دانلود پاورپوینت بررسی خانه گرامی یزد بهمراه پلان ها و نما و پرسپکتیو و تصاویر
 
اين بنا را در اواخر دوره «قاجاريان»، «آقاي سيد اسد الله مازار»، فرزند «آقا سيد مهدي» -جد خاندان گرامي- بنيان گذاشته است. اعقاب خاندان «مازار»، بعد ها لقب «گرامي» گرفتند. بنا به اظهارات بستگان صاحب فعلي خانه، پيش از اين، بر سردر (1) ۞ خانه، سنگ مرمر تاريخ داري وجود داشته كه بر طبق تاريخ آن، عمر خانه در حدود 110 تا 120 سال است. (2) ۞
 
اين خانه وسيع شامل دو بخش مختلف است كه هر بخش آن، حياطي (3) ۞ در ميان دارد. اين دو حياط در يك راستا و در جهت شمال شرقي - جنوب غربي استقرار يافته اند. حياط جنوبي قدري بزرگ تر از حياط شمالي و فضا هاي اطراف آن نيز بيشتر و مفصل تر از حياط ديگر است. چهار طرف حياط بزرگ با فضا هاي مختلف محصور شده است؛ ليكن فضا هاي حياط دوم فقط در دو جانب شرق و غرب آن قرار دارد. البته در جبهه جنوبي اين حياط نيز اتاقي هست، اما اين اتاق هيچ ارتباطي با اين حياط ندارد و متعلق به حياط بزرگ است. جبهه شمالي حياط شمالي نيز به ديواري محدود است. ديوار هاي مسدود دو جناح شمالي و جنوبي حياط كوچك با طاق نما هايي (4) ۞ پوشيده شده است. اين طاق نما ها و قاب هايشان، نماي (5) ۞ اين دو جبهه را پرتراش كرده و حال و هواي حياطي مركزي (6) ۞ بدان داده اند.
 
فضا هاي بخش بزرگ خانه در دو طبقه انتظام يافته است. در اين بخش از خانه، فضا ها و اتاق هاي مياني هر جبهه، وسيع تر و مرتفع تر و فضا هاي طرفين آنها، كوچك تر و دو طبقه است. مجموعه اين فضا ها، حصاري بلند در اطراف حياط بزرگ ايجاد كرده است. حياط كوچك را فضا هايي با ارتفاع يك طبقه احاطه كرده اند. به اين ترتيب، حياط بزرگ، رسمي و مفصل، و حياط كوچك، خانگي و صميمي به نظر مي رسد.
 
ورودي (7) ۞ بنا كه در ضلع غربي آن قرار دارد، از يك طرف به حياط كوچك مرتبط است و از طرف ديگر با يك راهرو (8) ۞ به گوشه حياط بزرگ. لذا دو حياط خانه، از يكديگر مستقل است و هيچ يك، مقدمه ورود به ديگري نيست. در عين حال، اين دو حياط با يكديگر بي ارتباط نيستند و با راهرو اي كوتاه در شرق پنج دري (9) ۞ شمالي حياط اصلي، ارتباط مستقيم و نزديكي در ميان آنها برقرار شده است؛ اما طرح راهرو مانع از ديد مستقيم دو حياط به يكديگر است. دو حياط، بخشي مشترك هم دارند. اين بخش، مجموعه مطبخ و انبار هاي خانه است كه در يك لايه (10) ۞ فضايي در پس جبهه هاي شرقي دو حياط قرار دارد و از هر طرف با راهرو اي به يكي از حياط ها متصل مي شود.
 
در ميان جبهه جنوبي حياط بزرگ، ايواني (11) ۞ وسيع قرار دارد. اين ايوان در انتها، شاه نشيني (12) ۞ دارد كه در زير بادگير (13) ۞ واقع است. حجم مرتفع و بلند بادگير نيز بر فراز نماي جبهه جنوبي، جلوه گري مي كند. در سر ديگر حياط و در مقابل ايوان، يك پنج دري نشسته است. گفتگو و مواجهه ايوان با پنج دري، يعني فضاي نيم باز (14) ۞ وسيع و متشخص با فضاي بسته (15) ۞ مهم در خانه، محور (16) ۞ اصلي حياط را به وجود مي آورد. كشيدگي آب نماي (17) ۞ حياط در ميان دو عنصر ياد شده و نيز بادگير بلند بر فراز ايوان، تاكيدي است بر اين محور.
 
 نماي دو جبهه شرقي و غربي حياط بزرگ در تقسيم كلي، مشابه است؛ اما نماي عناصر مركزي اشان تفاوت دارد. در ميانه جبهه شرقي، نماي سه قسمتي تالار (18) ۞ و در مركز جبهه غربي، يك ارسي (19) ۞ بزرگ واقع است. تفاوت اين دو، سبب تمايز آشكار دو نما در عين تشابه آن شده است. اين تفاوت در عين تشابه، در انتظام افقي فضا هاي اين دو جبهه حياط نيز آشكار است. به اين ترتيب، علي رغم تقسيمات مشابه در كليت نماي دو جبهه، فضا هاي اين دو متفاوت است.
 
تقسيمات نما هاي اطراف حياط اصلي بسيار آموزنده است. مثلاً در نماي غربي، وجود يك ارسي نسبتاً بزرگ در مركز و دو ارسي كوچك تر در دو گوشه طبقه دوم آن، تركيبي زيبا پديد آورده است. تكرار ارسي ها در مركز و گوشه ها، آنها را بازيگران اصلي نما كرده است. نماي راهرو ها نيز در حد فاصل سه بخش اصلي جبهه غربي، يعني اتاق ارسي (20) ۞ و فضا هاي طرفين اين جبهه قرار گرفته است. به اين ترتيب، در نگاه اول، اين نما مجموعه اي از چند قاب (21) ۞ مستقل نشسته در كنار يكديگر جلوه مي كند؛ ليكن در نگاهي ديگر، دو ارسي كوچك در دو گوشه بالايي ارسي بزرگ مياني، چون حواريون اين يك جلوه مي كند. به علاوه، بدين گونه، طرفين فوقاني نما به مركز آن بسته و اجزاي مستقل نما، متحد شده است.
 
در مركز جبهه شرقي حياط، تالاري بزرگ قرار دارد. سقف تالار، قوسي (22) ۞ كم خيز (23) ۞ به شكل كليل (24) ۞ دارد. اين شكل باعث پيوند ميان ديوار ها و سقف شده است. سطوح داخلي تالار، دو رديف طاقچه (25) ۞ دارد و به همين علت به دو بخش بالا و پايين تقسيم شده است، به طوري كه رديف فوقاني، بخشي از سقف تالار به نظر مي رسد. به اين ترتيب، با اين پيوستگي، سقف، سه بعدي جلوه مي كند. چون طاقچه هاي فوقاني تالار، قوس جناغي (26) ۞ دارند در حالي كه قاب طاقچه هاي زيرين چهار گوش است، بخش فوقاني تالار و در واقع سقف تالار، بخش اصلي و برجسته فضا جلوه مي كند. در نتيجه، تالار به دو بخش شده و گويي كه بخش زيرين، پايه اي است براي بخش فوقاني يا اصلي. صورت مذكور، به تالار اين خانه محدود نيست، بلكه الگويي است عام در ديگر اتاق هاي اصلي اين خانه و نيز سه دري ها (27) ۞ و پنج دري ها و تالار هاي بلند خانه هاي قديمي شهر.
 
و اما در حياط دوم خانه، جبهه غربي متشكل است از يك اتاق در مركز، دو راهرو در طرفين و دو اتاق در دو جانب انتهايي. جبهه شرقي نيز تقريباً چنين نظمي دارد؛ با اين تفاوت كه در گوشه شمالي آن، اتاقي نيست. با وجود فضا هاي مشابه در ميانه دو جبهه، در مركز نماي غربي، يك ارسي واقع است و در ميانه نماي شرقي، پنجره هاي يك سه دري. به اين ترتيب، تفاوت ظريف نما هاي مشابه رو به هم در اينجا نيز تكرار شده است.
 
چنانكه گذشت، وجود دو حياط، خانه را دو بخش كرده است؛ ليكن عرصه (28) ۞ ديگري نيز در اين خانه وجود دارد كه در ابتداي ورود به بنا به چشم نمي آيد. اين بخش كه خود متشكل از يك حياط كوچك بالا خانه (29) ۞ و ايواني رو به آن است، در طبقه فوقاني و در كنار جبهه غربي حياط بزرگ واقع است. ايوان مزبور، بادگيري مرتفع دارد كه وجود آن نشان دهنده اهميت اين بخش و استفاده زياد از آن است. راه رسيدن به اين بخش، پلكان منشعب از دالان (30) ۞ ورودي است. به اين ترتيب، واحدي مستقل و كوچك در طبقه فوقاني اين خانه به وجود آمده است.
 
بخش اعظم سطح حياط اصلي را حوض و باغچه (31) ۞ اشغال كرده و لذا سطح باقي مانده به عبور اختصاص يافته است. در نتيجه، ايوان، بهترين نقطه خانه براي نظر به حياط شده است. در مقابل، در حياط كوچك، سطح اطراف آب نما و باغچه ها وسعت زياد تري دارد، به قدري كه براي نشستن در حياط كفايت مي كند. جالب آنكه برخلاف حياط اصلي، در اين بخش از خانه، هيچ فضاي نيم بازي مشرف به حياط وجود ندارد.