پاورپوینت بررسی حس مکان در معماری
 
بخشی از مطلب
روح مكان به ويژگي خاص يك مكان نسبت به مكان ديگر اطلاق مي شود.
هر طرح بايد نسبت به روح مكاني نيرومند  واكنش نشان دهد.
با بكار گيري خلاق طراحي مي توان به مكاني كه فاقد شخصيت است روح مكان بخشيد.
روح مكان يك ويژگي است كه منظر را از ديگري متمايز ميكند و منحصر به فرد و مخصوص ان است.اين مفهوم نسبتا انتزاعي و نا محسوس است و در سطوح احساسي و نا خود اگاه ذهن انسان درك مي شود .
مكان به خودي خود از كل اشيا ي طبيعي  و مصنوعي تشكيل شده كه به شيوهاي منحصر به فرد  در كنار هم قرار گرفتند و مي تواند دقيقا پيشينه و پيوند هاي ان مكان و نيز افرادي باشد كه هويت خود را از ان مي دانند. با وجودي كه هر مكان شخصيت خاص خود را دارد  اين ويژگي به خودي خود براي ايجاد روح مكان كافي نيست بلكه ويژگي منحصر به فرديست كه مكان را متمايز ساخته  به اساني  مي توانيم به كمك ان (با محيط پيراموني)رابطه بر قرار كنيم.روح مكان مي تواند به نواحي گسترده اطلاق شود  يا در مساحتي كوچك متمركز گردد.مكان هايي كوچك مقياس هم مي توانند روح مكاني نيرومندي داشته داشته باشند. مكان هايي  نهفته و راز گونه ويژگي هاي تماشايي  اميزه هاي خاص فرم هاي طبيعي  پوشش گياهي  اب روشنايي  و زمين ريخت همگي از عوامل موثر در شكل گيري  روح مكان هستند.وجود روح مكان نه خاص منظر هاي طراحي شده است نه منظر هاي طبيعي.با بكار گيري اصول طراحي مي توان منظر  مي توان منظر هايي وحدت يافته  و متنوع ايجاد كرد.ظاهر اين منظر ها ممكن است  بي روح و حتي معمولي بنمايد مگر اينكه در هريك شخصيتي منحصر به خود ان پديد امده باشد. منظر هايي كه روح مكاني  بسيار بديهي  دارند دقت فراوان در طراحي را مي طلبد  به اين دليل كه روح مكان كيفيتي مبهم و دست نيافتني  است كه حفظش اسان تر از خلق ان و چنانچه به خوبي تشخيص داده نشده يا ارزش گذاري نشود و با حساسيت كافي مورد بررسي قرار نگيرد به طور قطع در برابر اسيب يا ويراني تاثير پذير خواهد بود.بشر با ايجاد حس مكان نيرومند بيشتر خود را به منظر پيوند مي دهد و بنا براين ممكن است نسبت به تغيير ان حساس تر و نگران تر باشد.بخش اساسي تحليل هر منظر بايد تلاش براي شناخت روح مكان باشد.
 
 
 
 
 
 
الگوي فضايي
اين نخستين گروهبندي اصول سازماندهي عناصر كلا به موقعيت نسبي و روابط متقابل  ميان انها در فضا مربوط است .اين اصول به يكديگر مربوطند و معمولا اميزهاي از انها  در هر زمان وجود دارد  و يكي از انها غالب تر است.رخداد مجموعه ي اصول  در قالب نزديكي محصوريت در هم چفت شدگي  تداوم و فيگور و زمينه انها را به جنبش تاثير گذار روان شناسي ادراك فضا مربوط مي سازد.اين مكتب كه در اوايل قرن بيستم  شكل گرفت در پي توضيح جنبه هاي كليدي ادراك فضاست  و پاره اي روش ها را كه به درك بهتر محيط پيرامونمان  مي انجامد شرح مي دهد.
 
نزديكي:
هرچه عناصر به يكديگر نزديكتر باشند بيشتر انها را به صورت يك گروه مي بينيم.
عناصر غير مشابه بسيار نزديك به يكديگر ممكن است بي نظم به نظر برسند.الگوهاي اسكان ممكن است به نسبت نزديكي خانه ها به يكديگر متفاوت باشند.
هرچه موقعيت عناصر بصري به هم نزديك تر باشد بيشتر انها را به شكل يك گروه مي بينيم.چنانچه عناصر مثلا از نظر اندازه  شكل و رنگ تفاوت داشته باشند جلوه هاي بي نظمي حاصل خواهد شد.برعكس اگر تعدادي اشياي كوچك و پراكنده گرد هم جمع شوند مقياس كلي الگوي بدست امده بهتر بوده جلوه كلي ان الگوي بي نظمي بصري كمتري را به نمايش خواهد گذاشت.تاثير نزديكي را در موارد بسياري مي توان ديد.
شخصيت در منظري كه اسكان افراد در ان به صورت خانه هايي پراكنده در ناحيه اي گسترده است در مقايسه با منظري كه بر پايه مركزيت شكل گرفته منظم تر و درك ان بديهي تر است نمودي بدون ترتيب و فاقد الگوي مشخص دارد.
بشر ساختهايي مانند علائم  غالبا در كنار هم يافت مي شوند . چنانچه با طراحي خود هماهنگي نداشته باشند  بي نظمي بصري و عملكردي پديد مي ايد.هرچه عناصر با ظاهر  يكسان بيشتر  در موقعيت ظاهري مشابه قرار گيرند  اين بي نظمي كمتر خواهد شد.
 
محصوريت:
هنگامي كه عناصر فضا را محصور مي كنند عناصر و فا هر دو به صورت فرم هايي كامل به نظر مي رسند.
محصوريت تابعي از شكل و موقعيت عناصر است.
فضاهاي كاملا محصور درون گرا هستند در حالي كه در  فضا هاي نسبتا محصور  امكان عبور هر نوع جريان از درون به بيرون فضا فراهم است.
بافت منظر هاي شهري نوعي توالي واحدهاي متفاوت فضاهاي محور تلقي مي شود.
محصوريت تلفيقي از شكل عناصر و موقعيت انهاست.هرچه محصوريت  فضا كامل تر باشد درون گرايي ان افزايش خواهد يافت.فضاهاي محصور و نسبتا محصور تا حدودي ارتباط خود را با بيرون حفظ مي كنند به طوري كه هر دو در تعامل با يكديگر هستند.از اين تعادل گستردگي و محصوريت مي توان در طراحي استفاده كرد و فضاهاي محصور متعددي در بخش هاي مختلف ان به وجود اورد.نمونه چنين موردي سلسله مراتب فضاهاي شهري محصور در مجموعه ساختمانهاست.حركت فرد از مكاني به مكان ديگر  از ميداني به ميدان ديگر مقادير متفاوت محصوريت الگويي متنوع اما وحدت يافته و ساخت مند بدون هيچ يكنواختي را شكل مي دهد.
 
چفت شدگي:
عناصر چفت شده در ظاهر به صورت بخشي از يكديگر در امده وحدت يافته تر مي شوند.
الگوهاي چفت شده در بسياري از مناظر طبيعي و انسان ساخت يافت مي شوند.
 
تداوم:
الگوها ممكن است نشان دهنده تداوم در فضا زمان يا هردو باشند.
الگوهاي منظر تداوم گستردگي رشد وتوسعه را نشان مي دهند.
برخي الگوها به تدريج و برخي ديگر به سرعت توسعه مي يابند.
 وجود تداوم الگوها در منظر براي كنترل مقياس و محو تغييرات جزئي در ميان كل عناصر غالب طراحي سود مند است.زماني كه الگوي عناصر در دو يا سه بعد توسعه يابد  تداوم مي تواند فضايي باشد يا مانند رشد گيا هان و چرخش فصل ها در طول زمان اتفاق بيفتد و تداوم زماني باشد.روابط درون الگويي نيز در مقياس هاي متفاوت مي تواند در تداوم سهيم باشد .پيش بيني پذيري الگوها حائز اهميت است:براي مثال در طراحي منظر گاهي حتي دانستن چگونگي رشد و نمو گياهان ضروري است.تداوم در طول زمان نيز اهميت خاص دارد. تداوم نمايان گر ساختارهايي ماندگار از مدت ها پيش در منظر است كه امكان تغيير بدون ا شفتگي را فراهم مي كند.از انجا كه اين فرايند و تغيير در زماني طولاني رخ ميدهد مي توانيم متوجه شويم كدام عناصر پايدارترند و ويژگي هاي ماندگار تري دارند و كدام يك كم دوام ترند و نزد ما از ارزش واقعي و ديرپاي كمتري برخور دارند.
 
 
 
تشابه:
هرچه عناصر بيشتر به هم شبيه باشند از نظر بصري ارتباط نزديكتري با هم خواهند داشت.
يك متغيير مي تواند غالب بر بقيه باشد و در انجا گونا گوني ايجاد كند اما باز هم تشابه طرح حفظ شود.در طبيعت عناصر به هم شبيه بوده اما يكسان نيستند.
هرچه عناصر از نظر شكل اندازه و بافت  و ساير متغيير ها شباهت بيشتري داشته باشند از نظر بصري  انها را بيشتر به هم مربوط مي دانيم.تطابق شكل رنگ و بافت جنبه هاي اغلب كليدي در طراحي است كه باعث ايجاد وحدت در طراحي يا توازن  در تركيب بندي مي شود.عناصري كه در فضا به يكديگر نزديك ترند بيشتر در غالب يك گروه قرار مي گيرند و از اين روست كه براي رسيدن به وحدت قد ري شباهت ضروري مي نمايد.گاهي يك متغيير مي تواند شاخص تر از ساير متغيير ها باشد و امكان تغيير انها را نيز فراهم كند به عنوان مثال گاهي رنگ يا مصالح تغيير مي كند  با وجود ان فرم تكرار شده و وحدت كل تركيب را فراهم مي كند.
چنانچه شكل يا فرم ميزان تشابه خاصي نداشته باشند از متغيير هاي ديگر استفاده مي شود.به عنوان مثال پوشاندن مجدد ساختمانهايي با شكل هاي متفاوت از مصالح رنگي و بافت دار كافي است تا ان ساختمانها يكپارچه به نظر برسند.در تركيب بندي از انواع محدود شكل چندتايي رنگ اندازه مصالح شيوه ساخت و قرار دهي فرم پاياني انها استفاده مي شود تا به مجموعه اي از مثلا علائم يا ساختمانهاي كوچك ((حس يك پارچگي)) ببخشد.
 
فيگور و زمينه:
برخي شكل ها يا فرم ها مانند مشخصه ها يا فيگورهايي در برابر پس زمينه برجسته مي نمايند.
فيگورها معمولا به شدت در تضاد با زمينه اند.
گاهي در تشخيص فيگور از زمينه نوعي ابهام است.
گاهي به دلايل خاص بايد فيگور در زمينه برجسته باشد.
تضاد شديد مي تواند نقطه ضعف طراحي باشد بنا براين براي جلوگيري از برجسته شدن بيش از حد فيگور مي توان از شدت تضاد كاست.
در هر طراحي و در بيشتر منظر ها برخي فرم ها يا اشيا همچون مشخصه ها يا فيگور هايي در برابر پس زمينهاي عادي تر برجسته اند.معمولا اشياي كوچكتر شكل هاي ساده رنگهاي تند فرم هاي متراكم  بافت هاي ظريف و احجام صلبي همگي چون فيگور هايي مي نمايند .مثال هايي از اين دست شامل فردي در ميدان  خلوت شهر  تك خانه اي در ارتفاع  از پشت بافت متراكم شهرو.. است.
در چندين مورد بهتر است فيگور از زمينه برجسته تر باشد.در مورد مجسمه ها و پيكره ها  و نشانه ها اگاهانه سعي بر تاكيد به تضاد فرم و جنس انها نسبت به محيط اطرافشان است.
 و......