مصر دارای جغرافیای ساده است (رودخانه - صحرا - صخره) سواحل نیل به طول 900 و پهنای 16 کیلومتر منبع حیات این سرزمین و ساکنان آن بوده است و می توان به جرأت گفت که شاهرگ حیاتی تمدن مصر محسوب می شود
فهرست مطالب
ترتیب شکل گیری دوره‌ها
مقدمه
تاریخچه مصرباستان
اسطوره شناسی مصر
معماری در دوره پادشاهی کهن
مقابرمصطبه ای
هرم پله پله ای زوسر
اهرام ثلاثه
اولین هرم
اسرار اهرام مصر
آزمایش در اهرام مصر باستان
نتایج آزمایش‌های انجام شده
چگونگی ساخت اهرام مصر باستان
معماری در دوره پادشاهی میانه
مقابر صخره ای
معبد منتوحوتب
معماری در دوره پادشاهی جدید
مقبره ملکه حتشپ سوت
معابد سردردار
معبد آمون در القصر
معبد آمون-رع
غروب اهرام
چگونگی ساخت اهرام مصر
معبد آمون-رع
معبد میلیونها سال
معبد رامسس سوم
تالار ستوندار اصلی
معبد تدفینی رامسیوم
خورشید پرستی
اطلاعاتی مختصر درباره اهرام
سلسله‌های اسلامی در مصر
سلسله فاطمیان
سلسله ایوبی‌ها
سلسله مملوک‌ها
سلسله عثمانی‌ها
ویژگی‌های معماری فاطمیان
مسجد مهدیه
مسجد جامع الازهر
مسجد حاکم
خانه‌های فسطاط
باب الفتوح یا دروازه ی پیروزی
مسجد الاقمر
ویژگی‌های معماری ایوبی‌ها
مدرسه سلطان صالح نجم الدین
ویژگی‌های معماری ممالک بحری
مسجد و مدرسه سلطان بیبرس
مجموعه مدرسه و آرامگاه سلطان قلاون
مجتمع الناصر محمد
مسجد جامع ناصر محمد
مسجد سلطان نظیر
مجتمع سلار و سنجر
مجتمع سلطان حسن
مدرسه سلطان حسن سال
ویژگی‌های معماری ممالک برجی
مجتمع برقوق
مجتمع فرج
مسجد مؤید شیخ
مجتمع تدفینی قایتابای
ویژگی‌های معماری عثمانیان
مجتمع بزرگ بولاق
مسجد سنان پاشا
سبیل-کتاب (سقاخانه – مکتب خانه)
منابع
بخشی از مطلب
در دوران باستان، رشد اندک درختان، مانع از استفاده گسترده از چوب به عنوان یکی از مصالح ساختمانی اصلی می‌شد، اما از آن‌جایی که رس دانه ریز به وفور از طریق سیلاب‌های نیل تهنشین میگردید، هنرهای سرامیکی در دوره اولیه معماری مصر توسعه یافتند. آجرهای خشک شده در آفتاب و کوره در این دوره به شدت مورد استفاده قرار می‌گرفتند و ماسه سنگ، سنگ آهک و گرانیت برای ساخت ستون‌های هرمی، مجسمه سازی، و سازه‌های تزئینی به کار گرفته می‌شدند.
در این دوره، معماری عظیم، استاتیک، آرام و استواری از ساختارهای اولیه خاک رس و نیشکر پدید آمد. تزئینات کنده کاری شده و مسطح از سنگ‌های گرانیتی در نمای دیوارهای گلی کاملا قابل مشاهده است و شیب دیوارهای بنایی نیز نشان دهنده روشی است که در اصل برای به دست آوردن ثبات در دیوارهای گلی به کار گرفته می‌شد. مصریان، ساخت و ساز ستون و سردر که نوعی معماری انحصاری به کار گرفته شده در ساختمان های یادبود آن دوره بود را حتی در طاقنماهای ساخته شده در طول سلسله اسنفرو به کار گرفتند. دیوارها بسیار ضخیم بودند و ستون ها به سالن ها و حیات‌های داخلی محدود می‌شدند. پشت بام ها، نیز همواره به صورت مسطح ساخته می‌شدند که برای شرایط کم باران مصر مناسب بود. در این سازه‌ها، بلوک‌های سنگی بزرگ توسط دیوارهای خارجی و ستون‌هایی که در فاصلهای نزدیک به یکدیگر قرار داشتند حمایت می‌شدند.
موتیف‌های تزئینی مصر
در دیوارهای خارجی شیبدار عظیم، تنها چند دریچه کوچک وجود داشت و ستونها و پایههایی که در این دیوارها جا خوش کرده بودند، با کنده کاریهای هیروگلیف و تصویری در رنگ های درخشان مزین گردیده بودند. بسیاری از موتیف‌های تزئینی مصری ،نمادین هستند، مانند سوسک، سوسک مقدس، دیسک خورشیدی و کرکس. خطوط تصویری، هم به نوعی جزو تزئینات بودند و هم رویدادهای تاریخی را به تصویر می‌کشیدند. مجسمه سازان مصری، خلاقیت زیادی در ادغام تزئینات و اشکال اساسی ساختمان‌ها داشتند. این معماران، موتیف‌های سبک سنتی خود را از اجسام طبیعی مانند برگ نخل، گیاه پاپیروس و شکوفه‌هاو گلهای درخت سدر ایجاد می‌نمودند.
تمام خانه‌های مسکونی آن دوره مصر که با چوب یا آجر پخته شده در زیر نور آفتاب ساخته شده بودند، از بین رفته‌اند و تنها معابد و مقبره‌ها که از مواد با دوامتری ساخته شده بودند در گذر تاریخ، جان سالم به در بردند. اعتقاد به زندگی پس از مرگ، سبب شد تا معماری مقبره‌های مصری، بیش از پیش تحت تاثیر قرار گرفته و چشم‌گیرتر باشد. حتی در دوران حکومت خارجی، معماری مصر، همچنان به ویژگی‌های بومی خود چسبید و تقریبا هیچ عنصری از فرهنگ‌های دیگر را به درون خویش راه نداد.
توسعه تاریخی معماری مصر
توسعه معماری مصر با گاه‌شماری خاصی مواجه است: پادشاهی قدیم، از تاریخ ۲۶۸۰ تا ۲۲۵۸ قبل از میلاد مسیح؛ پادشاهی میانه، از تاریخ ۱۷۸۶ تا۱۳۷۳ پیش از میلاد و پادشاهی جدید، از تاریخ ۱۵۷۰ تا ۱۵۷۰ پیش از میلاد.
گورستان‌ها و آرامگاه‌های معماری مصر
از پادشاهان قدیم مصری، تقریبا تنها گورستان‌ها و آرامگاه‌های آنها و مقبره‌های پادشاهان و خواص باقی مانده است. این سازه‌ها عمدتا، سازه‌هایی با سقف مسطح و مستطیل شکل با دیوارهای شیبدار بودند و بیشتر آنها، دارای حجره‌هایی بودند که بر روی گودال مومیایی ساخته می‌شد. ساخت اهرام هر کدام از پادشاهان آن دوره به سرعت پس از به روی کار آمدن وی آغاز میگردید.
هرم بزرگ خوفو یا خئوپس
از اهرامی که باقی مانده‌اند، آن‌هایی که در جیزه قرار دارند، شامل هرم بزرگ خوفو یا خئوپس هستند که یکی از بهترین و شناخته شده‌ترین اهرام مصر به شمار می‌آید. بسیاری از مقبره‌های پادشاهی میانه در دل صخره‌های سنگی ساحل غربی نیل حفر شدهاند که از جمله آنها میتوان به دسته ای که در بنی حسن واقع شدهاند اشاره نمود. معابد پادشاهی جدید در اطراف تپه‌هایی، از قبیل هبو مدینه و رامسئوم، شکل خود را از کلیساهای کوچک تدفینی اعصار گذشته اقتباس نمودهاند.
درب ورودی بزرگ موجود در نمای خروجی مصر
سالیان متمادی پادشاهی جدید، دوران بزرگی برای ساخت و ساز معابد بود. معابد ساخته شده در این دوره دارای شکل متمایزی هستند. درب ورودی بزرگ موجود در نمای خروجی عظیم با برج‌ها و باروهای شیبدار سر به فلک کشیده در جلو ستون‌های هرمی و مجسمه‌های عظیم الجثه محصور شده است. معابد مهمتر در میان دژکوب‌های حجاری شده و مجسمه‌های عجیب قرار گرفته‌اند. دیوار محصور فوق العاده مرتفعی، ساختمان را در برابر مردم معمولی که در مراسم معبد هیچ سهمی نداشتند، محافظت می‌نمود؛ چرا که معابد باید تنها توسط پادشاهان، مقامات و کشیش‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفتند. در بالاتر از حیاط ستون بندی شده رو باز، سالن ستوندار بزرگی با ستون‌های زیاد در شبستان مرکزی و راه‌روی کناری قرار داشت. ستون های کوتاه‌تر از آن سبب می‌شدند تا کورسوی نور به درون راه یابد. در پشت سالن ستوندار، یک محراب کوچک قرار داشت که تنها پادشاه و کشیشان می‌توانستند بدان راه یابند و در پشت آن نیز، اتاق های کوچک خدمه قرار داشتند.
معبد بزرگ آمون در کارناک، محصول بسیاری از ترکیبات متعدد است. ستون‌های مرکزی سالن ستوندار، بزرگترین ستون‌های شناخته شده هستند. در معابدی که نتیجه پیشرفت‌های فوق مدرن آن دوره به شمار می‌آیند، وحدت طراحی اغلب قربانی اندازه کلی معبد می‌شد. معابد پادشاهی جدید نیز از سنگ‌های حجاری شده ساخته شده بودند. ساختمان معابد ابو سمبل موسس سلسله ستی دارای چهار تندیس عظیم الجثه است که توسط رامسس دوم و از سنگ‌های ساخته شد. معبد ادفو که توسط بطلمیوس سوم ساخته شده، دارای ساختار بهتری نسبت به دوره Ptolemaic بود و تا کنون نیز باقی مانده است