پاورپوینت بررسی مقبره سلطان سنجر

بخشی از مطلب

این مقبره در شهر مرو یکی از پایتخت های قدیمی ایران واقع شده است. در این مقبره از سلسله مقابر عظیم ترکمنستان جنوبی است و از زیبا ترین نمونه های معماری سلجوقی می باشد.  ارتفاع آن از از سطح زمین تا گنبد داخلی آن 36 متر و قطر گنبدش به 17 متر می رسد – که این قطر برای گنبد های آسیای میانه با استثنای مقبره خواجه احمد یسوی در قرن چهاردهم که 18 متر است- بی نظیر است.
 
نقشه کلی بنا چهار گوشه مربع شکل و طول هر ضلع آن 27 مترو مساحت 725 متر مربع است. بلندی بدنه مکعبی شکل مقبره که با آجر و بسیار ساده بنا شده حدود 17 متر است که بر فراز این بلندی، قسمت فوقانی مقبره به ارتفاع 14.2 متر قرار دارد. قسمت فوقانی مقبره شامل اتاق هایی است که در اطراف گنبد بنا شده اند، در نتیجه نقشه مقبره را در این قسمت هشت ضلعی می نمایاند. این هشت ضلعی که مانند چنبری برای گنبد است از پایین به وسیله پله های مارپیچ داخل دیوار به اتاق های اطراف گنبد راه دارد.
 
دریچه های ورودی پله ها به شکل سوراخی در چهار گوشه پایه های اصلی گنبد دیده می شوند. ضخامت دیوار مقبره که در پایین 5 متر است در قسمت اتاق های دور گنبد به 1.5 متر تقلیل می یابد. وجود طاق نماها و شبستان های آراسته به پایه های آجری با نقش های تزئینی  از خارج منظره سبکی را در قسمت فوقانی ایجاد می کند و از خشونت و سنگینی آن می کاهد.
 
بنای این اتاق ها در اطراف گنبد و بر فراز مقبره، علاوه بر اینکه خود مستقلاً یک طبقه را شامل می شود، شاید به خاطر بلند نشان دادن مقبره بوده است، می توان گفت آنها شکل دیگری از اتاق های طاق دار معماری ساسانیان است که تاًثیر آن در مقبره اسماعیل سامانی به طرز ساده ای پیدا می شود ولی شکل گیری و تکامل آن در این مقبره و در دوره بعد، در سلطانیه به خوبی نمایان می شود.
 
وجود تزئینات هندسی و طرح های آجری با گچبری ها و نوشته های زیبا در این اتاق ها، جلوه خاصی به این قسمت از مقبره داده است. احتمالاً به دلیل متصل بودن ابنیه دیگری به این مقبره فقط نمای خارجی آن در قسمت بالا تزئین شده است.
 
گنبد خارجی مقبره بر روی چنبر اطراف آن برپاشده و کمی مرتفع تر از گنبد داخلی آن است که با روکشی از آجر آبی رنگ پوشیده بوده است. امروزه از تزئینات آجر لعاب دار آن و کاشی های بدنه مقبره اثری نمانده است. در دو ضلع شرقی و غربی مقبره، دو مدخل دیده می شود که درگاه اصلی مقبره در سمت مشرق است و مشرف به طلوع خورشید  و مدخل غربی آن در حال حاضر مسدود است. دو سمت دیگر ساده است و بدین ترتیب نقشه مناسب تری را برای آرامگاه عرضه کرده تا نقشه چهار دری سبک آتشکده که در برخی آرامگاه های پیشین به کار رفته بود.
 
شبکه چینی آجری در گوشه ها موجب ورود نور به دالان اطراف پایه گنبد شده که پیشرفت زیادی محسوب می شود.
 
 
 
داخل مقبره: نقشه داخل مقبره مربع شکل است و دیوار های بدنه را طاق نماهایی هلالی شامل می شوند. دیوار ها با تزئینات بسیار زیبایی پوشیده شده اند. این تزئینات بر روی ملاطی از نوع ملاط خراسانی که بر روی آن آستر کشیده شده با رنگ های آبی و قرمز مزین است.
 
تزئینات داخل اتاق مقبره شامل گچبری های زیبا در حاشیه دیوارها، پوشش های آجری تزئینی به طور قرینه، تزئینات آجر روی ستون های گوشه زیر طاق های سراسر بنا و کتیبه کوفی با تزئینات نباتی و گیاهی که در رنگ سفید به کار برده شده تواًم است. هم چنین نقوش به هم پیچیده گیاهی در اطراف طاق ها و ترنبه ها مجموعه ای از تزئینات بسیار جالب فضای داخلی این مقبره عظیم را تشکیل می دهند، به گونه ای که با دیدن این همه زیبایی حس عظمت و ابهت در انسان ایجاد می شود در حالی که ابعاد بزرگ آن روح را در فشار قرار نمی دهد.
 
گنبد استوار بر ترنبه ها با شیارها، رگه ها، لوتوس های پیچیده به هم و طرح های مشبک و قفس مانند که ظاهراً تمام سنگینی گنبد را تحمل می کنند، در حقیقت بیشتر از حمل بار، ماهیت یک دکوراسیون را عرضه می دارند.
 
در میان طرح های تزئینی که در زیر طاق ها و دامنه گنبد در ضلع شرقی مقبره پیدا می شود نام معمار آن جای گرفته است که محمد بن آتسز ذکر شده است.
 
به گفته پوپ تاریخ بنای مقبره در حدود 552 هجری( 1157 میلادی) است و توسط یکی از خدمتگذاران وفادارش ساخته شده است.و....