چکیده 1
بخش اول 2
«شناخت» 2
فصل اول 3
«چهارچوب پژوهش» 3
پیشگفتار 4
طرح مسئله 6
فرضیات 6
موقعیت فضایی – مکانی پروژه همراه با نقشه های سایت 8
ماهیت و مقیاس پروژه 8
سوابق انجام پروژه در قالب زمان و مکان: 9
ضرورت انجام پروژه و کاربرد نتایج آن 10
اهداف پروژه 11
فرآیند پژوهش 11
نوع اطلاعات مورد نیاز 11
روش گرد آوری اطلاعات 12
روش بکار گیری و تجزیه و تحلیل اطلاعات. 12
فصل دوم 13
«مفاهیم مرتبط با موضوع» 13
مقدمه 13
گذری بر اهمیت مکانهای مذهبی 15
تاریخچه مکانهای مذهبی قبل از اسلام در ایران : 15
تاریخچه مکانهای مذهبی بعد از اسلام در ایران: 16
مسجد: معرفی و سیر تحول آن 19
اولین مسجد: 22
طبقه بندی طرح مسجدها: 24
تیپ بندی مساجد ایران: 26
1- مساجد یک ایوانه: 26
2- مساجد با ایوان و چهار طاقی: 26
3- مساجد دوایوانه: 26
4- مساجد چهارایوانه: 27
5- چهار طاقی: 27
سیر تحول مساجد در ایران: 28
ساخت مسجد به سبک و اسلوب وشیوه مساجد اولیه مسلمانان در سرزمین عربستان: 29
تبدیل و تغییر امکان مذهبی قبل از اسلام و بازسازی آنها بصورت معماری مساجد اسلامی 30
شروع حرکت مستقلانه معماری اسلامی: 32
انواع مساجد از نظر دامنه تنوع و حوزه های کارکردهای آن: 32
به چهار گروه تقسیم می شود: 32
فصل سوم 35
معرفی اجزاء و عناصر 35
مقدمه 35
جلوخان 38
ورودی 39
هشتی: 40
دالان 40
حیاط یا صحن: 41
حیاط خلوت: 42
حوض یا آب نما: 43
رواقها 43
ایوانها: 44
گنبدخانه: 44
شبستان: 46
محراب 46
منبر 47
دکه یا سکو: 48
مناره: 48
مناره : 50
پایه 50
ساقه منار 50
سرپوش یا تاج 50
مقصوره: 50
قسمت زنانه: 51
بخش مردانه: 52
وضوخانه: 52
پاشویی: 53
کفش کنی: 53
سرویس های بهداشتی: 53
نورگیرها: 54
آمفی تئاتر: 55
کتابخانه و مراکز فرهنگی: 55
آبدارخانه: 56
پارکینگ : 56
خانه امام جماعت: 58
مستغلات مسجد: 58
سیستم حرارت مرکزی: 59
انبار مسجد: 59
تزئینات در مسجد: 59
رنگ در مساجد : 61
نماسازی در مسجد: 64
فصل چهارم 67
شناخت اجزاء فضایی 67
طبقه بندی اجزاء فضایی: 67
حوزه عبادی 67
حوزه آموزشی و پژوهشی 68
حوزه اداری: 68
حوزه درمانی 68
حوزه تجاری: 68
حوزه خدمات جنبی: 68
معرفی عملکرها و فضاها: 69
حوزه عبادی 69
اسلام و معماری مکانهای عبادی: 69
حوزه آموزشی: 71
حوزه اداری و مدیریت: 76
حوزه تجاری: 77
حوزه خدمات جنبی: 78
تأسیسات حرارت و برودت و تهویه: 78
سیستم برق: 80
سیستم های امنیتی، تجهیزات اعلام خطر و دزدگیر: 81
فصل پنجم 82
مطالعه و بررسي نيازمنديهاي كنوني و آتي طرح 82
مواردي كه در طراحي مساجد مدنظر قرار گرفته: 82
وضعیت زمین و ویژگی های اقلیمی 84
شرايط هواي خارج 84
شرايط هواي داخل 86
جدول 4-1- شرايط هواي داخل 86
رطوبت نسبي % 87
ويژگيهاي بومي مناطق گرم و خشك 87
تهويه موردنياز با توجه به اقليم گرم و خشك 90
پيشنهادهاي طراحي براي اقليم گرم و خشك 92
مطالعه ويژگيهاي اقليمي و جغرافيايي 93
ويژگيهاي جوي 94
سرزمين و آب و هوا ( اقليم ) 96
تقسيمات كشوري در محدوده شهرستان 97
بررسي ضوابط و مقررات ساخت و ساز 98
ضوابط و معيارهاي معماري مساجد 98
دستهبندي مساجد 98
الف- مساجد شهري 98
مساجد جامع 99
مساجد منطقهاي: 99
مساجد در حد ناحيه 99
مساجد كوچك محله 99
ب - مساجد روستايي 100
ج - مساجد بينراهي 100
اجزاي تشكيلدهنده مسجد 100
فضاهاي تشكيلدهنده مسجد 100
ضوابط و استانداردهاي معماري در طراحي مساجد 102
الف- ضوابط كلي در برنامهريزي طرح 102
ب - تعيين استخوانبندي و كالبد مسجد 102
برنامهريزي و طراحي عناصر تشكيلدهنده مسجد: 103
شبستان 103
محراب 105
تعيين مساحت شبستان و صحن 105
3- شبستانهاي فرعي 106
4- سرويس بهداشتي 107
تعداد توالتها: 108
5- ورودي 108
6- كفشداري 109
7- آبدارخانه 109
8- صحن 110
9- خانه خادم 110
10- واحدهاي تجاري 111
11- منزل امام جماعت 111
12- كتابخانه 111
13- دفاتر 112
توصيهها و الزاماتي پيرامون معماري مساجد 112
ساخت مناره يا مأذنه 113
بررسي سيستمهاي سازهاي و مصالح ساختماني 114
معرفي اجمالي مصالح و سيستمهاي اجراي طرح 116
1- سيستم سازه: 117
2- سيستم ديوارها: 118
3- كفسازي: 119
4- نماسازي: 119
5- پنجرهها، درها، قفسههاي كتاب و جاكفشي (مبلمان ثابت): 120
توضيح طرح و بررسي قرارگيري كاربريهاي مختلف 120
اولين مسجد در ايران 120
مساجد در ايران 121
تقليد از مسجد مدينه 122
مسجد كوفه 122
مسجد فستط 124
مساجد عربي ايران 124
مساجد با طاق ضربي و هلالي (شبستاندار) 126
مسجد جامع فهرج يزد 127
مسجد تاريخانه دامغان 130
مسجد جامع نائين 132
مسجد جامع شوشتر 134
مسجد جامع دزفول: 135
پيچ تزئيني در معماري اسلامي 136
تعريف پيچ تزئيني 136
پيچ تزئيني در بعضي از اشياء ما قبل اسلام 137
تحول و اشاعه پيچ تزئيني در معماري 138
گنبد دوپوش تزييني 140
چگونگي گنبدهاي دوپوشي 143
«طاقنما» و «نغول» تزييني 147
تعريف طاقنما و نغول 147
طاقنما و نغول در معماري اسلامي ايران 150
گنبد سرخ مراغه 153
«گچبري» در مساجد 153
مسجد جامع اردستان 155
- گچبری مسجد جامع اردستان 156
مسجد ورامين 158
مسجد جامع ساوه 158
نگاهي به تزيين محراب 160
منبر 161
هنر كاشيپزي و كاشيكاري در تزيين محراب 162
هنر گره چيني در مساجد 164
منبتكاري گرهها 165
خط كوفي تزييني در آثار اسلامي ايران 165
انواع خطوط به كار رفته در مساجد 166
نوع ساده (محرر)- بر دو شيوه است: 166
2- نوع تزييني 167
1- كوفي ساده 168
كوفي برگدار (مورق 169
4- كوفي گل و برگدار (مزهر) 169
5- كوفي گرهدار (معقد) 170
كوفي پيچيده (معشق) 170
مقرنس تزييني در بناهاي اسلامي 171
تعريف و وجه تسميه مقرنس 171
مقرنسسازي در بناهاي اسلامي 176
توضيح طرح: 177
معرفي فضاهاي موجود در هر مسجد: 179
مناره: 182
برنامه فیزیکی 185
منابع و مأخذ 188