبدی، سایبانها، ایوانها ودیوارهای بلند، بادگیرها وهواکشها رادرکاشان و روستاهای اطراف مشاهده نمود. بادهای محلی این شهرستان عبارتند از: باد خراسان، باد شمال،باد سام، باد قبله، باد شهریاری و طوفان سیاه .
براساس آمار ونموداراختلاف بسیارشدید بین میزان بارندگی سالانه و تبخیروتعرق بالقوه می باشد. به این ترتیب نیاز آبی محیط،به هیچ وجه توسط بارندگی تامین نمی شود وسالانه9/962 میلیمتر، کمبود آب در این ناحیه به چشم می خورد. از نظرشاخص رطوبت،کاشان دارای شرایط اقلیمی بیابانی است و از نظرشاخص تاثیرحرارتی دارای شرایط میانه دما ازدرجه چهارم می باشد.بعبارت دیگردرطبقه میانی دماها بالاترین میزان سالانه را دارا می باشد و از نظر تغییرات فصلی رطوبت موثر،این ایستگاه فاقد مازاد آب است وازنظرتمرکز تابستانی تاثیرحرارتی نیز،دارای شرایط بری می باشد.
زمین شناسی منطقه:
ارتفاعات مرکزی ایران، به صورت یک بالاآمدگی معروف به سلسله جبال جنوبی کاشان درامتداد شمال غربی-جنوب شرقی درجنوب جاده قم کاشان ونطنزقرارگرفته است.قدیمی ترین تشکیلات زمین شناسی اطراف کاشان را، تشکیلات آندزیتی دوره ائوسن دوران سوم، تشکیل می دهد.درمنطقه وسیعی از کوهستانهای جنوبی کاشان سنگهای آندزیت های بازیک و اولترابازیک که منشا خروجی آتشفشانی دارند گسترده شده اند.این آتشفشانها دردوران سوم زمین شناسی دربزرگترین قله موجود در جنوب غربی راوند بارتفاع 3490 متر،قرار دارد که احجاراین قله آذرین می باشد. درقسمتهای جنوبی احجارژوراسیک شیستی وسنگ ماسه همراه با آهک ائولیتیک دوران کرتاسه وجود دارد. طبقات آهکی الیگومیوسن دراطراف دشت ویدوج تا روستای برزک درارتفاعات گسترده می باشد. رسوبات دوران چهارم درمناطق کوهستانی بصورت رسوبات آبرفتی و با وسعت وضخامت کم بوده و دردامنه ارتفاعات با ضخامت نسبتا" زیاد وقابلیت نفوذ خوب
می باشد. بنا به مطالعات ژئوفیزیک انجام یافته، طبقات آبرفتی در دامنه های دشت کاشان در حدود150 متراست که به تدریج به طرف شمالی و کویری ضخامت آن کم می شود و درزیراین رسوبات وجود طبقات میوسن با قابلیت نفوذ کم موجب ایجاد سفره های آب زیرزمینی گردیده است که منبع اصلی آبها دردامنه ها وارتفاعات می باشد.
ناهمواریها :
شهرستان کاشان ازسه منطقه کوهستانی،دشت آبرفتی وتپه های ماسه ای تشکیل یافته است.درمنطقه کوهستانی کاشان رشته کوههای مرکزی ورشته کوههای غربی به موازات یکدیگر قرارگرفته است.
قله های مرتفع این رشته کوهها کوه شرق نیاسر به ارتفاع3600 متر، کوه هفت کتل بارتفاع 3003 متر و کوه کرکس به ارتفاع 3898 متردر نطنزمی باشد.
در شرق وشمال شرق کاشان نوارریگ بلند ازتپه های ماسه ای در حوضه مسیله تشکیل شده است و به طول تقریبی80 کیلومترروستا های بخش کویررا دربر می گیرد وهمچنین درامتداد شمال به جنوب کاشان دشت آبرفتی نسبتا" همواری ازارتفاعات کرکس تا نوارریگ بلند امتداد یافته است.
آب شناسی وهیدرولوژی:
منابع آب به سه منطقه تقسیم می شوند:کوهستانی،دامنه ای ودشت. مناطق کوهستانی که قسمت عمده بارندگیها درآن صورت می گیرد، منبع اصلی آبها بوده و تغذیه اصلی آبهای زیرزمینی درآن مناطق صورت می گیرد.مناطق دامنه ای که اغلب ازرسوبات آبرفتی ومخروطها و رسوبات جدا شده از مناطق کوهستانی تشکیل یافته، دارای قابلیت نفوذ خوب بوده واکثرمراکزمهم جمعیت و کارخانجات دراین قسمت قرار دارند.بهره برداری عمده آب های زیرزمینی ازمنابع دامنه ای کوهستانی توسط چاههای عمیق بوده ونیزمادرچاههای قنوات دراین منطقه هستند.
درمنطقه دشت بعلت کمی قابلیت نفوذ زمین ،کمی جریان وسرعت آبهای زیرزمینی وبه علت تبخیر زیاد وآلوده شدن آب ها وازدیاداملاح و درجه شوری آن به طورکل منطقه مناسبی برای استفاده ازآب ها نیست. ولی درهر حال مراکزجمعیت روستایی، به علت سیستم قدیمی آبرسانی توسط قنوات که درفواصل دورازچاه مادرو منابع اصلی آب ازقدیم احداث شده است درمنطقه دشت قرار گرفته اند.منابعی که آب مورد نیاز شهرستان کاشان را تامین می کند، شامل رودخانه ها، قنوات، چاههای عمیق و نیمه عمیق و چشمه سارها می باشد.
رودخانه های این شهرستان شامل رودخانه های هنجن، قهرود، لتحر و چمرود می باشد. میزان آبدهی آنها ناچیز،ازنوع رودخانه های فصلی می باشند.قنوات، شامل130 رشته قنات است که فعلا بین40 تا49 رشته آن مورد بهره برداری است و بقیه به علت کم آبی وخشک بودن مورد استفاده قرارنمی گیرند.آبدهی کل قناتها درسال درحدود18790200 مترمکعب می باشد.تعداد چاه های عمیق و نیمه عمیق جمعا"120 حلقه بالغ می شوند که مقدارآبدهی چاه های نیمه عمیق6244807 مترمکعب در سال و چاه های عمیق جمعا" 71660565 مترمکعب درسال می باشد.
چشمه سارها: در دشت کاشان منحصرا" چشمه فین وجود دارد ولی دردهات کوهپایه چشمه های متعددی وجود دارد.
پوشش گیاهی:
غالب پوشش گیاهی منطقه کاشان، درمناطق کویری ودشت درختان گزوطاق ،گون،اکالیپتوس وخارشترمی باشد درمناطق کوهپایه ای و کوهستانی گیاهانی مثل کتیرا، خشارو وانواع دیگرگیاهان می روید.در نواحی قمصرو نیاسر پرورش گل محمدی برای مصارف گلاب گیری و تهیه اسانس رایج است.
خاک شناسی:
دربعضی مناطق این شهرستان خاکهای آهکی وسنگهای کربناتی و مرمروجود دارد.غالب نوع خاک این منطقه شن وماسه وریگزارها می باشد که درناحیه شمال ومشرق این شهرستان رااحاطه کرده است که این ماسه های روان دراثرحرکات باد به سمت مرکزشهرآورده می شود.که البته برای رفع این مشکل ازطرحی به نام طرح تثبیت شنهای روان استفاده می شود که مواد نفتی سنگین را توسط دستگاه روی ماسه ها می پاشند تا ازحرکت آنها جلوگیری شود.
 وجه تسمیه:
نویسندگان عرب زبان کاشان را معرب نموده قاسان یا قاشان نامیده و منسوبین بدانجا را هم کاشانی، قاسانی، قاشانی و کاشی هم خوانده اند.
از جمله اسامی قدیم کاشان، قاشان یا کاسرود است. دیگری کاهفشان است که به گفته برخی ازنویسندگان دوره های اسلامی بنای شهر کاشان به امرزبیده خاتون-همسرهارون الرشید- انجام گرفته وچون برای تعیین حصار شهر جای آن را «کاه فشانی» کرده اند ازآن جهت کاهفشان نامیده شد که تدریجا" به کاشان مبدل گردید. ولی گفته اند که نام قدیم آن دیارچهل حصاران بوده است.نام دیگرکی آشیان است که پاره ای ازمتاخرین کاشان را این چنین نام نهاده اند.یعنی که آنجا شهرودیارپادشاهان بوده است.
مورد دیگر کاسان است با توجه به تحقیقات اخیرباستان شناسان که در تپه های سیلک انجام گرفته می توان در نظر گرفت که کاسان وکاشان ماخوذ ازنام قبایل کاسو وکاشوهای معاصر دوران سلطنت حمورابی بوده است.
مسائل تاریخی و فرهنگی:
سابقه تاریخی کاشان را باید درتپه های سیلک جستجو کرد.این تپه ها وآثاربازیافته ازآن تنها نشانه های تمدن درخشان سیلک است که بر جای مانده وامروزه اشیاء آن زینت بخش موزه های دنیاست.تپه های سیلک وآثار کشف شده درآن شاهد گویایی بر قدمت منطقه کاشان است.
کاشان دردوره اسلامی اهمیت وشهرت بسزایی یافت.عصر سلجوقی وصفوی اوج شکوفایی علم، هنروصنعت درکاشان است.درعرصه علم و هنرمردان بزرگ و نام آوری چون: غیاث الدین جمشید کاشانی،محتشم،کلیم کاشانی، فیض کاشانی ، کمال الملک و صدها عالم و شاعردیگرازاین خطه برخاسته اند. درزمینه صنعت نیز کاشان پایگاه اصلی صنایعی چون: کاشی پزی، مخمل بافی و زری بافی بود.
آثارباستانی شهرستان کاشان:
دراین قسمت به توصیف برخی ازآثارمهم تاریخی وباستانی کاشان می پردازیم:
1- باغ تاریخی فین: باغ سرسبزفین با23700مترمربع مساحت یکی اززیباترین وقدیمی ترین باغهای تاریخی ایران است که در6کیلومتری جنوب کاشان واقع شده است.این باغ که بواسطه چشمه روح افزای فین صدها وبلکه هزاران سال است به حیات خودادامه می دهد،کاخی شاهانه بوده که به مرورزمان تحولات بسیاری درآن انجام شده است. بنای اولیه باغ را به شاه سلیمان صفوی نسبت می دهند.درقدیمی ترین ومعتبرترین منابع تاریخی همچون تاریخ قم آمده که فین را گشتاسب بنا نهاد.اما بناهای کنونی باغ مربوط به دوران صفویه،زندیه وقاجاریه است.
پادشاهان صفوی ودرراس آنها شاه عباس که عمارت شترگلوی عباسی را بنا نهاد وشاه صفی نیزعمارت زیبای کلاه فرنگی را بدان افزود،همگی درعمران آن کوشیده اند.
از جمله بناهای موجود دراین باغ حمام بزرگ و کوچک است.که فاجعه قتل امیرکبیردرآن رخ داده است.
ازمهمترین وقایع تاریخی سیاسی دیگر که دراین باغ رخ داده است؛ تاجگذاری شاه اسماعیل اول صفوی، مرگ و تغسیل شاه صفی، تاجگذاری شاه عباس دوم، کشته شدن آقا خضرنهاوندی و....را می توان نام برد.
2- مسجد ومدرسه آقابزرگ: بنای آن در واقع یکی از با شکوه ترین و زیباترین مساجد عصرقاجاراست.این مسجد دارای سردرزیبایی است که سقف آن با مقرنس های معلق گچکاری و نقاشی تزئین شده است و دیوارهای جلوخان ازکتیبه بالای سردر تا کف تختگاه های طرفین درگاه با کاشی های خشتی الوان پوشیده شده است. هیات اصلی بنا ، گنبد و بارگاه باشکوه آن بواسطه عظمت ساختمان وطرح عالی ونقشه بی نظیرمخصوصا" دقائق معماری اصیل ایرانی که درآن بکاررفته است،یکی ازمهمترین بناهای نیمه دوم قرن گذشته به شمارمی رود.
3- خانه تاریخی بروجردیها: بنای این خانه درسال 1292 ه.ق به پایان رسیده است. این خانه را حاج سید جعفر- نطنزی که مال التجاره ازبروجرد وارد می کرده و در کاشان به تجارت مشغول بوده است،بنا نهاده وبه همین جهت به بروجردی شهرت یافته است. ساختمان این بنا 18 سال بطول انجامیده است.فضا های متناسب،ارتباط بادگیرها با بنا، قرینه سازی گچ بری،نورگیرهای هلالی، خصوصا" نقاشیهای زیبای آن که اثر نقاشان وهنرمندان خاندان غفاری می باشد،این خانه را به صورت شاهکاری ازهنر معماری درآورده است.
4- آتشکده نیاسر: این آتشکده مربوط به اوایل دوره اسلامی،قرن 7و8 میلادی،واقع در ارتفاعات شهر زیبا وخوش آب و هوای نیاسردر30 کیلومتری شمال غرب کاشان قراردارد. بنای این آتشکده گنبددار که مربوط به اوایل دوره اسلامی است،یکی از زیباترین چارطاقی های به جای مانده ای است که به اندازه 14×14متر با سنگ و ساروج در کمال استحکام ساخته شده است.
5- بقعه امامزاده محمد هلال بن علی (واقع در شهرستان آران و بیدگل): این بقعه مدفن حضرت محمد هلال یکی از فرزندان بلافصل حضرت علی است.همه ساله مراسم زیارتی آن حضرت درروز21ماه رمضان با شرکت دهها هزارتن از مردم برگزار می گردد.
بنای این مجموعه شامل دوایوان شمالی وجنوبی،دو مسجد شرقی وغربی،ساختمان،گنبد و گلدسته و بارگاه آیینه کاری با ضریح طلائی است.ایوان شمالی وبنای بقعه مربوط به دوران سلجوقیان وایوان جنوبی وآیینه کاریها مربوط به دوران صفویه است.کاشیکاریها وخصوصا" آیینه کاریهای این بقعه،شکوه وعظمت خاصی بدان بخشیده است.
ازدیگرآثارتاریخی کاشان می توان مجموعه بازار،قلعه باستانی جلالی،خانه های تاریخی طباطبائیها، عباسیان، عامریان، آل یاسین و....را نام برد.
تقسیمات کشوری:
شهرستان کاشان دارای3 بخش قمصر، نیاسر و مرکزی است. این شهرستان دارای10 دهستان و 201 آبادی دارای سکنه می باشد
   اين شهر از توابع اصفهان به شمار مي‌رفت اما در قرن دوم هجري به همراه قم از اصفهان مجزا گرديد وتا قرن هشتم زير فرمان حكمرانان واحدي اداره مي‌شد ليكن گاهي هر يك از اين دو شهر داراي واليان مستقلي بودند. از دوره صفويه به بعد ولايت
كاشان يكي از شهرهاي مركزي ايالت عراق عجم به شمار مي رفت. در دوره پهلوي كاشان جزء استان دوم به حساب مي‌آمد سپس به استان مركزي ملحق شد. ولي اكنون يكي از شهرهاي معتبر و بزرگ استان اصفهان است كه در 195كيلومتري اصفهان و 220 كيلومتري جنوب تهران واقع شده است.
جمعیت:
شهرستان کاشان دارای وسعتی حدود10 هزارکیلومترمربع است. براساس آمارگیری سال 1370 جمعیت آن حدود400 هزارنفرمی باشد.
متوسط رشد سالانه جمعیت بین سال های 65 تا70، حدود91/1درصد بوده است. درسال70 ،8/67 درصد جمعیت کاشان در مناطق شهری و 2/32 درصد درنقاط روستایی زندگی می کرده اند. حدود51 درصد جمعیت این شهرستان مرد و49 درصد زن می باشد.براین اساس نسبت جنسی معادل1/104 مرد دربرابر100 زن می باشد. میانه سنی جمعیت در سال1370، 12/19 سال و میانگین سنی65 /23 سال بوده است . یافته های آمارگیری جاری جمعیت سال1370، نشان از جوانی جمعیت دارد. نسبت جمعیت زیر14 سال به کل جمعیت 6/40 درصد و افراد64 ساله وبیشتر3/4 درصد جمعیت را تشکیل می دهد.
این شهرستان فاقد خانوارهای غیرساکن بوده و صددرصد خانوارها را خانوارهای معمولی ساکن تشکیل می- دهند. میانگین تعداد افراد خانواده درسطح شهرستان5 /4 نفرمی باشد. بعد خانواردرجامعه شهری5/4 نفرو درجامعه روستایی6/4 نفر می باشد.
تراکم جمعیت دراین شهرستان از1/21 نفردر کیلومترمربع به 3/32 نفردرسال 70 افزایش یافته است. این تراکم بیشتر دربخش مرکزی بوده است، به نحوی که حدود نیمی ازجمعیت درشهرکاشان متمرکز شده است.
عوامل عمده شهرنشینی کاشان:
عوامل عمده شهرنشینی کاشان عبارتند از: مرکزیت سیاسی-اداری، صنعتی شدن وتجارت. شهر کاشان تا پیش ازرشد معاصرش محصوردرباروی شهروباروی شهرمحصوردراراضی مزروعی بود.ازطریق دروازه های موجود دربارو شهربا جهان خارج ارتباط برقرارمی کرد.اراضی مزروعی برای تامین قسمتی از مایحتاج شهرکشت می شد درداخل بارو،شهر،با چهره معماری سنتی، بادگیرها، قوسها، گنبدها و کوچه های نسبتا" تنگ و کج و معوج مشخص می شد ومصالح ساختمانها ازخشت واحیانا" آجر بود.
دوره های شهرنشینی در کاشان:
تغییرات عملکردی سال1330 به بعد، درچهره شهر نمایان شده است. رشد سریع شهرنشینی ازسال1340 به بعد آغاز می شود. لذا از نقطه نظر آهنگ شهرنشینی، می توان شهرنشینی کاشان رابه دو دوره قبل وبعد از1340 تقسیم و درهردوره عملکردهای شهری راارزیابی نمود.
دوره اول- که اصطلاحا" آن را دوره شهرنشینی آهسته می نامیم ،بافت قدیم شهردراین دوره شکل گرفته است پیدایش و تکوین برخی از زمینه هایی که به شهرنشینی سریع منجرشد مربوط به این دوره است.
دوره دوم- که اصطلاحا" آن را دوره شهرنشینی سریع می نامیم. در این دوره بافت قدیم دچار تحول وتخریب شده است.تحولات اقتصادی-سیاسی منجربه تحولات اجتماعی و شهرنشینی سریع می شود و بافت جدید شهری رشد شتابان خود را آغاز می کند.
کشاورزی:
شهرستان کاشان بیش از843/30 هکتار،معادل73/5 درصد ازاراضی کشاورزی استان را دراختیاردارد. میزان و نوع بهره برداری ازاراضی زراعی شهرستان کاشان به شرح زیر است:
1-    اراضی زراعی آبی278/19 هکتاربرابر5/62 درصداز کل اراضی منطقه
2- اراضی آیش آبی5000 هکتاربرابر2/16 درصد کل اراضی
3- اراضی زیرکشت محصولات دائمی باغات6565 هکتار برابر3/21 درصدازکل اراضی.
با توجه به اینکه شهرستان کاشان درحاشیه کویرمرکزی ایران واقع شده است، بخش عمده ای از اراضی زراعی شهرستان در این قسمت قرار گرفته همواره با کمبود آب مواجه هستند. این شهرستان از نظر تولید انار در استان مقام اول را داراست.در تولید پنبه و محصولات جالیزی، بادام و...رتبه دوم را دارا می باشد. این شهرستان با حدود700 هکتار گلستان گل محمدی، و تولید بیش از 2400 تن گل محمدی درسال مهمترین مرکز گلاب گیری واسانس گل محمدی دراستان وکشوراست.مزارع غلات50 درصد کل اراضی منطقه را اشغال کرده است ومابقی زیر کشت محصولات جالیزی، سبزیجات، محصولات صنعتی و باغات می باشد.
معدن:
در سطح شهرستان کاشان 23 معدن فعال وجود دارد. از این تعداد 5 معدن مربوط به شن و ماسه ، 18 معدن مربوط به سایر مواد معدنی می باشد. همچنین معدن سولفات سدیم با ظرفیت استخراج12000 تن درسال و معدن نمک باظرفیت6000 تن درسال، درناحیه کویری شمال کاشان درمنطقه آران و بیدگل واقع شده است. این شهرستان دارای 18 معدن غیرفعال است.که درزمان فعالیت به استخراج مواد معدنی، سنگهای مرمریت، گرانودیوریت، نمک سنگی، سنگ گچ و...اشتغال داشته
3- وجود شبکه راههای منطقه ای
رکود ورونق فروش قالی مستقیما" بررونق ورکود کلیه معاملات دربازار شهرتاثیر دارد.تولید قالی تا چند دهه پیش غالبا" درخانه ها و کارگاههای کوچک و به روش سنتی انجام می شد. اما امروزه با گسترش صنایع تولید فرش ماشینی بیشتر تولید قالی درکارخانجات و با دستگاههای تمام اتوماتیک انجام می شود. هم اکنون صنعت قالی بافی زندگانی یک سوم مردم این شهرستان را تامین می کند.
لازم است که این صنعت بیش از پیش مورد توجه وتشویق وارشاد قرار گیرد.زیرا به طوریکه مشاهده می -شود به واسطه گسترش دامنه کار وشدت تولید ازمزایای هنری این صنعت زیبا وظریف کاسته می شود بخصوص از جهت نقشه ورنگ آمیزی قالی و همچنین رنگرزی پشم وخامه، یعنی دو موضوعی که باعث ترقی وشهرت قالی کاشان بوده است.
تاریخچه کاشان
   كاشان يكي از قديمي ترين محوطه‌هاي باستاني و يكي از كهن‌ترين تمدن‌هاي پيش از تاريخ را در خود به يادگار دارد. كاوشهاي باستان شناسي در تپه‌هاي سيلك (حد فاصل باغ فین و مرکز شهر) متعلق به هزاره هفتم تا چهارم پيش از ميلاد در سه كيلومتري كاشان نشان داده است كه تمدن اين منطقه از كشور ، مؤيد تسلسل و پيوستگي هر چه بيشتر هنرهاي گوناگون به ويژه معماري است و نیز نشان می دهد که مردم این دیار از هزاران سال قبل با صنایعی چون سفالگری، نساجی و فلزکاری که از احتیاجات اولیه بشر بوده است کاملاً آشنا بوده اند؛ اما شکوفایی صنعتی و هنری این شهر مربوط به دوران اسلامی است که در عهد سلجوقی و صفوی به اوج پیشرفت رسیده است.کاشی های زرین فام و مصنوعات مسی ساخته شده در قرنهای ششم و هفتم و قالی ها و پارچه های زربافت و مخمل و حریر بافته شده در قرنهای دهم و یازدهم هجری در کاشان زینت بخش بزرگترین موزه های جهان است.
.بافت تاريخي كاشان
   شهر كاشان به علت همجواري با كوير داراي اقليم گرم وخشك با تابستانهاي بسيار گرم و زمستانهاي بسيار سرد است. به همين جهت معماري بافت قديمي‌اش متناسب با اوضاع اقليمي و آميخته‌اي از هنرهاي تزئيني ، مايه گرفته است. بافت سنتي كاشان متشكل از كوچه‌هاي پيچ در پيچ با ديوارهاي بلند خشتي است كه تقريباًدر فواصل مختلف مسقف مي‌باشد. اين سبك معماري به سبب موقعيت خاص جغرافيايي بهترين فرم معماري كويري است زيرا از طرفي از هجوم شنهاي داغ و طوفانهاي كويري مي‌كاهد و از سوي ديگر سوز و سرماي زمستان را مهار مي‌نمايد. محلات كاشان غالباً حول محور و امامزاده‌اي شكل مي‌گرفت. كليه اماكن عمومي كه به نحوي احتياجات مادي و معنوي مردم را رفع مي‌نمودند در دل اين محلات جاي داشتند. علاوه بر بازار بزرگ شهر ، هر محله‌اي داراي بازارچه‌اي بود كه در اصطلاح گذر همان محله ناميده مي‌شد. اين بازارچه‌ها قسمتي از نيازهاي مردم را برطرف مي‌كردند. مسجد و تكيه و حمام بناهاي عمومي بودند كه از عناصر جدايي ناپذير هر كوي و محله كاشان محسوب مي‌شدند. پاره‌اي از محلات مانند كوي سلطان مير احمد ، كوي طاهر و منصور ، كوي پنجه شاه  و كوي آب انبار خان داراي حمامهاي بزرگ و تكاياي بسيار زيبا بودند. آب انبار ها در بافت قديمي انبارها نقش بسيار مهم و حياتي را ايفا مي‌كردند.
وجه تسميه كاشان
   در مورد وجه تسيمه كاشان عقايد متفاوتي وجود دارد كه هيچ كدام را نمي‌توان قطعي و مستدل دانست. گروهي از روشنفكران و دانشمندان از جمله پرفسور گريشمن معتقد هستند كه نام كاشان و كاشي از نام قوم كاسيان و كاسي كه در نيمه دوم هزاره دوم قبل از ميلاد در حدود مغرب فلات ايران زندگي مي‌كردند گرفته شده است.
   لردكرزن معتقد بود كه كاشان تركيبي از كي آشيان يعني جايگاه پادشاهان بوده است. ملك الشعراي بهار در كتاب سبك‌شناسي خود كاشان را اينگونه معرفي مي‌كند : كاشي و كاشان و كاشانه از بت‌خانه‌هاست ( به معني نوعي مسكن نيز مي‌باشد) يكي از قديمي‌ترين مأخذهايي كه به آن استفاده مي شود كتاب تاريخ قم است ، كه بر اساس يكي از داستانهاي باستاني‌اش اينگونه روايت مي‌كند گويند قاسان را نام نهاده‌اند به رودخانه‌اي كه او را به زبان عجم كاسه مي‌گويند قاسان دريا بوده و آنرا كاسرود نام نهاده‌اند. با درنظر گرفتن اين مطلب مي‌توان موقعيت كاشان را در گذشته اينگونه دانست كه كاشان يكي از بنادر كاسرود بوده است.
وضعيت جغرافيايي كاشان
   شهرستان كاشان از طرف شمال به شهرستان گرمسار و درياچه نمك از سوي شمال غربي به شهرستان قم از مشرق به شهرستان اردستان از جنوب به شهرستان نطنز و بخش ميمه و از جانب مغرب به شهرستان دليجان محدود است. هر چند شمال شرقي و مشرق كاشان را كوير احاطه كرده اما از سوي غرب و جنوب در جوار كوههاي سربه فلك كشيده‌اي قرار گرفته كه در حقيقت دنباله سلسله جبال مركزي ايران مي‌باشد. اين رشته كوهها داراي قلل مرتفعي هستند كه مهم‌ترين و بلندترين آنها كوه كركس به ارتفاع 3898 متر در نزديكي نطنز قد برافراشته ، قلل ديگر آن عبارتند از قله نياسر با ارتفاع3600 متر و كوه هفت كتل به بلنداي 3003 متر . آبهايي كه از اين كوهسار به طرف دامنه‌هاي شمال مشرق جريان مي‌يابند بخشي از اراضي كاشان و حومه را مشروب مي سازند. از مهم ترين اين چشمه‌ سارها چشمه فين است كه در دامنه كوه دندانه و هفت كتل ظاهر مي‌شود. علاوه بر اين كه فين عليا و فين سفلي بوسيله آب آن مشروب مي‌گردد. روستاهاي ديگر نيز از آب اين چشمه بهره‌مند مي‌شوند.
كاشان در تقسيمات كشوري
   اين شهر از توابع اصفهان به شمار مي‌رفت اما در قرن دوم هجري به همراه قم از اصفهان مجزا گرديد وتا قرن هشتم زير فرمان حكمرانان واحدي اداره مي‌شد ليكن گاهي هر يك از اين دو شهر داراي واليان مستقلي بودند. از دوره صفويه به بعد ولايت كاشان يكي از شهرهاي مركزي ايالت عراق عجم به شمار مي رفت. در دوره پهلوي كاشان جزء استان دوم به حساب مي‌آمد سپس به استان مركزي ملحق شد. ولي اكنون يكي از شهرهاي معتبر و بزرگ استان اصفهان است كه در 195كيلومتري اصفهان و 220 كيلومتري جنوب تهران واقع شده است.
شهرستان کاشان درحدود جنوب و غرب در محاصره سلسله جبال مرکزي ايران قرار گرفته است. آباديهاي دامنه اين کوهستان عموما داراي آب و هوايي لطيف و معتدل مي باشند ولي از جانب شمال شرق که به زمينهاي شوره زار کوير مرکزي ايران اتصال پيدا مي کند هواي آن بتدريج خشک و سوزان مي شود و آب و هوا درقسمت جلگه اي کاشان گرم و خشک مي باشد. دليل اصلي خشکي هواي کاشان مجاورت آن با دشت کوير است. گرماي هوا در اين شهر در تابستان از مرز 40 درجه سانتيگراد نيز عبور مي کند.
وزش بادهاي کويري که از صبح تا شام جريان دارد، موجب حرارت و خشکي هواست و از شام تا بام که نسيم خشکي از جهت کوهستان جريان پيدا مي کند باعث تعديل هواي منطقه مي گردد. بادهاي موسوم به باد سرخ، باد شهرياري، باد سام، باد شمال و باد قبله از بادهاي معروف اين منطقه است که اکثرا از کوير به سوي کاشان مي وزد.
در زمينه منابع آب، کاشان شامل رودخانه ها، چاههاي عميق، نيمه عميق و چشمه سارهاست. مهمترين رودخانه هاي اين شهر رودخانه هاي هنجن، قهرود، لتحر و چم رود مي باشند که همگي فصلي است و بيش از 130 رشته قنات دراطراف شهر وجود دارد که بين 40 الي 50 رشته آن هم اکنون مورد بهره برداري قرار مي گيرد. علاوه برقنات ها بيش از 8 چشمه سار وجود دارد که بين آنها چشمه سليمانيه فين از آب دهي و اهميت ويژه اي برخوردار است.
 خانه بروجردیها
این خانه در محله سلطان امیراحمد کاشان درخیابان علوی واقع است.این خانه توسط بازرگانی به نام حاج
 سید حسن نطنزی در حوالی سال 1275 قمری در دوره قاجاریه ساخته شده است.چون صاحب خانه مال ا
لتجاره از بروجرد وارد می کرده، لذا به بروجردی مشهور شده و خانه او هم به خانه بروجردی موسوم گردیده است.
معمار این خانه یکی از نوابغ معماری کاشان و از طراحان معروف ساختمان به نام استاد علی مریم بوده است.این خانه شامل دو قسمت بیرونی و اندرونی است.در بدو ورود به خانه وارد شتی خانه می شویم که درب ورود به قسمت اندرونی خانه هم دراین هشتی قرار گرفته است.پس از آن از راهروی نسبتا طولانی و شیبدار گذشته ووارد حیاط می شویم، درکنار این راهرو ایوان شمالی خانه قرار دارد.در قسمت شمالی ایوان یک اتاق پنج دری واقع است که محل پذیرایی مهمانان بوده و دو طرف آن دو اتاق بهار خواب قرار دارد که  ه علت نور مناسب وگرمای زیاد، بیشتر در زمستانها مورد استفاده قرار می گرفته است.
در داخل حیاط یک حوض بزرگ و باغچه های وسیع در اطراف آن قرار دارد.در قسمت شمال شرقی مطبخ(شپزخانه) قرار دارد.در قسمت شرقی بنا اتاقها و ایوانهای سرپوشیده به چشم می خورد که در جلو ایوانها پله هایی جهت رفتن به سردابها ساخته شده است.این سردابها در جبهه های مختلف بنا واقع اند که بوسیله بادگیرهایی هوای آنها خنک وتهویه می شوند.در قسمت جنوبی بنا تالار سرپوشیده ای به چشم می خورد که بر پیشانی آن می توان هنرنمایی استادکار ایرانی را نظاره گر بود.تالار سرپوشیده که محل برگزاری اعیاد ومراسم سوگواری بوده است شامل یک ایوان که دارای سقف بلندی است درجلو ویک قسمت شاه نشین درانتهای تالار که از قسمتهای دیگر مرتفع تر بوده ودارای تزئینات خاصی است.سقف تالار با طرح بسیار زیبایی گچ بری ومقرنس کاری ورنگ آمیزی گردیده است.سقفها و بدنه داخلی سرپوشیده و تالارهای جانبی آن با نقوش گل و مرغ وشکارگاه و حیوانات گچ بری و یا نقاشی شده است.نقاشیهای این بنا در شیوه های متنوع و با رنگ و روغن وآبرنگ و زیر نظر هنرمند نامدار نقاشی ایران، کمال الملک ترسیم گردیده است.با توجه به گچ بریهای قسمتهای مختلف این خانه به خصوص پنجره های مشبک گچی داخل اتاق بزرگ که از کمال ظرافت به پارچه توری شباهت دارد به مرتبه ذوق و هنر این هنرمند ایرانی و دیگر استادکاران و معمار این خانه واقف می گردیم.و....