بخشی از مطلب
 
 
ملایر یکی از شهرستانهای همدان و سی و پنجمین شهرستان پرجمعیت ایران است. این شهرستان یک پنجم جمعیت استان همدان را به خود اختصاص داده. وسعت شهرستان ملایر 3210 کیلومتر مربع است که نسبت به شهرستانهای مجاور خود بسیار بیشتر است و از لحاظ وسعت، وسیعترین شهرستان در غرب کشور می باشد.
 
نشانه های تاریخی به دست آمده از برخی آثار و تپه های باستانی اطراف ملایر، قدمت سکونت بشر در این منطقه را دست کم بیش از 8000 سال پیش نشان می دهد. ملایر به شهر کریمخان زند، شهر تاکستانهای زرخیز، نگین انگشتری غرب کشور، شهر واقفین خیر اندیش، شهر مردمان با فرهنگ و سرزمین زند نیز معروف است. از جمله آثار دیدنی این شهر می توان به مجموعه باغ و مقبره سیف الدوله اشاره کرد که تحت عنوان باغ ایرانی در تاریخ 1384/05/22 به شماره 13358 در فهرست آثار تاریخی و ملی ایران به ثبت رسیده است.
 
باغ تاریخی سیف الدوله در سال 1276 هجری قمری توسط مرحوم حاج میرزا ملقب به سیف الدوله از نوادگان فتحعلی شاه به منظور تفرجگاه و تفریحگاه مردم وقف شد و بعدها به منظور تجلیل از واقف سیفیه نامیده شد. این مجموعه سالهای متمادی است بعنوان تفرجگاه و تفریحگاه مردم ملایر و شهرستان اطراف و مسافران مورد بهره برداری قرار می گیرد و از سال 1354 حفظ و حراست و نگهداری از این مجموعه تاریخی بی نظیر برعهده شهرداری ملایر قرار گرفته. این باغ یكی از قدیمی ترین بوستانهای طبیعی غرب كشور است كه در شمال شرقی ملایر در دامنه كوه گرمه قرار گرفته و در مساحتی در حدود 10 هكتار بنا شده است.
 
از جمله علل بوجود آمدن این بوستان قدیمی، می توان به موارد روبرو اشاره نمود: 1- در زمان قاجاریه شهرستان ملایر شهر جدید التاسیسی محسوب می شد و فاقد امكانات رفاهی لازم بود. بنابراین حاج سیف الدوله تصمیم به احداث این پارك تفریحی گرفت. 2- دلیل دیگر اینكه آب و هوای گرم موجب شد كه سیف الدوله زمینی خریداری و از مهندسین ایتالیایی برای احداث باغ و البته با موافقت ناصرالدین شاه كمك گرفت، این پارك دارای درختان چنار كهنسال برای ایجاد سایه، حوضچه ها و آبنما و جنگل مصنوعی بر روی تپه ها می باشد.
 
این بوستان دارای دو استخر است و دارای مسجدی است كه توسط سیف الدوله احداث شده و ساختمانی كه ظاهراً محل سكونت بانی آن بوده. از آنجایی كه مهندسین آن ایتالیایی بوده اند این پارك به شكلهای صلیبی و بیضی ساخته شده است و آب مورد نیاز آن از طریق احداث قناتی در 8 كیلومتری زرك توسط مقنیان یزدی از كوههای اطراف به محوطه پارك انتقال یافت.
 
چار چوب کلی باغ تحت عوامل داخلی است و احتمالا این باغ به تقلید از شیوه باغ سازی دوره صفوی اصفهان ساخته شده. به عبارتی چهار باغ اصفهان را الگو قرار داده اند، چون سیف الدوله مدتی در اصفهان زندگی می کرد، این عامل را در باغ سازی به این روش که در معماری قبل از دوره صفوی و قاجار نیز معمول بوده است را، بی ثمر نمی توان دانست. مصالح به کار گرفته شده در مجموعه باغ سیف الدوله به تناسب نیازهای قسمت های مختلف بنا عبارتند از: سنگ، گل، چوب، آجر، خشت، ساروج، کاشی و ملاط گچ می باشد و در رایجترین اندازه خشتها و آجر ها 5*20*20 سانتی متر می باشد.
 
در این مجموعه مقبره سیف الدوله سلطان محمد نیز قرار دارد که از نوع مقابر غیر مذهبی است. در این مقبره علاوه بر قبر سیف الدوله قبر امیر المؤید و نوه سیف الدوله و هفت قبر دیگر نیز قرار دارد. این آرامگاه در محوطه پارك ملایر كه در گذشته محل سكونت اختصاصی حاج سیف الدوله بود، واقع شده است و بوسیله امیر مؤید (نوه سیف الدوله) كه در واقع مالك اصلی پارك و اراضی اطراف آن بود، بنا شده است.
 
این مقبره دارای پلان چهار ضلعی می باشد که این چهار ضلعی گنبد دار، دارای پیشینه دو گانه ای است. یک عنصر همان معیار آتشکده ساسانی یا چهار طاق است که چهار روزنه محور یک طرح مربع شکل را شکافته و گنبدی بر فراز آن قرار گرفته که شاهد تحول بنا از دوره پیش از اسلام به بنای اسلامی با ادامه کاربرد مداوم و بی وقفه آن و دیگری دوره قاجار و حتی بعد از آن می باشد.
 
این مقبره در روی تپه مناجات در منطقه پارک ملایر واقع شده. مرکز ایوان ورودی این مقبره دارای پوششی طاقی است که طول ایوان 4 متر و عرض آن 5/1 متر و دو ورودی کوچکتر به طول 5/1 متر که با اتاق های کوچک واقع در چهار گوش گنبد خانه راه پیدا می کند. فقط در ضلع جنوبی شاهد یک ورودی بزرگ در مرکز ایوان و دو پنجره در طرفین آن می باشیم و باعث وجه تمایز آن از دیگر اضلاع شده طول اضلاع مقبره مربعی شکل هر کدام 45/15 سانتی متر است.
 
در داخل مقبره علاوه بر اتاق بزرگی در وسط با پوشش گنبدی شکل، 4 اتاق کوچک مربع شکل به ضلع 4 متر با پوشش نیم گنبدی نیز بنا شده که هر کدام با 2 ورودی به بیرون راه پیدا می کنند و با دو 2 ورودی به داخل مقبره ارتباط پیدا می نماید. در داخل مقبره تابلویی بزرگ که بر روی آن آیاتی از قران نگاشته شده چشم نوازی می کند و نیز چند عکس از سیف الدوله، امیر الموید و افراد خانواده وی مشاهده می شود.