فهرست :
فهرست مطالب
بخش اول: شناخت بافت*
نگاهي كلي به شهر و مشخصات جغرافيايي آن
بناهاي تاريخي معروف شهر شوشتر
بررسی بافت مسكوني شهر
*بخش دوم: شناخت بنا*
تاریخچه بنا
مشخصات فضايي يا عرصه هاي زيستي در خانه امين زاده
بررسي سازگاري هاي اقليمي در ذخانه امين زاده
جهت گيري اين ساختمان
مصالح به كار رفته در اين ساختمان (به طور كلي در شوشتر)
نورگيري و بازشوها در قسمت هاي مختلف خانه امين زاده
دلايل اقليمي وجود و عدم وجود درخت و حوض در اين خانه
نوع پوشش و روش دفع آب باران در خانه امين زاده
تزئينات به كاررفته در خانه امين زاده
نقشه ها
عکس ها
خانه ی امین زاده :
منزل امین زاده مربوط به دوره قاجار است و در شوشتر، محله گندال، کوچه امین زاده واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۸ آبان ۱۳۷۸ با شمارهٔ ثبت ۲۴۴۶ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[۱]
این بنا به روش معماری سنتی با مصالح سنگ و گچ در یک طبقه وشیوه دوره ساز ساخته شده است. و دارای هشتی واتاقهای پذیرایی وغرفه ها وایوانهاوشبستان وشوادان است.تزیینات منزل از نوع آجرکاری و گچبری مشبکوحجاری برروی پیشانی ورودیها وایوانها در ضلع جنوبی شبه ستونهای تزیینی در اطراف ورودیها در دوضلع شرقی وغربی وایوانها و ورودیهای که بعداً مسدود شد تشکیل شده است.در حال حاضر درب چوبی ساختمان در اثر عدم توجه وغیر مسکونی بودن توسط افراد ناشناس سوزانده شده است.
الگو:معرفی موقعيت مكانی بنا
منزل امین زاده در شمال شهرستان شوشتر در محله کوره واقع شده است.اين منزل دارای پلانی مستطيل شكل ميباشد كه ازسه طرف آن فضای مسكونی قرار دارد .تاريخچه ساخت اين بنا به دوران قاجاريه برميگردد. اين منزل متعلق به شخصی به نام امين زاده معروف به امين التجار بوده كه شخصی معمم بوده است وبه كار تجارت اشتغال داشته است . سپس در دورهای بعدی اين منزل توسط شخصی به نام آاقای لاله زاری خريداری گرديده به همين دليل به منزل لاله زاری معروف گرديده است.
الگو:معرفی بنا
نمای بيرونی منزل دارای ديوارهايی ساده از اجر وسنگ ميباشد و بجز روزنهای واقع در جبهه شرقی بنا كه درطبقه دوم وبرای تهويه راهروی واقع دراين طبقه قرارگرفته اندوتز ئينات خون چينی سر در ورودی بنا تز ئينات ديگری در ديواره خارجی بنا ديده نمیشود
الگو:سردر ورودی ورودی منزل از بر شمال شرقی ان ميباشدكه سردر ورودی بنا با اجر كاريهای زيبا بعنوان نمادی از موقعيت اجتماعی صاحبخانه ونشانگر ذوق وسليقه در كاربرد فنون معماری مي باشد، دردو طرف ورودی دو سكو قرار گرفته كه به انها خواجه نشين گويند .وبه عنوان نشيمن گاهی برای كسانی بوده كه با صاحبخانه كار داشته ولی لازم نبوده وارد منزل شوند و همچنين به عنوان پاتوقی برای صاحبخانه ويا پسر خانواده بوده است . همانطور كه گفتيم سر در ورودی منزل دارای مقداری فرو رفتگی و همچنين تز ئينات اجر كاری ميباشد در نتيجه ورودی منزل دارای فضايی خنك وسايه دار ميباشدكه در مواقع گرما پناه مناسبی برای فرار از گرما و تابش افتاب می باشد واز طرفی نما با سطوح عقب نشسته واجر كاريهای برجستهان نقش بسزايی در تلطيف هوا دارد همچنين سر در سايه دار منزل نقشی واسطه ای در نور گيری بنا دارد تا در خروج از فضای تاريك داخل به فضای پر نور بيرون چشم بتواند تطابق لازم را بدست بياورد وهمچنين در مواقع بارندگی افراد را از گزند باران مصون نگه می دارد
الگو:هشتی ودالان
بعد از ورودی منزل به هشتی آن مي رسيم كه دارای پلانی مربع شكل ميباشد و سقف ان توسط كاربندی زيبايی پوشيده شده كه هم جنبه تزئينی داشته وهم عايق صوتی و هرارتی مناسبی ميباشد همچنين هشتی از نظر فضايی باعث ايجاد مكث در فضای ورودی وتقسيم فضايی شدهوهمچنين فضايی جهت انتظار نيز ميباشدفرم هشتی ودالان كوتاه پس از ان به صورتی ميباشد كه مانع ديد افراد غريبه به داخل حريم مقدس خانواده ميباشد در داخل هشتی دری قرار دارد كه به فضايی با سقفی هدود يك مترونيم كه ظاهراً بيشتر جنبهانبه انباری داشته وهمچنين جهت نگهداری مواد غذايی نيز استفاده می شده اين اتاقها در جبهه شرقی بنا قرار گرفته اند
الگو:حياط
بعد از دالان به عنصرمهم حياط می رسيم اين خانه دارای حياط مركزی ميباشد كه فضاهای مسكونی در سه طرف ان قرار گرفته اند حياط منزل دارای باغچهای كوچك می باشد كه با دارا بودن درختانی همچون كنار و نخل می باشد كه در تمام فصول سال محيط بهداشتی مطبوعی را فراهم و از گردش افتاب و نور خورشيدبهترين استفاده را برای محيط و مكانهای گرداگرد خود كسب و تأمين می كند همچنين درختان نخل و بخصوص كناردر ايجادسايه وايجاد وايجادمحيطی مطبوع بوسيله نگهداری هوای خنك در بين انبوه شاخ وبرگ خود نقش بسزايی دارند حياط اين منزل دارای ابعادی متوسط می باشد به طوری كه فضای حياط در تابستان به وسيله ايجاد سايه و برخورداری از افتاب مناسب قابل استفاده ميباشد . قديمی بيشتر به فكر تمهيداتی برای مقابله با هوای گرم اين اقليم بوده،در جبهه جنوبی اين بنا تابستان نشين بنا قرار دارد . نمای ديوارهای رو به حياط دارای يك سری جرزها وستونهای پيش امده كه اين جرزها وستونها در بالا توسط يك نوار اجری افقی به هم متصل ميشوند وبدين وسيله قابهايی به شكل مربع مستطيل ايجاد ميكنند كه دوربازشوها ،منافذ ،روزنهاوطاقنماها قرار ميگيرند. ودر قسمتهای بالاترداخل قاب سطوح تزئين شده اجری تزئين شده آجری بنام فرسك قرار گرفته كه اين اجر كاريها برجسته سايه های ريزی ايجاد می كنند كه در مجموع سطح سايه دار وخنكی را ايجاد كرده وبه تلطيف هوا كمك مي كنند. از طرفی در دو جبهه شرقی و غربی بنا دست اندازهای بام قرار دارند كه با هدف ايجاد يك حريم خصوصی برای خانواده وايجاد شرايط مناسب اقليمی به كار رفته اند چون از پشت بام در فصول گرم سال برای استراحت و خوابيدن استفاده ميكرده اند از طرفی روزنهای موجود دراين دست اندازها امكان عبور و مرور باد و هوای خنك را در سطح پشت بام ايجاد مي كند تا فضايی مطبوع وخنك ايجاد شود . همچنين اين فضاهای مشبك ،فضای مكعب مستطيل پايين را نرم كرده واز فشردگی فضاها می كاهند.
این بنا به روش معماری سنتی با مصالح سنگ و گچ در یک طبقه وشیوه دوره ساز و ایوان مرکزی (شدادی) ساخته شده است; دارای پلانی مستطيل شكل ميباشد كه ازسه طرف آن فضای مسكونی قرار دارد و دارای هشتی واتاقهای پذیرایی وغرفه ها وایوانها وشبستان وشوادان است.(اداره میراث فرهنگی شهرستان شوشتر)
تزیینات این خانه ی تاریخی از نوع آجرکاری و گچبری مشبک وحجاری برروی پیشانی ورودیها وایوانها در ضلع جنوبی شبه ستونهای تزیینی در اطراف ورودیها در دوضلع شرقی وغربی وایوانها و ورودیهای که بعداً مسدود شد تشکیل شده است.(اداره میراث فرهنگی شهرستان شوشتر)
نوع مصالح به کار رفته در خانه امین زاده شوشتر:
همانطور که گفته شد شوشتر دارای آب و هوای گرم و نیمه مرطوب است, در نتیجه از زمستان های نچندان سرد و تابستان های بسیار گرم برخورداراست پس با این شرایط به این نتیجه میرسیم که استفاده از مصالحی با ظرفیت حرارتی بالاکه در مناطق گرم و خشک استفاده می شوند لازم نیست. (اقتداری, ۱۳۸۸)
نکته ایی که در ابنیه سنتی شوشتر دارای ارزش بسیار بالایی از نظر مصالح ساختمانی استفاده از سنگ با ظرفیت حرارتی پایین( چون مولکول های سنگ بسیار به هم چسبیده و متراک هستند) و آجر با ظرفیت حرارتی بالا ست که همیشه در ساختمان ها در کنار یکدیگر استفاده میشوند.(اقتداری, ۱۳۸۸)
در شوشتر در ساختمان های معمولی, یعنی همان ساختمان های مسکونی, از یک نوع ملات خاص استفاده می شود که ترکیبی از گل, گچ, خاکستر و آهک است.(اقتداری, ۱۳۸۸)
نوع پوشش ها و روش های دفع آب باران در خانه امین زاده :
در پوشش سقف از دو روش استفاده شده است که عبارتند از :
۱_ پوشش های طاق و تویزه ایی
۲_ روش تیر پوش
پوشش های طاق و تویزه ایی نه تنها در این خانه بلکه در تمام خانه های شوشتر به طور معمول دیده می شود که البته این بیشتر در شبستان و طبقه های همکف دیده می شود این تویزه ها معمولا با پاکارهای ۴۵ سانتی متری بنا دیده می شوند و البته میزان ضخامت پاکار و خوده تویزه بستگی به مقدار باری است که باید تحمل کند. (اقتداری, ۱۳۸۸)
و....