پاورپوینت بررسی معماری کاروانسرای رباط شرف
حیاط اول این کاروانسرا را به شکل مستطیل ساخته اند و در دو سوی مدخل آن دو تالار دراز برای اقامت نگهبانان بنا شده است. در دو طرف دیگر حیاط که عرض کمتری دارد، ایوان هایی است که تا دیوار خارجی امتداد دارد و شامل 2 اتاق و عمود بر رواق داخلی است. پیش از حیاط دوم، دالانی با سردر بلند ساخته شده که در دو طرف آن 2 راه هست و هر یک به دری می پیوندد؛ یکی به در مسجد و دیگری به در ورودی تالار مستطیل شکل. بناهای دو سوی حیاط دوم نیز چون تأسیسات حیاط اول است؛ فقط در جلو اتاق ها، رواقی است که حیاط دوم را دور می زند. در طرف راست دالان ورودی به حیاط دوم، اتاقی است که گویا جایگاه نگهبان بوده است؛ میان این اتاق و اتاق های بالای دالان نیز پلکانی ساخته اند.
از سر در ورودی و حیاط اول که می گذریم، به حیاط دوم می رسیم. در حیاط مربع شکل دوم آثار یک حوض بزرگ را می توان دید. قسمت اصلی بنا در انتهای حیاط دوم است و در پشت ایوان انتهایی آن محوطه ای چهارگوش با 3 در ساخته اند. رو به روی ایوان، شاه نشین است که طرف راست آن به اصطبل و طرف چپ بنا، به اتاق ها و حیاط های خصوصی راه دارد. در دو طرف شاه نشین، 2 حیاط چهار ایوانی کوچک برای استفاده نزدیکان و در زیر گنبدخانه های دو گوشه انتهایی رباط، 2 حوض انبار ساخته شده است. در دو گوشه حیاط دوم نیز 2 تالار ستون دار بنا کرده اند.
.رباط شرف، نام کاروانسرایی در ۴۵ کیلومتری شهر سرخس استان خراسان رضوی می باشد. این کاروانسرا به سبک معماری شیوه رازی ساخته شده و نام معمار آن استاد محمد طرائقی سرخسی ذکر شده. در کهن ترین متون جغرافیای اسلامی از رباط به عنوان آبگینه یاد شده است
آندره گدار در کتاب آثار ایران در مورد نام رباط شرف و بانی آن نوشته: "من فقط یک نفر را می شناسم که در عصر سلجوقی توانسته چنین بنای عظیمی بسازد و او شرف الدین ابوطاهر ابن سعد الدین علی القمی است." شرف الدین القمی در سال 481 ه.ق از قم به خراسان رفت و مدت 40 سال حاکم مرو بود. وی سپس در سال 515 ه.ق وزیر سلطان سنجر شد. از این رو می توان گفت: دوره وزارت او با زمان ساخت رباط شرف مطابقت دارد. سید محسن حسینی نیز در کتاب رباط شرف با استناد به مدارک و متون تاریخی، بانی رباط شرف را شرف الدین ابوطاهربن سعدالدین علی القمی دانسته است.
با توجه به کتیبه موجود، بنای رباط شرف به سال 549 هجری قمری بر می گردد و در زمان سلطان سنجر سلجوقی با مصالح آجر و گچ ساخته شده. بی شک این بنا یکی از شاهکارهای هنر ایرانی به شمار می رود. این بنا در حاشیه جاده قدیم نیشابور- سرخس (جاده ابریشم) و شش کیلومتری جاده سرخس- مشهد بعد از تپه های کم ارتفاع روستای شورلق قرار دارد. شکل این رباط از دور به دژی بزرگ شبیه است و از داخل به مانند یک کاخ جلوه می کند. این بنا دو صحن دارد و هر صحن دارای چهار ایوان به شکل چلیپا (صلیب) و شبستان می باشد.
در این رباط چند مسجد و محراب دیده می شود که همه با کتیبه های گلی و گچی تزئین شده اند. کتیبه ها عمدتا باقی مانده از دوران سلجوقی است. این کاروانسرا یکی از مهم ترین منزلگاه های جاده ابریشم سده های 5 و 6 ه.ق محسوب می شده؛ زیرا در کنار یکی از مسیرهای اصلی جاده ابریشم قرار داشته است. در سردر ورودی بنا نوشته اند: رباط شرف از کاروانسراهای شاهی یا کاخ رباط های جاده ابریشم است و در متون تاریخی، منزل رباط شرف را آبگیره و آبگینه نامیده اند.
مشخصه رباط شرف در کاربرد آجر و گچبری تزئینات معماری و کتیبه هاست و صاحبنظران این بنا را شایسته موزه آجرکاری ایران دانسته اند. بیشتر رباط ها و کاروانسراهای بزرگ راه های قدیم ایران را سلاطین و تجار بزرگ ساخته اند. تفاوت عمده رباط ها و کاروانسراها نیز در نوع مصالح مصرفی و تزئینات داخلی آنهاست؛ چنانکه به آنها کاروانسراهای شاهی و یا کاخ رباط می گفته اند؛ زیرا برخی برای سکونت شاهان، امرا، وزرا و درباریان به هنگام سفر ساخته شده و در ساخت آنها از سنگ ها و آجرهای مقاوم استفاده کرده اند و هنرمندان آن روزگاران به کار تزئین بنا پرداخته اند. همچنین مکان ساخت کاخ رباط ها موقعیت استراتژیک داشته است. رباط شرف بنایی است با 109 متر طول، 63 متر عرض و 4644 مترمربع زیربنا، این کاروانسرا یک ورودی با سردری زیبا؛ متشکل از 2 طاق مرکب دو طرف آن دارد.