پاورپوینت بررسی تکیه مقری کلا، بندپی بابل
بخشی از مطلب
نام بنا: تکیه مقری کلا، بندپی بابل
سال ساخت: 1296
محل بنا: روستای مقریکلای بابل
تکیه بنای آجری دو طبقه ای است که سقف شیبدار ساده سفالی دارد. محوطه اطراف آن را دیوار آجری کوتاهی با سرپوشی سفالی از بیرون جدا می کند. دیوار حصار از داخل طاق نماسازی شده ولی از بیرون ساده است. فضای داخل چهار دیوار حصار، محوطه مستطیل شکل پر وسعتی است که ساختمان تکیه در غرب آن واقع شده و به این گونه صحن وسیعی در سمت شرق بنا پدید آمده است. در مقابل فاصله ساختمان تا حصار در سه شلع، غرب و شمال و جنوب اندک است. به این ترتیب هرچند ساختمان در میان فضای باز نشسته است وبه هر جهار طرف پنجره دارد اما توجه و نگاه خود را به سمت شرق و به صحن اصلی معطوف داشته است و در ان چهره گشوده است.
صحن در سه سوی مقابل ساختمان، سه ورودی دارد. ورودی جبهه شرقی درست مقابل ایوان اصلی بنا قرار گرفته و به مدد آن محور اصلی مجموعه را شکل داده است. کشیدگی صحن در امتداد این محور اهمیت آن را دو چندان می نماید. دو ورودی شمالی و جنوبی صحن، محور متعامد یا محور اصلی را تشکلی می دهند و به این ترتیب اصل دو محور عمود بر هم در این صحن به شکلی متفاوت با معمول تحقق یافته است.
ورودی های شرقی و شمالی صحن، خود ساختمان های کوچک و مستقلی هستند که معماری قابل توجهی دارند. حجم این ورودی ها بیرون حصار صحن قرار گرفته و شامل دو طبقه است. فضای زیرین آن ها که فضای ورودی است در ساختمان شمالی نیمه باز و در شرقی فضایی بسته است. اما طبقه بالای هردوی آن ها فضای نیمه باز چوبینی با سقف سفالی است که به زبان محلی " سقانفار" خوانده می شود. سقانفارها معمولا کنار تکایا یا امامزاده ها ساخته می شوند و عبارتند از فضاهای نیمه بازی که کف آن ها بالاتر از سطح زمین قرار می گیرد.
در این بنا سقانفار چهره جدیدی یافته و تبدیل به ورودی بنا شده است. ورودی سوم یا ورودی جنوبی تنها سردری با پوشش سفالی است. با توجه به کلیت معماری مجموعه می توان که این سردر نیز قبلا به صورت سقانفار بوده است. ساختمان تکیه خود نیز ترکیب فضایی منظم و متفاوتی دارد که انتظام فضایی خانه های سنتی را به یاد می آورد. عنصر اصلی در این ترکیب ایوان است.
ایوان دو ستونی بزرگ و مرتفعی با شاه نشین که در میانه بنا نشسته و سایر فضاها در دو طبقه به دور آن جمع شده اند. فضاهای دو طرف ایوان قرینه یکدیگرند. دو کفش کن که در دو طرف ایوان قرار دارند و ورود به ایوان و دسترسی به طبقه بالا از درون آن ها میسر می شود، درواقع تنها فضاهای ارتباطی ساختمان هستند اما در عین حال اتاق های هر طبقه بدون استفاده از ان ها مستقیما و به صورت تو در تو نیز به هم متصل شده اند.
شاه نشین ایوان دو طبقه است و طبقه بالای آن هم مانند طبقه پایین کاملا مشرف به فضای درون ایوان و منظره صحن است. چهار اتاقی که در طبقه بالا دور تا دور ایوان نشسته اند همه از طریق ارسی هایشان به فضای ایوان باز می شوند. به عبارت دیگر با بالا رفتن ارسی ها آن ها نیز تبدیل به شاه نشین هایی برای ایوان می شوند و به این شکل فضای ایوان توسعه می یابد. در عین حال همه فضاهای طبقه بالا از طریق ارسی های خود به فضای صحن مرتبط شده و همه حکم شاه نشین هایی را برای صحن پیدا می کنند.
وجود ارسی های مذکور که پنجره های وسیع چوبین گره چینی شده فاخر و بسیار ظریفی هستند در کنار یکدیگر نمایی کاملا چوبی پدید آورده و قسمت بالای نمای اصلی ساختمان را از قسمت پایین و نیز باقی نماهای بنا تفکیک نموده است. چرا که در طبقه پایین همچون سسایر نماهای بنا، غلبه با جرزهای آجری است که پنجره های دو لنگه چوبی ساده ای را در میان گرفته اند. این تفاوت بین نمای طبقه پایین و بالا ر درون ایوان هم ادامه دارد.
پیوند سطوح چوبی وسیع اما ریز نقش ارسی ها با سقف چوبی پروسعت ایوان همراه با سطوح چوبی پرکار لبه های بیرون زده سقف ساختمان و ستون های چوبی تراش خورده سطح ایوان و حتی پنجره های دو لنگه چوبین طبقه پایین، چهره ای از معماری ای را پیش چشم می گذارد که چوب در آن شخصیت و اعتبار تمام یافته و کلام اول و آخر را می گوید.
از نکات دیگر قابل توجه بنا، تزئینات گوناگون آن است. این تزئینات را می توان در گره چینی های استادانه ارسی های متعدد بنا که ذکرشان رفت، در تراش ها، کنده کاری های چوبکاری ها و نیز نقاشی های روی چوب ها، در گچبری ها و نقاشی های روی گچ، در بازی های نقش های آجری و .. در جای جای بنا مشاهده کرد.