ریشه نام آذربایجان:

آذربایجان در فارسی میانه «آتورپاتکان»، در آثار کهن فارسی «آذربادگان» یا «آذربایگان»، در فارسی کنونی «آذربایجان»، در یونانی «آتروپاتنه»، در یونانی بیزانسی «آذربیگانون»، در ارمنی «آتراپاتکان» و در سریانی «آذربایغان» نام دارد. این سرزمین به نام سردار آتورپات (به مفهوم در پناه آتش) نامیده شده است. او در زمان داریوش سوم، ساتراپ ماد بود و در جنگ داریوش و اسکندر در گوگاما، فرماندهی سپاهیان مادی و کادوسی و آلبانی و ساکاسنی را بر عهده داشت.

تقسیمات کشوری:

استان آذربایجان شرقی طبق آخرین تقسیمات کشوری به ۱۹ شهرستان، ۴۳ بخش، ۵۸ شهر و ۱۴۱ دهستان تقسیم شده است. پیش از سال ۱۳۷۲ خورشیدی، استان اردبیل نیز جزء محدوده قانونی آذربایجان شرقی محسوب می‌شد که در این سال از این استان، مستقل شد.

آشنایی با پیشینه شهر تبریز:

تبریز در 46 درجه و25 دقیقه طول شرقی و 38 درجه و2 دقیقه عرض شمالی از نصف النهار گرینویچ واقع شده است . ارتفاع آن از سطح دریا 1340 متر می باشد.با وسعتی حدود 11800 کیلو متر در قلمرو میانی خط آذربایجان . در قسمت شرقی شمال دریاچه ارومیه و 619 کیلومتری غرب تهران قرار دارد و در 150 کیلومتری جنوب جلفا مرز ایران و جمهوری آذربایجان قرار گرفته است.جمعیت تبریز بیش از1.5 میلیون نفر می باشد.از سمت جنوب به رشته کوه منفرد همیشه پربرف سهند و از شمال شرقی به کوه سرخ فام عون ابن علی (عینالی)محدود می شود . تبریز زمانی دارای باغات و مزارع فرح انگیز و پرآوازه ای بود به همراه قنات و چشمه هلی متعدد که امروزه تمامی آنها از بین رفته و یا در حکم از میان رفتن است و جای خود رت به مناطق مسکونی, اداری, صنعتی و... مبدل ساخته است .  تبریز در شاهراه ابریشم شرق را با غرب پیوند می دهد و رونق اقتصادش به بنیان بازارها و کاروان سراهایی می انجامد . کلمه تبریز را جغرافی نویسان عرب چون سمعانی و یاقوت حموی به(کسر تاء) و جغرافی نویسان ایرانی و ترک چون حمدالله مستوفی و کاتب چلبی به (فتح تاء) و مورخان رومی و ارمنی و روسی چون فاوست به (فتح تاء) با (قلب باء)

تبریز شهر اولین ها:

تبریز به معنای تب پنهان کن است.احتمالا این تسمیه پنهان کننده تف و گرما و جنبشهای آتشفشانی کوه سهند می باشد . تبریز با مساحتی حدود 1400 کیلومترمربع و جمعیتی بالغ بر1,860,000 نفر (برآورد سال 2006) است.تبریز از دیرباز تاثیر زیادی در زمینه های مختلف از جمله سیاسی و اقتصادی داشته, اولین پایتخت ایران در زمان صفوی و شهر ولی عهد نشین در زمان قاجار بود .  با کشفیات اخیر در محوطه مسجد کبود قدمت تبریز تا 6500 سال برآورد می شود در سده چهارم هجری یاقوت حموی تبریز را مشهورترین شهر آذربایجان می خواند . در سده5 الی 3 پیش از میلاد تبریز یکی از شهرهای پر جمعیت در آن دوران بود که دراری دروازه های زیاد بیش از 400 کاروان سرا بوده است . تبریز یکی از پر اهمیت ترین مراکز بازرگانی آن دوران بوده و به عنوان پل ارتباطی بین شرق و غرب اهمیت فراوانی داشته است.

مردمان آن از دیر باز به کار بازرگانی اشتغال داشته اند و این......................

مطالعات تاریخی:

این خانه متعلق به نیمه دوم حکومت قاجاریه می باشد که د ر اوائل پهلوی اول، اتاقهایی در دو طبقه به ضلع شمالی حیاط باغچه (بیرونی) اضافه شده است. این ساختمان دو طبقه و دارای اندرونی و بیرونی است. اندرونی شامل حیاطی است به ابعاد 9/60 * 21/60 متر که از کوچه شمالی به آن وارد می شوند. ورودی بیرونی از سردر محتشم و گچبری است وارد هشتی شده و از آن با دالان طویلی ما را به حیاط باغچه بیرون هدایت می کند. ستون های رفیع نمای ساختمان با سرستونهای گچبری شده نظر هر بیننده را به خود جلب می کند. ورودی به ساختمان اصلی از طبقه همکف بوده و از طریق یک راه پله مرکزی تازه وارد به سرسرا وارد می گردد که دسترسی به همه اتاقهای طبقه فوقانی را میسر می سازد.

طبقات همکف و اول دارای طنبی های وسیعی است که هرکدام اتاقهای فراحناکی را در جناحین خود دارد. این ساختمان برای استفاده مسکونی ساخته شده ولی در سال 1369 برای شهرداری تبریز خریداری و بعد از مرمت توسط میراث فرهنگی تبدیل به فرهنگسرای تبریز شده است. در این اواخر مرکز ایرانشناسی در آن فعالیت خود را آغاز نموده است. ساختمان با بیش از 1600 متر مربع عرصه و دالان ورودی زیبا با قاب بندی های آجری وسر در شاخص ورودی مزین به گچبری از خصوصیات آن می باشد. فرم سردر گچبری و قاب بندی گچی و آجری رفعت ستونها و نمای سفید یکدست و نمای پر کار آجری ضلع شرقی از مهمترین عوامل تزئینی آن می باشد. دالان و راهروی اصلی که بعد از آن به در خانه می رسیم حالت دعوت کنندگی زیبا و مبهمی را به خانه بخشیده است.(تصویر 3) بنای فرهنگی سرای تبریز با قدمتی حدود 180 سال در یکی از قدیمی ترین محلات تبریز بنام سرخاب واقع گردیده و بی تردید یکی از بناهای با ارزش تبریز به شمار می رود. و تا چندی پیش بنام خانه شربت اوغلی خوانده می شد .  (تصویر1).................................

فلسفه نامگذاری

شربت اوغلی خاندانی است که در محله سرخاب سکونت داشته و دارند و تقریباً از زمان احداث بنا طولانی ترین سکونت را در آن داشته اند. به روایت افراد کهنسال محل و بومیان، شربت اوغلو تاجر فرش و حمله دار کاروان ذائرین خانه خدا بوده. علت مشهور شدن وی به این لقب، احسان و پخش کردن شربت بین ذائرین خانه خدا در حین مشرف شدن به کعبه بوده؛ در ایام سوگواری محرم و در روزهای عاشورا و تاسوعا در حوض بزرگ واقع در حیاط اندرونی خانه شربت درست می شده و به عزاداران و سینه زنان و زنجیرزنان که در ایام تاسوعا و عاشورا و سوم امام و اربعین بعد از عزاداری در بازار تبریز به این خانه که مشرف به بازار است آمده و ضمن عزاداری و سوگواری در حسینیه بزرگ این خانه از شربت میل می فرمودند. (تصویر 2)...................................

کاربری قدیمی و جدید بنا:

این خانه از بدو تأسیس برای اقامت خاندان شربت اوغلی که از طایفه های بنام و بزرگ تبریز بوده اند در نظر گرفته شده بود. فضاهای مکث، تعداد عدیده ی اتاق ها و روابط بین فضاهای حاکم بر خانه نشان از فرهنگ و سطح فکر بالای اقوام خانه دارد. این خانه در سال 1361 توسط شهرداری خریداری و به عنوان فرهنگ سرا مورد استفاده قرار گرفته و در سال 1377 توسط بنیاد ایران شناسی خریداری، مرمت و به فعالیت مشغول شده است.

مطالب مرتبط در این زمینه



این خانه متعلق به نیمه دوم حکومت قاجاریه ست که در اوایل پهلوی اتاق هایی در دو طبقه به ضلع شمالی حیاط باغچه اضافه شده. این ساختمان دو طبقه ست و اندرونی و بیرونی داره. ورودی بیرونی از سردر محتشم و گچبریه، وارد هشتی شده و از آن با دالان طویلی ما رو به حیاط باغچه بیرون هدایت میکنه. ستون های رفیع نمای ساختمان با سرستونهای گچبری شده نظر هر بیننده رو به خود جلب میکنه. ورودی به ساختمان اصلی از طبقه همکف بوده و از طریق یک راه پله مرکزی تازه وارد به سرسرا وارد می شه که دسترسی به همه اتاق های طبقه فوقانی رو میسر می کنه. این ساختمان برای استفاده مسکونی ساخته شده ولی درسال ۱۳۶۹ برای شهرداری تبریز خریداری و بعد از مرمت توسط میراث فرهنگی تبدیل به فرهنگسرای تبریز شده. در این اواخر مرکز ایرانشناسی در آن فعالیت خود رو آغاز نموده. ساختمان با بیش از ۱۶۰۰ مترمربع عرصه و دالان ورودی زیبا با قاب بندیهای آجری و سردر شاخص ورودی مزین به گچبری ازخصویات بارز آن میباشد. فرم سردر و گچبری و قاب بندی گچی و آجری رفعت ستونها و نمای سفید یکدست و نمای پرکار آجری ضلع شرقی از مهمترین عوامل تزئینی آن میباشد. این اثر بشماره ۳۲۲۲ در تاریخ ۶/۱۲/۱۳۷۹ در فهرست آثارملی کشور به ثبت رسیده .