پاورپوینت بررسی ضوابط و مقررات طراحی فضای تجاری شهری 
 
بخشی از مطلب
برای تأمین یک کنترل کامل و واقعی و جلوگیری از به هدر رفتن جبهه مفید،ورودی ها نباید متعدد باشند.در آمریکا برای هر 25 تا 30 متر جبهه ساختمان یک ورودی بیشتر توصیه نمی شود.ولی این تعداد بستگی به تعداد خروجی ها و پله های اضطراری که مورد تقاضای مقامات محلی است دارد.در حالت معمولی ورودی نباید در نبش قرار گیرد.چون نبش فروشگاه جهت نمایش کالا مکانی قیمتی است،چون از نقاط دور قابل رویت می باشد.از طرف دیگر با توجه به اینکه سر نبش از شلوغ ترین قسمتهای خیابان و گذر است ورود و خروج خریداران در این قسمت مناسب نمی باشد.درهای ورودی به شکل های متفاوتی ممکن است طراحی شوند،در ورودی فروشگاه های بزرگ به جهت تسهیل،در امر ورود و خروج درهای دو دره،ممکن است پیش بینی شود که هرکدام به هردو طرف باز شوند.درهای بادبزنی ممکن است جفتی یا تکی نصب شده باشند.مزیت درهای تکی در آن است که ورود و خروج را باهم در می آمیزند و می توان یکی را برای ورود و دیگری را برای خروج اختصاص داد.
درهای ورودی نسبت به جبهه های ساختمانی باید عقب نشینی داشته باشند و یک فضای سرسرا را در حد واسط بین سنگ فرش بیرون و محوطه فروشگاه به وجود آوردند.تمام درها باید در شب در حد خیابان به وسیله درهای کرکره ای کشویی،آکاردئونی و نظایر آن بسته شوند.فروشگاه هایی که بالای 1500 مترمربع زیر بنا دارند باید ورودی و خروجی جداگانه داشته باشند.ورودی های فرعی لازم است به اندازه کافی پهن بوده تا افراد بتوانند داخل و خارج شده و ضمناً جای کافی برای نگهبان،کنترل و اطلاعات وجود داشته باشند.در کنار ورودی ها باید مکانی جهت چیدن چرخهای دستی و سبد خرید پیش بینی شود.
برای هر یکصد متر مربع فروشگاه از 50 تا 100 سبد و 10 چرخ دستی لازم است.پهنا در به قرار زیر است:
تا 500 نفر یک متر برای هر 120 نفر
1000 نفر یک متر برای هر 150 نفر
بالاتر از 1000 نفر یک متر برای هر 200 نفر
عرض خروجی ها و راهروهای ارتباطی چنانچه ظرفیت فروشگاه برای 200 نفر پیش بینی شود 107 سانتی متر در نظر گرفته شده و به ازای هر 30 نفر اضافی 15 سانتی متر به آن اضافه می گردد.به طور کلی راهروهای اصلی طبقه همکف با عرض 2 متر و راهروهای فرعی به عرض 1 متر است.
ورودی کارمندان از قسمت مشتریان جدا و در صورت لزوم در مجاورت تحویل کالا با پلکان مخصوص یا رختکن  0.4 تا 0.5 متر مربع برای هر فرد است.
خروجیهای غیر اصلی باید طوری قرار بگیرند که خرج از طریق پله ها مسدود نشود.
اگر خروجی پیاده به حیاط باز شود می بایست فاصله هر نقطه از ورودی 25 متر باشد.
نزدیک پلکان و گذرگاه اصلی مشتریان تقریباً 2 متر پهنا می بایست داشته باشیم.
در طبقه همکف تقریباً دو خروجی به خیابان یا حیاط لازم است که نوع ثانوی آن باید ارتباط مطمئن به خیابان داشته و خروجیها به حیاط هنگامی به حساب می آیند که ورودی با گذرگاه به پهنای 4 متر داشته باشد.تذکر:دربهای خروجی هیچ گاه درب کشویی به کار نمی رود.
 راه پله و آسانسور
تعداد و پهنای پلکان بوسیله ی مقررات بر حسب تعداد ورودیها و خروجیها تجویز شده است.
4000 نفر روی پله در ساعت      پهنای پله 25/1 متر
6000 نفر روی پله در ساعت      پهنای پله 45/1 متر
8000نفر روی پله در ساعت       پهنای پله 00/2 متر
پهنای پهن تر از 2 متر باید دارای نرده ای در وسط باشند.این مقررات برای پله های برقی که بیشتر مشتریان از آن استفاده می کنند نیز صدق می کند.آسانسور نیز برای خدمات یا سرویسهای سریع به کار می رود.تعداد مشتریان روی طبقه های فروش از 45 نفر در ساعت بر 100 متر مربع،تا 80 نفر در ساعت بر 100 متر مربع تغییر می کند.
آسانسورها باید گروهی بوده و از ورودی قابل رویت باشند.در فروشگاه های کوچک،آنه در جلوی دیوار پشتی و در فروشگاه های بزرگ در مرکز ساختمان با کمتر از 50 متر فاصله از هر سمت قرار می گیرند.
آسانسورها باید برای تقریباً 20 نفر بوده و متصدی  نیز لازم دارند و یا ممکن است به صورت گروهی پشت به پشت 5 تایی و یا پیوسته به پله برقی باشند.پله برقی هنگامی که 2000 نفر در ساعت باید منتقل شوند از اصول است و باید به طور متوالی و به دفعات تمام طبقات فروشگاه در هر دو جهت حرکت کند.بهترین وضعیت وقوع آن در مرکز بوده و از تمام ورودی ها قابل رؤیت باشد و رأس 35 درجه داشته باشد.
بارانداز
در مراکز تجاری،بارانداز از مهمترین و در عین حال حساسترین قسمتها محسوب می شود.چرا که انتقال ناصحیح بار و کالا از محل پیاده شدن آن تا درب فروشگاه باعث اخلال در امور دیگر همچون حرکت افراد در داخل فروشگاه و... می شود.باراندازها بسته به نوع کالا در قسمتهای مختلف و با مقیاسهای مختلف ساخته می شوند.که اکثراً در طبقات زیرین این کار انجام می شود.در مورد باراندازهای مواد غذایی بدلیل حساسیت آنها در زمینه آلودگی و همچنین میزان زباله آنها به امکانات جانبی دیگر همچون سردخانه و...نیازمندیم.
انتقال بارها از بارانداز به طبقات مختلف فروشگاه معمولاً از طریق آسانسور و رمپ صورت می گیرد.در موارد خاص از راه پله نیز می توان بدین منظور استفاده نمود.
معمولاً در باراندازها مکانی را برای کنترل فروشگاه جهت تحویل بار در نظر می گیرند.همچنین محل دورگیری و تخلیه بار می بایست در همان بارانداز فراهم شود.در مورد فروشگاه ها و یا پاساژهای پوشاک،کتاب،لوازم صوتی و خانگی وامثالهم معمولاً به اندازه کل زمین اشغالی زیرزمین طراحی می کنند که بیشتر سطح این زیرزمین را بارانداز اشغال می کند.
 انبار
انبار از ضروری ترین فضاهای یک مرکز تجاری بوده که مورد نیاز عموم فروشندگان می باشد.وسعت انبار بسته به نوع کالاهایی که در آن نگهداری می شود متفاوت خواهد بود.به عنوان مثال انبار موادغذایی به دلیل نیاز به فضایی به عنوان سردخانه وسعت بیشتری را می طلبد.در فروشگاه های پوشاک و لوازم خانگی و به طور کلی اکثراً فروشگاه هایی که درآن اقلام غیر خوراکی به فروش می رسد،معمولاً قسمتی از فضای هر مغازه به عنوان انبار برای صاحب مغازه طراحی می شود.فقط در موارد خاص که میزان بارهای رسیده زیاد بوده و یا نیاز به نگهداری کالاهای مستعمل وجود دارد انبارهایی را در طبقات مختلف و یا زیرزمین بدین منظور تعبیه می کنند.انبارها در بالای طبقه فروش و یا در قسمت پشت در محوطه انباری یا در زیر نیم طبقه است.
حفره روشنایی به ندرت لزوم پیدا می کند.زیرا سالنهای به ارتفاع دو طبقه یا پنجره های تهییه شده در اطراف همین اثر را ایجاد می کند.پنجره های بلند با قفسه ها،روشنایی روز برای محوطه وسیعی را تولید می کند.
 فضاهای سرویس
این فضاها با تحویل کالا و انتقال آن به فروشگاه های متعدد و همچنین جابجایی زباله و خاکروبه در تماس است.در یک مرکز خرید غیر مسقف،سرویس دهی به مجموعه اغلب توسط راهرویی کوچه مانند در فروشگاه ها صورت می گیرد و اغلب سعی بر این است که این کوچه با کمک دیوار یا طراحی Landscape از فضاهای همجوارش پنهان شود.
در یک مرکز خرید ناحیه ای یک طبقه ای ،که در حومه قرار گرفته است یکی از روشهای زیر برای سرویس دهی استفاده می شود:
الف-سیستم استفاده از تونل های زیرزمینی.این تونل ها در زیر مرکز خرید مستقیماً به زیرزمین های تجاری سرویس می دهد که به فروشگاه های بالا ارتباط دارد.این سیستم محل های عمومی را از مناظر ناخوشایند زباله ها و کامیون های پارک شده دور می کند و نیز از اشغال کردن پارکینگ ها خودداری می کند.این روش زیر زمین ها را در اختیار فعالیت هایی غیر از خرید و فروش اختصاص می دهد و اولین طبقه را برای فروش حفظ می کند این در جهت جلب سود و مبلغ اجاره ای منطقی که برای زمین ها در نظر گرفته می شود مناسب است،اگر انها نیز از نظر اقتصادی به ما کمک کند.
ب-روش دیگر استفاده از حیاط های سرویس در اطراف مجموعه ساختمانی است.این فضاها اغلب توسط دیوارهایی با مصالح بنایی به ارتفاع 80/1 تا 3 متر از دید عموم مخفی می شود هزینه ایجاد چنین فضایی،حداقل ممکن است اما فضایی را اشغال می کند که از نظر تجاری با ارزش است(اگر زمین گران باشد)که در غیر این صورت می توانست برای پارکینگ مورد استفاده قرار گیرد.فضاهای داخلی این حیاط ها می توانند کاملاً پوشانیده شود و می توانند فقط لز یک قسمت فروشگاه دسترسی داشته باشند.چنین پروژه هایی فضای زیرزمین ندارند.
ج-پیاده روها و سطوح خارجی آنها که مستقیماً با خیابان در تماس هستند.ای روش پیش پا افتاده ترین روش است و کمترین فضای ممکن را اشغال می کند اما روشهای اداری صحیح و با دقت را طلب می کند.به این ترتیب که باید تحویل کالا،انتقال زباله،معمولاً قبل یا بعد از ساعتهای فعالیت مرکز انجام گیرد و به اجبار اتاق های متعددی باید در فروشگاه برای جمع آوری زباله ایجاد شود.
معمولاً گفته می شود که بازارها،فروشگاه های بزرگ،رستوران ها،داروخانه ها و فروشگاه های متنوع نیاز به سرویس دهی با کفایت تری دارند.
مسیرهای سرویس دهی به کامیون ها باید از مسیر مشتری جدا باشد اما این کار چندان اجباری نیست،زیرا تعداد کامیون هایی که معمولاً در یک روز به مجموعه مراجعه می کنند آنقدر اندک است که مشکل ترافیکی ایجاد نمی کند.وقتی بخواهیم از پیاده روهای تحویل کالا استفاده کنیم پارک کردن کامیون ها ممکن است مشکل آفرین باشد ونیز ممکن است در جمع آوری زباله مشکل ایجاد کند. 
در پروژه های چند طبقه استفاده از آسانسورهای باربراهمیت بسیاری دارد.آنها معمولاً با راهروهای ضد آتش فروشگاه ها در ارتباط هستند(اگرچه یک طبقه بالاتر یا پایین تر باشند.) و اغلب هنگام آتش سوزی به عنوان خروجی اضطرراری مورد استفاده قرار می گیرد و با توجه به این روش،راهروهای سرویس دهنده اهمیت بسیاری پیدا می کنند که در این صورت ایجاد حیاطهای سرویس دهنده کمتر و یا بیشتر مورد توجه قرار می گیرد.
نیم طبقه ها نیز گاهی اوقات به انبارها و فضاهای غیر تجاری اختصاص می یابند چنین روشهایی ارزشمند است زیرا عمق فضای مورد نیاز و همچنین مقدار زمین اشغال شده توسط بنا کاهش می یابد و اما این روش به صرفه جویی در هزینه های سازه می پردازد چرا که احتیاج به ارتفاعی بیشتر برای تعبیه انبار وجود ندارد. 
مراکز خرید سرپوشیده به صورت حیاط های عظیمی در نظر گرفته می شوند که با فرم های پهن،باریک،خطی مدور،خالی یا پر از همجواری هاست که اگر یک طبقه و یا چند طبقه باشد روشنایی آن با نور آفتاب و یا نور مصنوعی تأمین می شود.
نیازها اغلب حکم می کند که مراکز خرید با پهنای زیاد حیاطی در میانشان ایجاد شود.امروزه پهنای 9 تا 12 متر به پهنای 15 و حتی بیشتر نیز دست یافته است.مراکز خرید عریض تر بیشتر به طراحی مناسب سایت نیاز دارند تا به این ترتیب از ارائه یک فضای خالی به دور باشند.
از میان طرح های ارائه شده برای مراکز خرید با عرض کم،معمولاً نیاز منطقی حکم می کند که برای ایجاد فضاهای مطبوع حیاط هایی با ابعاد جدید در مقابل فروشگاه و یا در هر جایی که بتواند مشتری را جذب کند شکل گیرد.این حیاط ها،با ارتفاع سقف بلندتر و چهره ای تماشایی تر با حضور آبنماها،طرح Landscape  با آب و مجسمه های مونومنتال و نورپردازی با نور شدید تزئین شده است.
تخصیص فضا
فروشگاه های بزرگ ممکن است دارای نمایشگاه،رستوران،کافه،کودکستان،بانک،اداره پست،آژانس مسافرتی،سینما و باغچه باشند.مغازه های کوچکتر در مرکز خرید،غالباً دسته بندی می شوند(طراحی مغازه ها با تخصیص فضا به واحدها شروع می شود و باید مطابق با مقررات ساختمانی باشد.)سپس فضاهای تخصیص یافته به واحدها،مجدداً به قسمتهای داخلی نواحی فروش،نواحی سرویس داخلی،خدمات مشترک و غیره تقسیم بندی می گردد.
4-2-7- نواحی فروش
نواحی فروش باید بلا فاصله در بالای یکدیگر و حتی الامکان نزدیک به طبقه ورودی قرار بگیرد.
استفاده از زیرزمین برای فروش بهتر از طبقات بالاتر است.بنابراین،محل های انباری و کارمندان بهتر است در طبقات بالاتر و دفاتر اداری در بالاترین طبقه قرار بگیرد.ارتفاع طبقه از مبدأ تراز زمین 4.5 - 5 متر.در طبقه بالاتر 3.75-4.5 ودر بالاترین طبقه 3-4.5 متر است.
محل مغازه 
محل مغازه برحسب نوع تجارت تغییر می کند و بستگی به آداب و رسوم مشتریان،مانند راحت طلبی آنها در خرید و میزان دوام آنها در منطقه دارد.واحدهای بزرگتر باید در محلی واقع شوند که مشتری را پس از گذشتن از مقابل تعداد مغازه های ممکن،جذب نماید.همچنین لازم است حتی الامکان از زاویه بزرگتری دیده شوند.فروشگاه های زنجیره ای(فروشگاه های بزرگ)معمولاً جبهه یا نمای جلویی مسطحی دارند.اندازه آنها،حتی در ساختمانهای جدید،برحسب شرایط محل تغییر می کند.اندازه و طرح پنجره های ویترینی و ارتفاع آن بستگی به کالاهای مورد نمایش دارد.
4-2-9- کنترل هوا
تقریباً همه فضاهای تجاری،اداری،هتلها و مالهای پیاده،در سراسر سال درجه حرارت و رطوبت 
ناشی از جمعیت و لامپهای الکترونیکی جبران شوند در بسیاری از موارد حتی در شمال آمریکا،سیستمهای خنک کننده در زمستان نیز کار می کنند.
در گذشته تجهیزات سرمایشی همچون کمپرسورها،فنها و خنک کننده ها در زیرزمینها،روی نیم طبقه ها  و پشت بامها نصب می شدند.تأسیسات روی پشت بام،هزینه های پایین تر و پیش نیازهای مهندسی کمتری دارند.اما بزرگ و بد منظره اند.این امر باعث شد که این تجهیزات تا حدامکان کوچک تر شوند ودر اطراف آنها دیوارهای سبک ترجیحاً دیوارهای بنایی کشیده شود که خود شکل گیری پنت هاوسها روی پشت بام را باعث شد.با استفاده از سامانه سرمایش و گرمایش مرکزی سازنده همه تجهیزات مورد نیاز مال را نصب می کند و با استفاده از خطوط توزیع آب گرم و سرد را به هریک از فضاهای استیجاری می رساند.معمولاً پس از این مرحله هر مستأجر یا صاحب فروشگاه مبدلهای حرارتی،فنها و داکتهای توزیع را در ساختمان خود نصب می کند.
طراحی تجهیزات مکانیکی باید در اولین مراحل برنامه ریزی و با در نظرگرفتن سطح زیر بنا،وزن،تأثیرات بصری مناسب و هواکشهای تخلیه صورت گیرد.
ترافیک
خیابانهای مجاور که برای ورود مورد استفاده اند باید ظرفیت ترافیک فعلی و آینده را که به دلیل وجود مرکز خرید ایجاد می شود داشته باشند.نشانه های مناسب،باندهای اضافی،خطوط تفکیک کننده و سایر ملزومات کنترل ترافیکی باید تدارک دیده شوند.ظرفیت روزانه یک مرکز خرید با 5 هزار فضای پارکینگ با گردش کار چهار اتومبیل در هر پارکینگ مثلاً در روزهای جمعه چنان است که اگر پشت سر هم در  بزرگراه قرار بگیرند تمام مسیر نیویورک تا بوستون را اشغال خواهند کرد.به دلیل پیچیدگی مسئله ترافیک سازنده یا معمار غالباً یک مهندس ترافیک استخدام می کنند تا علاوه بر سرعت و روانی ترافیک راحتی سهولت و آزادی انتخاب مسیر و پارکینگ هم در نظر گرفته شود.
پارکینگ
نیاز به پارکینگها یکی از اولین عواملی بود که به تکوین مفهوم مرکز خرید انجامید.در حومه ها که تقریباً همه دادو ستدها با اتومبیل انجام می شود نسبت حدود 5 تا 6 فضای پارکینگ،در مقابل هر 1000 فوت مربع فروشگاه الزامی است.در نواحی تجاری مرکزی که بیشتر حمل و نقل و دادوستد،پیاده است این نسبت را می توان به 2.5 تا 3 اتومبیل در هر 1000 فوت مربع کاهش داد.
در مراکز خرید خطی،پارکینگ مشتری معمولاً در حد فاصل خیابان و جلو فروشگاه ها قرار دارد.در مراکز حومه ای منطقه ای،پارکینگ معمولاً در طبقه همکف و در اطراف ساختمان است در صورتی که بهای زمین،نزدیک به هزینه های طبقاتی و زمین مناسب باشد،امکان اختصاص بخشی از فضای موجود به پارکینگ طبقاتی وجود دارد.
در نواحی تجاری مرکزی،به دلیل بالا بودن قیمت زمین،پارکینگ ها معمولاً چند طبقه و پیوسته اند و با سطوح مختلف مرکز خرید مستقیماً ارتباط دارند.برای صرفه جویی در زمین می توان آنها را روی پشت بام فروشگاه ها نیز ساخت،اما در زیرزمین و زیر فروشگاه ها یا در نیم طبقه ها متداول تر است.
اگرچه برای خریدار و نیز از نظر هزینه ساخت پارکینگ زیرزمینی زیاد مطلوب نیست.اما به دلیل کافی نبودن زمین و مشکلات قانونی،برنامه های نوسازی شهری فدرال،روالی نسبتاً متداول است.در این برنامه ها برای صرفه جویی در مصرف زمین و پایین نگه داشتن هزینه سازنده غالباً می تواند براساس حقوق هوایی،مجتمع خودرا روی گاراژ چند طبقه یک سازمان دولتی دیگر بنا کند.به هر حال برای جلب رضایت مشتری بهتر است که پارکینگ بالای طبقه همکف،حتی در طبقات ششم یا هشتم باشد.نه یک یا دو طبقه زیرزمین،در طراحی پارکینگ،جایگاه خودروها را می توان با زاویه مثلاً 70 درجه نسبت به مسیرهای عبور آنها ساخت که در این صورت رفت و امد یک طرفه خواهد بود.یا با زاویه 90 درجه که ترافیک دو طرفه را امکان پذیر می سازد.
در روش اول،قرارگرفتن اتومبیل در جایگاه آسان تر است.اما به دلیل یک طرفه بودن،برای مشتری پیچیده تر وانعطاف ناپذیر تر است.گرچه معمولاً از هر دو روش استفاده می شود.اما در پارکینگهای همتراز،زاویه 90 درجه و در گاراژها و طبقات زاویه 70 درجه متداول تر است. 
در پارکینگهای 90 درجه،مسیرهای عبور با در نظر گرفتن جایگاه خودروها در هر دو طرف،60 تا 64 فوت عرض دارند،و این رقم برای پارکینگهای زاویه دار 56 تا 58 فوت است.در طراحی پارکینگ طبقاتی این نکته اهمیت دارد که عرض طبقات،ضریبی از این ابعاد استاندار باشد،در غیر این صورت،مساحت تلف شده هزینه پارکینگ هر اتومبیل را به میزان زیادی افزایش می دهد.بدون آنکه مزایای جبرانی داشته باشد،در مناطق تجاری چند کاربردی،در نظر گرفتن فضای مناسب در فاصله ستونها،الزامهای مربوطه به پارکینگ، عرضه کالا،دفاتر اداری و هتله متفاوت است.و باید در مورد اولویت آنها تصمیم عملی گرفت.
معمولاً در یک مرکز خرید پارکینگ به وسیله سازنده تأمین می شود.اما در پروژه های نوسازی نواحی تجاری مرکزی تأمین آن می تواند بر عهده یک سازمان خاص،کارگزار نوسازی یا دیگران یاشد.ممکن است به سازنده اجازه داده شود یا نشود،یا توسط سازنده ساخته و به یک سازمان خاص یا دیگران اجاره داده شود.
در مالهای دو طبقه حومه ای،عوارض زمین می تواند به ساخت یک پارکینگ همتراز در دو طبقه مختلف ،کمک کند و بازدارنده نباشد.یک پارکینگ در تراز مال بالایی و محوطه دیگر در تراز مال پایین.
 
 
 
 
و...