معرفی شهر تبریز

تبريز از شهرهايي است كه آسيب فراواني از زلزله ديده است و بارها ويران گرديده است.آخرين زلزله بزرگي كه در تبريز رخ داده درسال 1193هجري قمري يعني نخستين سالهاي حكومت قاجارزلزله اي ويرانگر شهر تبريز را تقريبا با خاك يكسان كردو تنها ارگ عليشاه و بخشي از مسجد كبود و مسجد جامع را به صورت نيمه مخروبه باقي گذاشت.

اما به دلايل بسياري و از جمله تواناييهاي مردم تبريز اين شهر در مدت كمتر از 20سال دوباره رونق گرفت وبارويي به نام باروي نجف قلي خاني به دور شهر كشيده شد و 8دروازه روي اين بارو ساخته شد.بازاري به بزرگي بازار قبل و به مراتب زيباتر از گذشته نوسازي شد.مسجد جامع كه يادگار دوران سلجوقي بود دوباره سازي شد و مساجد و حمامهاي باشكوه بسياري در بازار و اطراف آن ساخته شد.چنانكه آثار زلزله تنها در بيرون بارو به چشم مي خورد.

بعد از زلزله نجف قلي خان دنبلي حاكم شهر حصار تازه اي براي شهر درست كرد، همان حصاري كه آثار آن اكنون بر دو دروازه قديمي شهر به نام درب باغميشه و خيابان ملاحظه مي شود.

رونق تجارت در تبريز چنان بود كه در كمتر از صد سال شهر نه تنها باروي نجف قلي خاني را پشت سر گذاشت بلكه به محدوده هاي شهر در دوران باشكوه غازان خان ايل خاني رسيد.محدوده اي كه تبريز تا 40سال قبل نيز از آن خارج نشده بود.

زلزله تبريز اگرچه موجب نابودي آثار باارزش بسياري شد و صدمات عظيمي به شهر وارد كرد از سويي موجب شد تا شهري استثنايي از نظام محله اي قاجاري و بازاري با تمام الگوهاي شناخته شده بازار با پيچيده ترين و كاملترين نمونه هاي سازه آجري در ايران ساخته شود.از تبريز قاجاري نقشه اي بسيار با ارزش به نام نقشه دارالسلطنه كه سرهنگ قرچه داغي آن راتهيه كرده است باقي مانده .اين نقشه سند بسيار معتبري است براي بررسي شهر دراين دوره.

بافت قديم شهر تبريز:

توسعه شهر تبريز از طريق ايجاد بازارچه هايي در امتداد دروازه هاي هشت گانه قديمي صورت گرفته است.با پوشش فواصل بازارچه ها توسط واحدهاي مسكوني،سيماي شهر فعلي در قرن گذشته شكل گرفته است و اكنون نيز اين سيما را مي توان در محلات قديمي شهر كاملا مشاهده نمود.هرچند خيابان كشي هاي جديد آن بافت قديمي و سنتي را از بين برده با اين همه در بين كوچه پس كوچه هاي قديمي شهر و بر خيابانهاي قديمي مي توان به وضوح معماري قديمي شهر را كه از آنها آثاري هرچند غير معمور برجامانده است مشاهده نمود.

محلات قديم تبريزعبارتند از :

خيابان،مارالان،باغيمشه،پل سنگي،ششگان،سرخاب،سيدحمزه ،شتربان،نوبر،مهادمهين،

چرنداب،ليلاباد،اهراب، اميرخيز،ويجويه،چهارمنار،سنجران،گجيل،قره آغاج،چست دوزان،درب سرد،كوچه باغ و...

امروز شهر تبريزاز جمله شهرهاي پرتراكم با كوي ها و شهرك هاي تاره احداث و خيابانهاي متعدد است وهر روز به وسعت آن افزوده مي گردد...........................

بنای خانه ی حیدرزاده

پیمایش بصری خانه ی حیدرزاده

 

 

بنای مذکور درست در کوچه ای واقع در پشت ساختمان شهرداری  ودر جنوب آن قرار دارد و کوچه ای 6 متری این بنا را از ساختمان شهرداری جدا می کند.وقتی از میدان ساعت به طرف جنوب حرکت می کنیم اولین کوچه به طرف راست را اگر 50 قدم به داخل برویم با بنای تاریخی روبرو می شویم که از دیوارها و قاب بندی های خاص و شباک های خاص آجری کاملاًاز بناهای دیگر و اطراف قابل تمایز است و در ضلع شرقی بنا کوچه ای وجود دارد که به طول ضلع شرقی بنا می باشد

یعنی بنا از ابتدای کوچه آغاز شده و تا انتهای کوچه ادامه دارد در میانه ی بنا وقتی از سه قاب می گذریم به قابی خاص برمی خوریم که بیشتر به قاب های مخصوص در های ورودی شبیه است ولی این قاب به طرز عجیبی قاب ندارد و بسته می باشد و به نظر می رسد این قاب قبلاً در بوده و بعداً بسته شده است .چنان چه از شواهد معلوم است این بنا دارای سه در بوده که یکی همین در بسته بوده که مخصوص ورود محارم به داخل خانه بوده و دو تای دیگری یکی مخصوص دام و حیوانات بوده و دیگری ورودی اصلی و عمومی خانه بوده است..................

البته چون این بنا در ابتدا بسیار بزرگتر از حالت کنونی بوده و در طی سالیان بسیار تفکیک شده است لذا امکان زیادی وجود دارد که در های پیش بینی شده ی کنونی تغییر مکان داشته اند وقتی داخل بنا می شویم از در ورودی دید مستقیم به حیاط وجود ندارد بلکه وارد یک هشتی و دالان خاصی می شویم که دارای دو اتاق می باشد و تک طبقه می باشد واز آن به حیاط راه دارد ...........................

این هشتی در جنوب خانه وجود دارد وقتی وارد حیاط می شویم با یک باغچه ی مستطیل شکل که در وسط آن و درتلاقی  آکس های اضلاع مستطیل حوضی مستطیل شکل وجود دارد و باغچه نیز دقیقاًدر وسط حیاط قرار گرفته است و روی آکس حیاط قرار دارد وقتی هشتی وارد حیاط می شویم بعد از باغچه نمای روبرویی نظر ما را به خودش جلب می کند این جبهه از نما دارای ایوان و ارسی بزرگ همراه تزئینات گچ بری و آینه کار ی بسیار زیبایی می باشد که نظر هر بیننده ای را به خود جلب می کند.............................

کند این نما دارای دو طبقه می باشد و ایوان زیبای آن را 6 ستون که دوتای آنها در عقب و چهارتای دیگر در جلو می باشند  تزئین و نگه داشته است در قسمت شمال غربی حیاط در ورودی ساختمان وجود دارد و در قسمت پایین ضلع غربی یک راه پله با شیب بسیار زیاد وجود دارد که  انتهای آن به دری ختم می شود این راه پله ما را به تراز پایین تر از طبقه ی همکف راهنمایی می کند وقتی از راه پله پایین می رویم شیب تند آن تداعی پله های آب انبار را برای ما میسر می کند  و بعد از ورود به داخل با اتاق کوچکی روبرو می شویم..............

 این اتاق با یک پله به اتاق دیگری راه دارد و آن اتاق نیز با بازشوی بسیار کوتاهی به فضایی دیگر راه دارد واین فضا نیز توسط بازشوی دیگری به اتاق دیگری با ارتفاع تقریبی 4 متر راه دارد این اتاق ها طوری در کنار هم قرار گرفته اند که اتاق آخر درست در زیر حوض وسطی حیاط قرار می گیرد از این اتاق ها  به منظور موتور خانه استفاده می شود ولی با توجه به شکل و ارتفاع و همچنین اندودی که برای دیوار های آن به کار رفته به نظر می رسد این فضا آب انبار این خانه در سال های قبل بوده است.........................

مطالب مرتبط در این زمینه
خانه حیدرزاده عمارت تاریخی واقع در منطقه مقصودیه شهر تبریز است که در سمت جنوب ساختمان شهرداری تبریز قرار دارد. هیچ سند تاریخی مبنی بر زمان احداث این خانه در دست نیست اما تحقیقات نشان می‌دهند که این خانه در حدود سال ۱۸۷۰ توسط حاجی حبیب لک ساخته شده است. این خانه در سال ۱۳۷۸ در فهرست میراث ملی ایران با شماره ۲۵۲۴ به ثبت رسید. خانه حیدر زاده ۹۰۰ متر مساحت دارد و دارای دو طبقه می‌باشد. این خانه دو حیاط اندرونی و بیرونی دارد که بوسیله خانه از یکدیگر جدا شده‌اند.

در زیرزمین خانه حیدرزاده حوض خانه‌ای (اتاقی بزرگ با حوض فواره دار کوچکی در وسط آن) قرار دارد که بوسیله آجرها و طاق‌های رنگارنگ آراسته شده است. دیگر بخش‌های این خانه بواسطه سالن به یکدیگر متصل شده‌اند. این ساختمان با پنجره‌های چوبی حکاکی شده، شیشه‌های رنگارنگ، آثار آجری و نقاشی‌ها آراسته شده است. اتاق اصلی (شاه‌نشین) این خانه جذابترین اتاق آن است.

خانه حیدر زاده در سال ۱۳۸۰ بازسازی شد و هم‌اکنون به عنوان مرکز اطلاع‌رسانی گردشگری استان آذربایجان شرقی و تبریز استفاده می‌شود. خانه‌های تاریخی زیادی از جمله خانه سلماسی، خانه بهنام، خانه گنجه‌ای زاده و خانه قدکی در اطراف خانه حیدر زاده قرار دارند.