درشرح معماری گنبدسلطانیه ابتدای سخن رابانظر آندره گدار در بیان معماری این بنا آغاز می کنیم:
«به طور قطع عالی ترین نمونه معماری مغول و یکی از بهترین دستاورد های معماری اسلامی ایران و از نظر فنی شاید جالب توجه ترین آنان است.»
زمانیکه سلطان محمد خدابنده (الجایتو) بنای مقبره باشکوهی را در سلطانیه زنجان پایتخت پادشاهان ایلخانی آغاز نمود (۷۰۳ هجری قمری) معماران پرتجربه یزدی و کرمانی و فارسی یک نقشه ۸ وجهی را جوابگوی خواست اولجایتو دانستند که در سیستم مقبره سازی آنروز به پلان مـرکزی معــروف است. راه حل معماری مقبره در آن روزگار عموماً بر یک پلان چهار گوش استوار بوده و انواع گنبد را بر این پایه چهار ضلعی با تقسیم بندی های هندسی پیچیده و بیشمار می نشاندند. دردوره سلطنت سلجوقیان قدرت خلافت به شدت ضعیف شده بود و با اینکه مبانی مذهبی وآداب دینی ازطرف آن شاهان محترم شمرده می شد معذالک قدرت سیاسی خلفاء بسیار ناچیز بود. این ضعف و ناتـوانی در اواسط قرن سیزدهم میلادی در اثر حمله مغولان باعلاء درجه رسید و آنچه از سلطه خلافت باقی مانده بود توسط پادشاهان مغول برچیده شد.
در این فایل به تحلیل ویژگی های معماری و تزئینات متفاوت این بنا پرداخته شده .
موقعت جغرافيايي
تاریخچه سلطانیه
معرفي اراضي تاريخي
تربت خانه
وجه تسمیه تربت خانه
ویژگی های معماری در بنای تربت خانه
پوشش سقف تربت خانه
تزئینات وابسته معماری در بنای تاریخی تربت خانه
سردابه
قلعه یا ارگ سلطنتی
تاریخچه ارگ سلطنتی سلطانیه (برج و بارو):
شناخت واحدهای ساختمانی داخل بخش مذهبی ارگ
دروازه جنوبی (دروازه شاهی):
دروازه شمالی- دروازه تشریفات:
سابقه تاريخي احداث گنبد به استناد كتيبه ها
سقف ايوان جنوب شرقي
سقف ايوان شرقي
سقف ايوان شمالي
بررسي کتیبه های گنبد
کتیبه های گلدسته ها
كتیبه های تربت خانه
معماری و تزیینات در گنبد سلطانیه
نقوش گیاهی
تزئینات كتیبه ای
عناصر معماری
نقوش اسلیمی
مقرنس در گنبد سلطانیه
تزئینات آجری
تزئینات گچی
كاشیكاری در گنبد سلطانیه
تزئینات سنگی
تزئینات چوبی
تزئینات نقاشی رنگی
قشرهای تزییناتی در گنبد سلطانیه