بخشی از مطلب
در مشخصات فني خصوصي و نقشه‌هاي اجرايي نوع و طبقه بتن، كيفيت مصالح با توجه به منابع موردنظر، توصيه‌هاي لازم براي مراحل مختلف ساخت و اجراي بتن مطابق مندرجات آيين‌نامه بتن ايران درج مي‌شود. پيمانكار موظف به تهيه مصالح با استاندارد موردنظر، ساخت و اجراي صحيح بتن‌ريزي با توجه به روشها و مندرجات آن مي‌باشد. رعايت مراحل زير قبل از اجراي كارهاي بتني الزامي است.
الف: با توجه به برنامه زمانبندي اجراي پروژه و نيازها، پيمانكار بايد پيش‌بينيهاي لازم براي تهيه، حمل و انبار نمودن مصالح، تأمين ادوات و تجهيزات، تهيه شن و ماسه، وسايل اندازه‌گيري مصالح مختلف، ماشين‌آلات حمل، ريختن و تراكم بتن و بالاخره مصالح و ادوات لازم براي نگهداري صحيح بتن را به عمل آورده و جزئيات اجرايي هر قسمت از كار را براي تصويب دستگاه نظارت ارائه نمايد.
ب: بايد پيش‌بينيهاي لازم از نظر تعداد ماشين‌آلات، لوازم و ادوات مختلف براي بتن‌ريزي بدون وقفه، صحيح و مطابق مشخصات توسط پيمانكار صورت گيرد.
پ: قبل از انجام عمليات بتن‌ريزي، محل گودبرداريها، قالب‌بنديها، آرماتوربنديها، درزهاي ساختماني و محل قطعات مدفون در بتن، با توجه به نقشه‌هاي اجرايي، مشخصات فني خصوصي و دستورالعملها ، كنترل و دستور بتن‌ريزي صادر خواهد شد. پيمانكار بايد پس از آماده نمودن محل اجرا و ساير عوامل ذيربط كتباً دستگاه نظارت را از زمان شروع بتن‌ريزي آگاه نمايد. بدون تصويب قبلي دستگاه نظارت شروع عمليات بتن‌ريزي به هيچ وجه مجاز نمي‌باشد.
ت: در محل بتن‌ريزي پي‌ها يا محلهاي مشابه بايد تمامي راههاي عبور كارگران، سكوهاي كار دستگاههاي حمل و انتقال بتن، به نحوي توسط پيمانكار محافظت شود كه از ورود مواد خارجي به داخل پي يا قالب، آلوده شدن آرماتورها و بالاخره ريزش احتمالي جلوگيري به عمل آيد.
كيفيت بتن ساخته شده
با توجه به نوع سازه و درجه اهميت آن، بايد به ويژگيهاي اصلي بتن به هنگام ساخت، ريختن و نگهداري توجه مخصوص به عمل آيد. بتن با كارايي و دوام زياد به بتني اطلاق مي‌شود كه بتواند به راحتي ريخته شود، در مقابل شرايط محيطي خورنده و بالاخره بارهاي وارد بر آن به خوبي مقاومت كند و مشخصات آن تغيير ننمايد. از اين رو پيمانكار بايد نسبت به ساخت بتن با كيفيت خوب اقدام نمايد. ويژگيهايي كه بايد مورد توجه پيمانكار قرار گيرد به شرح زير است:
كارايي بتن
بتن كارا بتني است كه بتوان به راحتي آن را ساخت، حمل نمود، در قالب موردنظر ريخت و متراكم نمود، بدون اينكه در يكنواختي آن در طول مراحل فوق تغييري حاصل شود. كارايي بتن بستگي به عوامل زير داشته و پيمانكار ملزم به رعايت آن مي‌باشد.
اسلامپ
كارايي به ميزان اسلامپ و رواني بتن ساخته شده، بستگي دارد. ميزان اسلامپ بر اساس روش مندرج در استاندارد (دت 505) كنترل مي‌شود. پيمانكار موظف است بتن موردنظر را بر اساس اسلامپهاي خواسته شده در مشخصات فني خصوصي و نقشه‌هاي اجرايي تهيه نمايد. بتن‌هايي كه به هنگام ريختن، اسلامپ‌شان با مشخصات خواسته شده مطابقت ننمايد مردود بوده، بايد از مصرف آن خودداري شده و از كارگاه خارج گردند. اضافه نمودن آب براي بالا بردن اسلامپ بتن‌هاي سفت شده پس از ساخت، به هيچ وجه مجاز نيست و انجام اين امر باعث تغييرات كلي در مشخصات بتن ساخته شده خواهد شد. بسته به ميزان اسلامپ و نوع كاربرد، بتن به 4 گروه سفت، خميري، شل و آبكي تقسيم مي‌شود. ميزان اسلامپ براي اعضا و قطعات مختلف بر اساس جدول شماره 1 توصيه مي‌شود.
جدول شماره 1 ميزان اسلامپ براي اعضا و قطعات بتني
|
اسلامپ به ميليمتر
|
نوع عضو يا قطعه بتني
|
رديف
|
|
حداکثر*
|
حداقل
|
|
75
|
25
|
شالوده‌ها و پي ديوارهاي بتن‌آرمه[5]
|
1
|
|
75
|
25
|
شالوده‌هاي با بتن ساده، صندوقه‌ها و ديوارهاي زير سازه‌ها
|
2
|
|
100
|
25
|
تيرها و ديوارهاي بتن‌آرمه
|
3
|
|
100
|
25
|
ستونها
|
4
|
|
75
|
25
|
دالها و پياده‌روهاي بتني[6]
|
5
|
|
50
|
25
|
بتن حجيم
|
6
|
* در صورتي كه لرزش و ارتعاش با روشهاي دستي انجام شود به مقدار حداكثر مي‌توان 25 ميليمتر اضافه نمود.
مصالح مصرفي
از ديگر عوامل مهم در كارايي بتن، انتخاب صحيح مصالح مصرفي و نسبتهاي اختلاط آنها است. سيمان با نرمي زياد باعث بالا بردن كارايي بتن مي‌شود. شن و ماسه طبيعي گردگوشه داراي كارايي بيشتري نسبت به شن و ماسه شكسته است و شن و ماسه شكسته مكعبي داراي اولويت بيشتري نسبت به وضعيت مشابه با دانه‌هاي غير مكعبي مي‌باشد. در هر صورت مصالح سنگي مناسب از عوامل مهم در كارايي بتن محسوب مي‌شود و بايد با توجه به مندرجات اين نشريه و دستورات دستگاه نظارت نسبت به انتخاب آن اقدام شود.
مواد افزودني
براي بالا بردن كارايي بتن با نسبت آب به سيمان معين، از مواد افزودني استفاده مي‌شود. نوع و ميزان مصرف اين مواد مطابق مشخصات فني خصوصي و دستورالعملهاي كارخانه سازنده خواهد بود. نوع و ميزان مصرف مواد افزودني بايد به تأييد دستگاه نظارت برسد.
درجه حرارت
عدم رعايت درجه حرارت تعيين شده براي مخلوط بتن به هنگام ساخت، باعث بروز اشكالاتي در امر ريختن بتن و نهايتاً تغييرات جدي در ويژگيهاي آن خواهد شد. از اين رو رعايت الزامات در خصوص”بتن‌ريزي در هواي گرم“ و ”بتن‌ريزي در هواي سرد“ الزامي است.
مقاومت بتن
از مهمترين خصوصيات بتن، مقاومت آن است. براي دستيابي به بتني با مقاومت زياد، بايد در انتخاب مصالح از نظر كميت و كيفيت، ساخت بتن، حمل و ريختن و نهايتاً عمل آوردن و نگهداري، دقت كافي به عمل آيد. عوامل متعددي در مقاومت نهايي بتن مؤثر خواهد بود كه اهم آنها به شرح زير و رعايت آنها توسط پيمانكار الزامي است.
نسبت آب به سيمان
مقاومت نهايي بتن شديداً تحت تأثير نسبت آب به سيمان است. با توجه به شرايط ساخت و رويارويي بتن، نسبت آب به سيمان در هر پروژه در دفترچه مشخصات فني خصوصي ذكر مي‌شود. دستگاه نظارت همواره خصوصاً به هنگام تهيه بتن اين نسبت را كنترل مي‌نمايد. عدم رعايت نسبت آب به سيمان از طرف پيمانكار موجب مردود شناختن بتن شده و چنين بتني بايد فوراً از كارگاه خارج شود. چنانچه اين نسبت در دفترچه مشخصات خصوصي ذكر نشده باشد، استفاده از ارقام شماره 2 براي بتن معمولي و بتن با حباب هوا توصيه مي‌شود.
جدول شماره 2 حداكثر نسبت آب به سيمان مجاز براي بتن با مقاومتهاي فشاري مختلف
|
بتن با حباب هوا
|
بتن معمولي
|
مقاومت فشاري بتن
(مگاپاسکال)
|
رديف
|
|
71/0
|
80/0
|
15
|
1
|
|
61/0
|
70/0
|
20
|
2
|
|
53/0
|
62/0
|
25
|
3
|
|
46/0
|
55/0
|
30
|
4
|
|
40/0
|
48/0
|
35
|
5
|
|
-
|
43/0
|
40
|
6
|
|
-
|
38/0
|
45
|
7
|
توضيح:
- منظور از مقاومت فشاري بتن در جدول، مقاومت فشاري 28 روزه آزمونه استوانه‌اي به قطر 15 و ارتفاع 30 سانتيمتر و دماي آزمايش7/1 ± 23 درجه سلسيوس است.
- براي بتن با حباب هوا و مقاومت بيش از 32 مگاپاسكال و بتن معمولي با مقاومت بيش از 35 مگاپاسكال، بايد نسبت آب به سيمان با توجه به طرح اختلاط و توسط آزمايشگاه معتبر مشخص شود.
- حداكثر قطر مصالح سنگي 20 تا 30 ميليمتر فرض شده كه با ثابت بودن نسبت آب به سيمان، مقاومت بتن با كم نمودن قطر حداكثر شن، زياد خواهد شد.
نفوذناپذيري بتن
ناتراوا بودن از ديگر خصوصيات مهم بتن است. براي دستيابي به بتني نفوذناپذير و جذب رطوبت پايين، توجه به نكات زير در مراحل مختلف كارهاي بتني توصيه مي‌شود.
نسبت آب به سيمان
توصيه مي‌شود حتي‌الامكان نسبت آب به سيمان از 45/0 كمتر اختيار شود. در اين حالت خمير سيمان داراي حداقل سوراخهاي آبگذر خواهد بود. تجربه نشان داده است وقتي نسبت آب به سيمان از 65/0 بيشتر باشد، نفوذناپذيري سريعاً افزايش مي‌يابد. در شرايط مساوي چنانچه نسبت آب به سيمان از 45/0 به 8/0 افزايش يابد، ضريب نفوذناپذيري بتن 100 برابر افزايش مي‌يابد.
نسبتهاي اختلاط
نسبتهاي دقيق اختلاط مصالح سنگي، مقدار آب و سيمان و نيز حداكثر قطر دانه‌ها، بايد با توجه به نوع سازه مشخص شود. مصرف آب اضافي و بي‌رويه، باعث پايين آمدن جرم مخصوص و نهايتاً بالا رفتن نفوذپذيري مي‌شود. ميزان اسلامپ در مخلوط بتن، و.......