خانه
بخشی از مطلب مدتهاست این سؤال ذهن نظریهپردازان معماری را به خود مشغول کرده است که آیا طراحی معماری یا روند رسیدن به کالبد معماری صرفاً نوعی عمل ذهنی خلاقانه است و نمیتوان به روشنی کلیت ساختار آن را توضیح داد یا اینکه با تفکر و اندیشه در نظرات مختلف معماران میتوان فرایند طراحی معماری را تشریح نمود؟ گذشته از مسائل مربوط به کمیت و کیفیت دانش نظری معماران، ماهیت طراحی معماری بگونهای است که توضیح روند آن را دشوار میسازد، با اینکه این فرایند در نزد طراحان فرایندی آشنا و کارآمد است. از دیدگاه روانشناسانه نیز فرایند کار طراحی بغرنج بوده و نیازمند شناخت و بررسی بیشتر میباشد. شناخت روشهای طراحی میتواند ما را در فهم فرایندها، کلیت ساختار و رویه طراحی یاری نماید. از زمان ویتروویوس در مورد فرایند طراحی اظهارنظرهای مختلفی صورت گرفته است. بر طبق نظر ویتروویوس طراحی معماری فرایند گزینش اجزاء برای دست یافتن به کلی واحد است. برخی معماران نیز فرایند طراحی را تجزیه یک مسأله به بخشهای مختلف، حل اجزاء و ترکیب راهحلهای بخشی در کل واحد دانستهاند که بیشتر روشی عقلایی محسوب میشود. بیشتر افرادی که به بحث فرایند طراحی پرداختهاند، مراحلی را برای آن قائل شدهاند. افراد مختلف این مراحل را از راههای مختلف طی میکنند. بسیاری از طراحان شاید اکثریت آنها فرایند طراحی را کاملاً شهودی و غیر قابل توضیح میدانند. افراد دیگری طراحی را فرایند عقلی دانستهاند و گروهی دیگر آن را فرایندی جدلی میدانند که هرکدام از این نظریات بحثهای جداگانهای میطلبد. اما تقریباً تمام طراحان اهمیت شهود را در فرایند طراحی قبول دارند و تقریباً همه آنها این فرایند را شامل مجموعهای از فعالیتهای مجزا میدانند. بحث این گروه از معماران بر سر میزان عملکرد سازمانیافته فرایند و میزان برنامه یا سرمشق بودن مبانی آن است. آنها بر این باورند که کار طراحی فرایندی خلاقانه است که در آن تمام تلفیقهای نهایی کار در ذهن یک طراح نقش میبندد. از این رو طراحی صرفاً یک فرایند خطی نیست، بلکه نوعی درک مستقیم توسط نیروهای ذهنی است. به همین علت شناخت و توضیح چگونگی این فرایند شهودی و ناخودآگاه دشوار و تقریباً ناممکن است. اما صرف نظر از مباحث مربوط به شهودی بودن طراحی، طراحی معماری به دلیل کاربردی بودن هنر معماری و مواجهه آن با واقعیتهای عینی و قابل اندازهگیری، در مقاطع مختلف تهیه طرح میتواند از روشهای علمی مناسب و تکرارشدنی بهرهمند گردد. بر این اساس طراحی معماری فعالیتی صرفاً حسی یا صرفاً منطقی نیست و علاوه بر پشتوانه منطقی از حس طراح هم نشأت میگیرد. طراحی معماری فرایندی است حسی، منطقی که از یک نقطه یعنی ایدهها و مطالعات اولیه آغاز میشود و با استناد به نتایج فعالیتهای مطالعاتی شامل تجزیه تحلیل و تصمیمگیری به طرح نهایی که تبلور حسی و منطقی مجموعهای از دادههاست، میانجامد. و...