بخشی از مطلب
 
در سال 1931 گروهی از باستان شناسان و صاحب نظران بناهای تاریخی گرد هم آمدند و در طی جلسات متعدد، مقرراتی را
برای حفاظت از آثار باستانی و چگونگی مرمت آنها تدوین نمودند که در سال 1932 چاپ و در سراسر جهان منتشر گردید.
این آئین نامه علی رغم گذشت مدت زمان قابل ملاحظه ای و با وجود جنبه های منفی در بخش هایی از آن هنوز قابل استناد
است. این مجموعه مقررات که از تفکرات و گفته های معمار و منتقد معروف ایتالیایی GiovannoniGiovannoni Giovannoni Giovannoni تاثیر پذیرفته بود، به
صورت مقرراتی تدوین گردید و در اذهان معماران و باستان شناسان اثر گذاشت.
علاوه بر وجود موثر GiovannoniGiovannoni Giovannoni Giovannoni دو قرن تلاش در راه بازسازی، مرمت و حفظ بناهای تاریخی – فرهنگی، چه در ایتالیا و
چه در فرانسه نیز موجب آمادگی جامعه در پذیرش این آئین نامه بود.
تجربیات مثبت و منفی کسب شده از اوایل قرن نوزدهم در مرمت بناها، به تدریج زمینه را برای به وجود آوردن مقرراتی واحد و
نرمی ثابت فراهم آورد که به صورت آئین نامه آتن یا منشور آتن در آمد.
 
مواد آئین نامه آتن:
ماده 1 :
تمام دخالت های معمار در یک بنای باستانی زمانی جایز است که صرفاً دخالت ها استحفاظی باشد و به مرمت و بازسازی
نیانجامد. بنابراین هر نوع مداخله در بناهایی که در حال ریزش هستند و یا داری پی های ضعیف می باشند، و یا قوس ها و
گنبدهای ترک خورده دارند و ... باید مورد مداخلات استحفاظی قرار گیرند.
معمار مرمت کننده باید چگونگی دخالت در بنا را بداند و از هر نوع مداخله ای که موجب حذف یا اضافه نمودن بنا شود خودداری
کند.
 بناهای مرده یا آرکئولوژیک:
نوع مداخلات مرمتی در این دست از بناها: 1 - استحفاظی
2 - استحکام بخشی
3 - حفاظت
 بناهای زنده
نوع مداخلات مرمتی در این دست از بناها: 1 - مرمت
2 -احیا
 
ماده 2 :
هیچ جزئی از بناها به هنگام احیا نباید اختراع و بازسازی شود.
در بناهای مرده سنگی ما از روش آناستولوزی استفاده می کنیم.
ماده 3 :
استحکام بخشی برای حفظ بخشی از بنا با افزایش اجزا معماری زمانی مجاز است که بر اساس مدارک مستند انجام پذیرد. مانند
به کارگیری مصالح برای تکمیل بخشی از یک قوس ریخته شده و یا افزودن بخش هایی به بنا برای خواناسازی آن جز.
ماده 4 :
در حفاری زیر خاک، آثار باستانی به عنوان شاهکار های هنری دنیا توانسته اند در شرایط ویژه سال های زیادی سالم بمانند، این
آثار با تغییر شرایط آب و هوایی شدیداً آسیب پذیر می شوند. لذا حفاظت از این آثار به ترتیب زیر می باشد:
1 - نگهداری و استحکام بخشی اشیاء
2 - ساخت نسخه جدید از اشیاء هنری مانند نقاشی ها، مجسمه ها، کتیبه ها... که در هوای آزاد آسیب پذیرند و جایگزین نمودن
آنها در موزه
ماده 5 :
احترام به دوره های مختلف ساخت بنا و آثار و ارزش گذاری یکسان آنها بدون در نظر گرفتن تأخر و تقدم زمانی
ماده 6 :
حذف زوائد، بزرگ کردن یا کوچک کردن پنجره ها با توجه به شکل قبلی و پر کردن یا خالی کردن بازشوها و ...
صرفاً پس از مطالعه دقیق، مستندسازی، استناد به گذشته، مدارک مدلل امکان پذیر است
ماده 7 :
نباید به دلیل ارزش بخشیدن به یک بنا در یک مجموعه ی
شهری، مبادرت به تخریب فضاهای معماری اطراف آن
نماییم. ارزش بنا تنها به حجم منفرد آن نیست بلکه به
محوطه و فضای پیرامونی آن نیز وابسته است
ماده 8 :
در صورتی که لازم باشد در یک محیط تاریخی بنایی را، بنا به نیاز احداث کنیم باید:
1 - به شیوه ی ساخت ساختمان های اطراف احترام بگذاریم.
2 - حجم بناهای همجوار را در نظر بگیریم.
3 - نمای بنا تناسب و سنخیت با فضاهای اطراف داشته باشد.
به طور خلاصه باید یک معماری بی تفتوت و بدون رنگ و بو باشد که با احترام به معماری فضاهای پیرامون شکل گرفته است
ماده 9 :
اگر لازم باشد به خاطر استحکام بخشی بنا و یا تکمیل و تاکید
خطوط بخش هایی از بنا و برای خواناسازی آنها اقدام نماییم باید
سعی کنیم مصالحی را که به کار می بریم با مصالح اصیل بنا
متفاوت باشد تا دخالت های مرمتی هویدا باشد این مصالح باید
بدون تزیینات و ریزه کاری ها به کار روند.
ماده10
معماران مرمتگر و اعضای تیم مرمتگری باید گزارش جامعی از مداخلات مرمتی خود را همراه عکس، نقشه، نوع مصالح،
حجم، مقدار و... به گونه ای تهیه نمایند که امکان دسترسی آیندگان به مدارک و اسناد این مداخلات فراهم شود.
ماده 11 :
ساخت یک بنا در عصر خود و با استایل قدیمی مجاز نیست. زیرا با تقلید از اثر ارزش تاریخی آن را به سرقت برده و به تاریخ
معماری معاصر اهانت روا داشته ایم.
نقد آیین نامه آتن:
آیین نامه آتن در دورانی که مداخلات مرمتی دچار هرج و مرج بود تدوین شده است و این امر موجب ایجاد یک نوع نظم و
دیسیپلین گردید تا مرمت بناها از حالت سلیقه ای خارج شده و تبدیل به یک نظم گردد.
بنابراین بر اساس آیین نامه آتن اساسی ترین وظیفه یک معمار نسبت به یک بنا فقط می تواند جنبه حفظ و نگهداری داشته باشد.
معمار مرمتگر علاوه بر تقویت بنا ، استحکام بخشی و جلوگیری از آسیب هایی که بنا را تهدید می کند باید نسبت به احیاء اثر با
رعایت ضوابط و قوانین ذکر شده اقدام نماید.
در نهایت به گفته ی یکی از منتقدین و معماران مرمتگر ایتالیایی، هیچ کاری به اندازه مرمت این اندازه در عمل مشکل و در قضاوت
آسان نیست.
قطعنامه ونیز 1964 :
تدوین اصول اساسی برای هرگونه عمل حفاظتی و مرمتی لازم بوده و چنین تشخیص داده شده است که این اصول باید در یک تراز
جهانی تهیه و تدوین گردد و به کلیه ی کشورهای جهان ابلاغ شود تا آن کشورها بتوانند با توجه به سن و فرهنگ خود آن ها را در
حفظ و نگهداری میراث فرهنگی به کار بندند.
به تدریج و در اثر علاقه بسیار به مسائل مرمت و حفاظت از آثار باستانی، حرکت انتقادی نسبت به منشور آتن ظاهر گردید و
شخصیت های بزرگ هنری این اصول را به چالش کشیدند و بعد از جلسات متعدد قطعنامه ونیز را تدوین کردند
ماده 1 :
مفهوم اثر تاریخی تنها شامل ساخته های معماری منفرد نبوده بلکه
فضای شهری و مناظر را نیز که شاهد گویایی از یک تمدن خاص و
یا تحول مشخص از بروز حادثه ای تاریخی است را شامل می شود.
این مفهوم تنها مختص ساخته های معماری بزرگ نبوده و آثار
کوچک که معنی و مفهوم فرهنگی به خود گرفته اند نیز به کار برده
می شود.
ماده 2 :
حفظ و مرمت بناهای تاریخی نظمی است که از تمام علوم و فنونی که به مطالعه و حفاظت این مواریث فرهنگی و تاریخی منجر شود
بهره می گیرد.
ماده 3 :
هدف از حفاظت و مرمت بناهای تاریخی به منظور احیای اثر هنری و شواهد تاریخی است.
ماده 4 :
حفظ بناهای تاریخی قبل از هر چیز محتاج یک برنامه حساب شده برای نگهداری می باشد.
ماده 5 :
حفظ یک بنای تاریخی با توجه به استفاده ای که آن بنا به جامعه می رساند تعریف می شود. این هدف بسیار مفید است اما نباید
قیافه ی اصلی بنا و طرز کار آن را برهم زند، بنابراین هر نوع تحولات اجتماعی و تغییر نحوه استفاده که به دخالت هایی منجر می
شود باید در چارچوب شرایط ذکر شده فوق انجام گیرد.
ماده 6 :
نگهداری یک بنای تاریخی، حفاظت وضعیت پیرامونی آن را نیز ایجاب می کند. وقتی که یک محیط و بافت قدیم و اصیل موجود
باشد سعی در حفظ این بافت خواهد شد. احداث هر گونه ساختمان جدید که موجب اغتشاش فضای پیرامونی آن شده و تخریب یا
تغییر در نحوه استفاده از بنا را به گونه ای باعث شود که روابط، حجم و رنگ این بناها را تغییر دهد ممنوع است.
ماده 7 :
یک بنا از پیرامون خود و موقعیتی که در آن ساخته شده و از مراحل تاریخی که آن را به وجود آورده جدا نمی شود. جا به جا نمودن
یک قسمت و یا کل ساختمان تاریخی جایز نمی باشد مگر در مواردی که برای حفظ آن احتیاج به چنین عملی باشد و با یک علت
ملی یا بین المللی چنین اقتضایی را ایجاب نماید.
ماده 8 :
قسمت های تزیینی و اجزای تکمیلی بنا مانند مجسمه ها، نقاشی ها جزء لاینفک و کامل کننده بنا بوده و هرگز نباید از بنا جدا شود
مگر اینکه این عمل تنها راه حفظ این اجزاء باشد.
ماده 9 :
هدف مرمت کشف و نگهداری ارزش های تاریخی و شکلی بناهای باستانی
بوده و این عمل بر مبنای احترام به اساس کیفیت قدیم بنا و بر اساس
مستندات اصیل استوار می باشد و عمل مرمت می بایست هنگامی که فرضیه
ها و احتمالات در وجود اجزاء آن آغاز می گردد متوقف شود. قسمت های
مرمت شده باید از قسمت های اصیل ساختمان قابل تشخیص و دارای
علائمی از گذر زمان باشند.
ماده 10 :
در مواقعی که تشخیص داده شود که تکنیک های گذشته برای مرمت
نامناسب می باشد، عملیات استحکامی را می توان با استفاده از مدرن ترین
وسایل و تکنیک ها که برای حفظ و استقامت بنا لازم تشخیص داده شود
انجام داد.
ماده 11 :
در مرمت یک بنا می بایست عملیات الحاقی که در ادوار مختلف صورت گرفته
محترم شمرده شود و باید دانست که وحدت سبک معماری بنا، هدف مرمت نمی
باشد. تخریب قسمت های الحاقی فقط در صورتی جایز می باشد که:
1 - قسمت های الحاقی بعدی دارای هیچگونه ارزشی نباشد.
2 - مجموعه معماری زیری اصیل و شاهد بزرگ و ارزنده ای از لحاظ تاریخی،
باستان شناسی و .. باشد و نحوه محافظت از آن قسمت ها مطمئن و مناسب باشد.
3 - تشخیص ارزش اجزاء بنا و تصمیم در مورد خراب کردن و از بین بردن یک
قسمت نمی تواند تنها بر عهده طراح نقشه مرمت و یا اجرا کننده آن باشد
و.....