قالب لغزان یا قالب لغزنده (Slip Form or Slip-Forming) یك نوع روش قالب بندي و پيشبرد قالب است كه مسلما قالب با حركات مقطعي تدریجي در فواصل زماني مشخص شده به جلو یا بالا حركت مي كند و بتن ریزي و ميلگردگذاري به صورت تقریبا پيوسته ادامه مي یابد.
در قالب لغزنده سطح قالب همواره در تماس با بتن بوده و از آن فاصله نمي گيرد ولي بر روي آن ليز مي خورد.
ظاهرا روس ها فن ساخت قطعات به كمك قالب لغزنده قائم را ابداع نموده اند و سپس در اروپا و آمریكا این روش توسعه یافته و تكميل شده است. هر چند برخي ابداع آن را مربوط به ایالات متحده مي دانند و معتقدند بعد از جنگ جهاني دوم به اروپا رفته است.
در كشور ما ظاهرا قالب لغزنده قائم در ابتدا براي ساخت سيلوهاي غلات بكار گرفته شده است اما متأسفانه همچون سایر بخش ها، این فن تاریخچه روشني در ایران ندارد.
روس ها سيلوهایي را قبل از انقلاب ساخته اند و سپس آلماني ها و انگليسي ها و ایتاليایي ها پروژه هایي را شروع كرده اند و به اتمام رسانيده اند یا در بحبوحه انقلاب اسلامي آن ها را نيمه كاره رها كرده اند. سيلوي رشت، سيلوي تاكستان، سيلوي كرمان و دودكش هاي نيروگاه اتمي بوشهر و غيره از جمله این موارد هستند كه پس از انقلاب به تدریج تكميل شده اند و با این كار شناخت بهتري از اجراي این قالب و پروژه ها بدست آمده است.
سيلوي بهبهان و شهركرد نيز با این روش توسط روس ها قبل انقلاب ساخته شده اند. اولين اجراي مستقل و ایراني در زمينه قالب لغزنده قائم ساده از بدو كار طراحي و اجرا مربوط به سال 1368 در سيلوي جدید همدان بوده است. در حالي كه اجراي این سيلوها به صورت تكميل پروژه نيمه كاره به سيلوهاي رشت و تاكستان و كرمان بر مي گردد و مربوط به سال هاي ابتدایي دهه 60 هجري شمسي است.
پس از سيلوي همدان، سيلوهاي گنبد و زاهدان و اهواز و سپس ده ها سيلوي دیگر اجرا گردید. هم چنين دودكش هاي با مقطع ثابت و یا متغير غير تدریجي در نيروگاه نكا و كارخانه شيشه ساوه (شهر صنعتي كاوه) با قالب هاي ساده انجام شد.
اولين دودكش بزرگ با قطر متغير و شيب ثابت و ضخامت متغير در ابتداي دهه 70 هجري شمسي در نيروگاه 1000 مگاواتي شهيد مفتح همدان با یك قالب سوئدي مجاري به دست مهندسين ایراني اما با نظارت و هدایت یك مهندس سوئدي در امر پيشبرد قالب، به انجام رسيد كه تجربه ارزشمندي محسوب مي شد.
اولين قالب ساخته شده ایراني با قطر و ضخامت متغير با شيب ثابت در پروژه هسته اي اصفهان با هدایت مهندسين ایراني بكار گرفته شد كه مربوط به سال هاي ابتداي نيمه دوم دهه 70 هجري شمسي است كه با موفقيت همراه بود.
مقدمه
قالب های لغزنده قائم
قسمتهای اصلی یک قالب لغزنده
دیوارههای قالب
یوغها
طوقهها
جکهای هیدرولیکی
سکوی کار
موارد کادبرد قالب های لغزنده
ضوابط طراحی
نمای سطح بتن
چاه های آسانسور
سیستم جک
لغزش قالب
قالب بندی دیوار های بتنی به روش لغزنده:
تعبیه بازشوهادر قالب لغزنده
قالب ها ی لغزنده افقی
قالب های رونده
قالب های پرنده
مزایای استفاده از قالب لغزنده
معایب استفاده از قالب لغزنده