موزه یهود برلین اولین موزه یهود برای یادمانی از یهودیان کشته شده در جنگ جهانی دوم در برلین با طراحی دانیال لیبسکند ساخته شدهاست. این موزه شش روز قبل از به قدرت رسیدن نازیها در ۲۴ ژانویه ۱۹۳۳، در برلین تأسیس شد. موزه فعلی یهود برلین در سال ۲۰۰۱ بازگشایی شد و بزرگترین موزه یهود در اروپا است.
ایده
دانیال لیبسکند برای طراحی این مجموعه به مظهرها و نشانههای بارز زندگی یهودیها توجه کردهاست وی این مظاهر را به صورت شکلهای هندسی زاویهدار طراحی کردهاست که به آنها عبارت «ماتریس خرد ستیزی» نسبت میدهد.
توضیحی برای موزه یهود
برای گسترش موزه یهود واقع در برلین آلمان که جهت کشتار معروف هولوکاست برپا شده بود مسابقه ای در سال 1988 برپا شد که برنده آن ( دنیل لیبسکیند ) معمار برجسته یهودی الاصل بود که بخش الحاقی موزه اثر او است .
فرم ساختمان چون ستاره داوودی است که در هم ریخته شده است و نشان از نگرش چند بعدی دارد و نگرش که از دید آن چه ظالمی که کورکورانه ظلم میکند و چه مظلومی که کورکورانه دفاع میکند و هر دو متعلق به چرخه ای فاجعه بارند . خطوط شکسته روی ساختمان نقشه شهر برلین و محله یهودی نشین آن است . مخاطبی که به درون این فرم راه یابد واقعه هولوکاست را در غالب کیفیت فضایی ، سیرکولاسیون ها ، مکث ها تجربه میکند . شکاف ها در متن فرم موزه به شدت تاویل پذیرند .ساختمان قدیمی به سبک باروک بوده و ورودی موزه از آن صورت میگیرد و ورودی ساختمان جدید برج بتنی عظیمی است که 3 طبقه است و پلکانی طولانی رو به پایین دارد و ساختمان قدیمی را میشکافد و ورود به این ساختمان جدید حرکتی است رو به پایین و به سوی تاریکی .
به گفته عده دیگری از مفسران میتوان گفت که تعبیری دینی الاصل کرده و چون حضرت موسی پیامبر قوم یهود است و همه آن حضرت را با عصای معروف که تبدیل به اژدها شده میشناسند پس نورگیر سقفی صاف این بنا همان عصای موسی بوده که به صورت پر پیچ و خم که همان پیچ های اژدها است درآمده و چون برای کشتار آمده به صورت خطوط شکسته است پس یک مفهوم عرفانی دارد .
لیبسکیند در ساختار سیرکولاسیون این موزه 3 مسیر را طراحی کرده و این مسیرها از 3 مفهوم ویرانی (مرگ ) ، سرگردانی (تبعید ) ، وجود ( تداوم ) سرچشمه گرفته که همواره با زندگی یهودیان آلمان پیوند داشته و هیچ کدام از دو مسیر اول به فضاهای نمایشگاهی نمیرسند و تنها مسیر وجود ( تداوم ) به گالری ها میرسد . مسیر ویرانی به برج هولوکاست رسیده که حجمی عظیم ، بتنی که دیواره های آن توسط شکافی در سقف اندکی روشن است و کف این قسمت پوشیده از صورتکهای فلزی است که از چدن بوده و بازدیدکنندگان به ناچار باید از روی آنها عبور کنند و با پا نهادن روی آنها صدای جیغ انسانهایی که در اثر کشتار بلند میشده را تداعی میکند . مسیر سرگردانی شامل فضاهایی است که پنجره های متعددی در آن است و این پنجره ها دید به فضای خاصی ندارد و هدف از گذاشتن این پنجره ها صرفا تداعی کننده حالت سرگردانی است و در آخر این مسیر به فضای سبز منتهی شده که همان باغ تبعید است که در این باغ 48 ستون بتنی است که از راس هر ستون یک درخت زیتون سر برآورده که نشانه ی سبزی است و ستونها حایلی میان زمین و درختان بوده که همان مفهوم جدا ماندن ( تبعید ) را میدهد.
معمار
دانیل لیبسکیند معمار یهودي در سال 1946 در لهستان به دنیا آمد. وي در سال 1965 به تبعیت آمریکا در آمد. در ابتدا به تحصیل موسیقي در اسرائیل و آمریکا پرداخت و هنر اجرا را آموخت. وي موسیقي را رها کرد تا معماري را فرا گیرد و در سال 1970 مدرک خود را در نیویورک دریافت کرد. و پس از آن در سال 1972 تحصیلات تکمیلي خود را در تاریخ و تئوري معماري در دانشگاه Essex انگلستان به پایان رساند .
لیبسکیند در مصاحبه اي که بعد از برگزاري مسابقه برجهاي تجارت جهاني انجام داد از کشته شدن 9 تن از خوهران و برادران پدر خود در زمان جنگ جهاني دوم، توسط نازیها صحبت کرد. در همین مصاحبه از احساس نه چندان خوش آیند خود، از زندگي و کار در آلمان نیز سخن گفت.
او یکي از معدود معماران معاصر است که در آثارش ویژگي هاي شاخصي به چشم مي خورد. اغلب این ویژگي ها را مي توان در موزه یهود در برلین دید. در حالي که آثار این موزه در تلاش اند تصویري از زندگي یهودیان طي دو هزار سال را به نمایش بگذارند، ساختماني که آنها را در خود جاي داده نمایشگر مرگي است که طي نیمه اول قرن گذشته گریبانگیر یهودیان اروپا بوده است.
ایده های طراحی از زبان طراح
سه ايده اصلي در ذهن داشتم که پروژه بر اساس آنها شکل گرفت:
اول . عدم امکان درک تاريخ برلين بدون درک سهم بزرگ فرهنگي ,اقتصادي ,معنوي,شهروندان يهودي برلين.
دوم . ضرورت بيان اثر جسمي و روحي هالوکاست در خاطره شهر.
سوم . از ميان به رسميت شناختن هالوکاست و سهم يهوديان در برلين تاريخ اروپا و برلين استخراج ميشود
پلان ها
معرفی فضاها
سیرکولاسیون
آکس ها
توده
هندسه
سلسله مراتب
تعادل و تقارن
نور طبیعی