پاورپوینت بررسی خانه الداغی سبزوار
بخشی از مطلب
نام: خانه الداغی سبزوار
موقعیت: استان خراسان رضوی، سبزوار، میدان دروازه عراق، خیابان عطاملک جوینی
دوره: اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی
مساحت بنا: 325 متر
زیر بنا: 100 متر
تاریخ ثبت در میراث فرهنگی: 08/05/1381
شماره ثبت: 5963
مالک شخصی: سید مهدی الداغی
معرفی اجمالی از بنا:
بنا یک فصلی و رو به مشرق در دو طبقه احداث شده است. ورودی خانه الداغی در قسمت شرقی بنا و عمارت اصلی آن در قسمت غربی حیاط واقع شده است. در ضلع شمالی حیاط چند اتاق و در ضلع جنوبی دیواری قرار گرفته است. در ضلع اصلی یا غربی ایوانی ستون دار با ستون های مدور و چهارگوش و در پشت ایوان فضاهای اصلی خانه جای گرفته اند. طبقه زیرین بنا مربوط به استفاده در تابستان بوده و طبقه بالا در بهار و پاییز مورد استفاده بوده است. پوشش طبقه اول قوس دار و طبقه فوقانی تیرچه چوبی است. تزئین بنا منحصر به آجر کاری ساده است.
بنا در جانب شرق خیابان عطاملک جوینی واقع گشته و در شمال بنا، کاروانسرایی مشهور به کاروانسرای عراقی ها قرار دارد که از آثار دوره صفویه به شمار می آید.
معرفی تفصیلی:
این اثر ارزشمند تاریخی که در خیابان عطاملک جنوبی پائین تر از میدان دروازه عراق و روی بدنه غربی خیابان واقع شده ا ست، متعلق به عهد قاجاریه است که در تاریخ 8/5/1381 به شماره 5963 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. این خانه شامل حیاطی است که ورودی فعلی آن در گوشه شمال شرقی حیاط و مستقیم از خیابان با راهرویی به عرض 20/1 و طول 3 متر که پوشش گهواره ای دارد و با یک درب چوبی آغاز می گردد.
نمای ساختمان آجری و دارای تزئینات آجری نقش بر جسته قالبی و آجر تراش و چند نوع آجر چینی خفته راسته است. دو کتیبه مستطیل شکل بالای پنجره ها ورودی بدنه اتاقهای دو طرف بهار خواب با آجر های نقش برجسته قالبی اجرا شده که در وسط مستطیل هر کتیبه نزدیک قاب بیضی شکل کوچک بصورت نگین انگشتر اجرا شده و درون آن دارای تزئینات کاشی معرق بوده که متاسفانه در حال حاضر اثری از این تزئین و نقوش نیست ولی این مطلب را از بقایای ملات درون قابهای می توان تشخیص داد.
در وسط بدنه ساختمان یک بهار خواب (تراس) در اشکوب فوقانی وجود دارد که چهار ستون( پیلپا) جلوی آن و دو نیم ستون (پیلک)در طرفین آن ساخته شده که دارای سر ستون های گچبری زیبائی است و دو به دو با هم قرینه اند .
درون روکش گچی این ستون ها سازه چوبی است که باربری سقف بهارخواب(تراس) را بر عهده دارند . بدنه تراس اندود گچ داشته و تعداد 6 عدد درب چوبی ساده و بدون تزئین ارتباط این فضا را با اتاقهای پشت تراس امکان پذیر می سازند.
دو اتاق مستطیل شکل که با دو درب چوبی دروسط با هم مرتبط هستند پشت فضای بهار خواب نیز دو درب چوبی بچشم میخورند که ارتباط فضای بهار خواب را با دو اتاق طرفین بهار خواب میسر میسازند. بدنه تمام این چهار اشکوب اول نیز با گچ اندود گشته در اتاقهای شمالی و یکی از دو اتاق غربی بهار خواب (اتا شمال غربی)طاقچه های گچی بصورت تزئینی با نقوش گل و مرغ قاجاری کار شده است.
درون این اتاق ها اشکاف هایی جهت نگهداری وسایل ساخته شده که دارای دربهای چوبی ساده و بدون تزئین می باشد و همچنین طاقچه هایی جهت گذاشتن اشیاء این اشکاف ها و طاقچه ها درون فضاها بصورت قرینه اجرا شده اند.
پوشش اتاق ها و فضاهای ساختمان در اشکوب اول همه به صورت چوب پوش و از نوع پرواز بندی است. اتاقهای وسطی اشکوب و زیر سقف چوبی توفال کوبی تزئینی بوده است که متاسفانه در حال حاضر اثری از آن نیست و تخریب شده است .
کف اتاقها و بهار خواب نیز تارمی چوبی ساده و بدون تزئین ساخته شده است ساختمان در اشکوب همکف نیز دارای فضاهایی است که بصورت قرینه ساخته شده اند. این فضاها شامل یک فضای شکم دریده صلیبی شکل در وسط و دو اتاق مستطیل کشیده در دو طرف می باشد. پوشش فضای صلیبی شکل از نوع طاق گهواره ای و کف آن آجر فرش است و روی دیواره ها بصورت قرینه طاقچه هایی ساخته شده است.
اتاق شمالی فضای مرکزی به شکل مستطیل کشیده است که به عنوان مطبخ استفاده می شده و پوشش آن در انتهای اتاق بصورت عرقچین کروی و در قسمت ورودی به شیوه گهواره ای اجرا گشته و کف اتاق نیز با آجر مفروش شده است.
پوشش اتاق جنوبی فضای مرکزی نیز به صورت طاق گهواره ای بوده و طاقچه هایی بصورت قرینه روی دیواره ها دارد.
درجبهه جنوبی ساختمان نیز در این اشکوب و فضا شامل یک هشتی و یک اتاق مربع شکل است که به عنوان اصطبل و انبار مورد استفاده قرار می گرفته و روی ضلع جنوبی هشتی نیز بقایای ورودی بنا بچشم میخورد که در حال حاضر مسدود گشته ولی نشان دهنده این موضوع است که ورودی فرعی بنا بوده است.
پوشش این هشتی از نوع عرقچین کروی است که شیوه آجر چینی آن به صورت تزئین خفته راسته آبشاری است.