فهرست مندرجات
عنوان صفحه
روش تحقيق و موانع موجود در مسير تحقيق 1
سازماندهي تحقيق 1
ضرورت طرح2
1-ضرورت های کمی2
2-ضرورت های کیفی2
مقدمه 3
الف ) شناخت
بخش اول: مطالعات پایه
فصل اول: تعریف و تاریخچه پیدایش موزه 7
- تعریف موزه 7
- تاریخچه موزه در جهان 8
- نهادینه شدن موزه‌ها 9
فصل دوم: تاریخچه موزه در ایران 11
- نهادینه شدن موزه در ایران 11
1- موزه همایونی 11
2- موزه ملی 11
3- موزه دانشکده افسری 11
4- موزه هنر و صنایع 11
5- موزه مردم‌شناسی تهران 12
فصل سوم: طبقه‌بندی موزه‌ها 13
الف- موزه تاریخی 13
- موزه‌های باستان‌شناسی 14
- موزه‌های اماکن باستانی 14
- موزه‌های انسان‌شناسی 14
ب- موزه‌های هنری 14
ج- موزه‌های علمی 15
- موزه‌های علوم طبیعی 16
- موزه‌های علوم و فنون 16
فصل چهارم: ساختار و عملکرد موزه 17
- عملکرد موزه 18
الف- نقش و عملکرد اجتماعی موزه 18
- خدمات اجتماعی موزه 18
- شناخت میراث و ارزشهای فرهنگی 19
- شناخت مخاطبان موزه 19
ب- ساختار علمی موزه 20
- برنامه‌ریزی مجموعه 20
1- اهداف موزه 20
2- نیاز فرهنگی جامعه 20
نتیجه گیری21
بخش دوم : مطالعات تطبیقی
فصل اول: بررسی چند نمونه مشابه در ایران
1- موزه آثار طبیعی و حیات وحش هفت چنار تهران
2- موزه آبگینه تهران
3- موزه ابیض تهران
4- موزه خط میرعماد
5- موزه بانک ملی
6- کتابخانه و موزه ملی ملک تهران
نتیجه گیری
فصل دوم:بررسی چند نمونه در خارج از ایران
1- موزه جهان نما
2- گسترش موزه لوور
- رعایت ارتفاع کم حجم خارجی هرم
- انتخاب شیشه در مقابل سنگ
3- موزه گوگنهايم بيلبائو
4- موزه گوگنهايم
طرح و معماري
تغييرات و بازسازي
نتیجه گیری
بخش سوم: مطالعات زمینه
معيار هاي مكان يابي موزه
مكان يابي موزه در داخل شهر
مكان يابي موزه در حومه شهر
مكان يابي موزه وابسته به زمين خاص
بررسي عوامل موثر در مكانيابي پروژه
بررسي عوامل تاريخي
بررسي عوامل كالبدي
بررسي عوامل كاركردي
مكان يابي
سايت
نكات مثبت
مطالعات اقليمي
مطالعات كالبدي شهر مشهد
حوزه بندي اراضي شهر به لحاظ عوامل مؤثر در مكانيابي
پديده اجتماعي شهر
هدف از مسافرت زائران و مسافران
مطالعات فرهنگي
مساحت سرانه كاربريهاي فرهنگي موجود در مقياس شهر
بررسي طرحهاي مؤثر در تغيير سرانه كاربري فرهنگي در مشهد
چكيده مطالب
عوامل تأثير گذار بر شكل گيري موزه در شهر
عوامل تأثيرگذار در مكانيابي موزه در خارج شهر
محورهاي عمده شهر مشهد
محورهاي عمده
عناصر شاخص
زمين شناسي و خاك
1 زمين شناسي
2 خاكها
3 مشكلات خاكها
جايگاه جغرافيايي،نا همواريها،آب و هوا ،پوشش گياهي و زندگي جانوري
1 جايگاه جغرافيايي ، حدود ، پهنه
2 ناهمواريها
3 دره ها ، دشت ها ، بيابانها
4 آب و هوا
5 آبها
6 پوشش گياهي
7 محيط زيست
8 نتیجه گیری
بخش چهارم : مطالعات تکمیلی
فصل اول: فضای فیزیکی موزه
الف- محل و ساختمان موزه
ب- تالارهای نمایشی
- ویترین
- تالار ورودی
- دیوار و کفپوش تالار
- پنجره‌ها و درب‌ها
- نور در تالارهای نمایشی
a- نور (روشنایی در بالا)
b- نور (روشنايي) جانبی
2- نور الکتریکی
- استفاده از تقسیم فضا
- نحوه نمایش و ارائه آثار در فضاهای موزه
a- ارائه و نمایش آثار در داخل تالار بصورت آزاد
b- ارائه و نمایش آثار در داخل ویترین
c- نمایش آثار در فضاهای باز و فضای سبز موزه
ج- مراکز جانبی موزه
- تالارهای نمایشگاه موقت و سخنرانی
- کتابخانه و مرکز اسناد
- انبار و مخزن
- کارگاه
آزمایشگاه
چایخانه و کافه تریا
د- بخش امور اداری، فنی، خدماتی و تأسیساتی
- بخش اداری
- تجهیزات فنی و تأسیسات موزه
1- سیستم برق
2- سیستم تهویه
3- مقابله با سرقت
4- مقابله با آتش‌سوزی
5- آسانسور و بالابر
و- محوطه بیرونی
فصل دوم: موزه‌های مستقر در بناهای قدیمی
فصل سوم: تعریف حریم بنای قدیم
- حریم فنی بنای قدیمی
- حریم منظری ابنیه
- حریم کیفی ابنیه
- احیاء بعنوان مهمترین اصل در نگهداری ابنیه
- نیازهای قابل پیش‌بینی ابنیه
الف- رفع نیازهای روزمره خدماتی
ب- رفع نیازهای فرهنگی و اجتماعی
- ابنیه قدیمی سازگارتر با عملکردهای روز
- جاهای میان فزا
- پیش زمینه‌ها
- راهکار
فصل چهارم:ضوابط و مقررات اراضی فرهنگی (برگرفته شده از طرح جامع)
الف)موارد استفاده از زمین
ب)ضوابط مربوط به تفکیک زمین
ج)ضوابط مربوط به احداث زمین
-استاندارهایی درباره نمایشگاه
1خصوصیات سالن نمایشگاه
-نور نمایشگاه
2معماری داخلی نمایشگاه
-کف پوشها
نتیجه گیری
بخش پنجم: تجزیه و تحلیل
فصل اول : برنامه فیزیکی
فصل دوم : مبانی نظری
فصل سوم : آنالیز سایت
فصل سوم : قابلیت سنجی اراضی(طرح ساختاری)
1-قابلیت های کالبدی
2-قابلیت های عملکردی
3-قابلیت های دسترسی
فصل چهارم : طرح
روش تحقیق و موانع موجود در مسیر تحقیق:
این تحقیق به دلیل نوع پژوهش بنیادی آن در باب پدیده‌ها و نظریه‌ها و استفاده از روشهای استدلال و تحلیل عقلانی, از نوع نظری می‌باشد در این بخش گردآوری اطلاعات از مجموع مطالعات کتابخانه‌ای و اطلاعات میدانی و نیز گفتگو و تبادل نظر با اساتید هنر و معماری حاصل شده و با استنتاج از نظریه‌ها به بیان معماری رسیده‌ایم در ادامه با استفاده از نتایج تحقیق نظری به ساختار و الگوی مورد استفاده جامعه نزدیک شده و به تحقیق کاربردی از پروژه می‌پردازیم براین اساس با روش نمونه‌گیری، به بررسی عملکردها از طریق مطالعه آمار و استانداردها پرداخته و با تحلیل و آنالیز نمونههای مشابه داخلی و خارجی به روشهای برخورد با موضوع تحقیق پی‌می‌بریم لذا در روش‌شناسی تحقیق از دو روش پایدار شناسه (Phenomenology) و نیز تحقیق موردی (Case Study) استفاده شده است
سازماندهی تحقیق:
این تحقیق شامل سه بخش: 1) مطالعات، 2) فرآیند طراحی، 3) طراحی می‌باشد هر بخش به فصلهای مختلفی تقسیم می‌شود
بخش مطالعات شامل فصلهای ذیل می باشد:
1- شناخت، 2- مطالعات نظری، 3- مطالعات برنامه‌ریزی، 4- مطالعات پایه (وضع موجود)
بخش فرآیند طراحی شامل فصلهای ذیل می‌باشد:
روابط عملکردی؛ سازماندهی فضای طرح ، 4- تحلیل و آنالیز سایت ، 5- مبانی نظری طرح؛ ایده طراحی
بخش طراحی شامل این فصلها می‌باشد:
1- جانمایی عناصر پروژه (لکه‌گذاری) ، 2- ارائه طرح مقدماتی، 3- طرح نهایی
مقدمه:
تاریخ یک حقیقت متعالی و مقدس است که رسالتی انسانی و مافوق مادی دارد
با تاریخ است که می توان فاصله دنیای پندار تا پدیدار را طی کنیم و تاریخ‌نگار در این کشف و شهود، مخاطب خود را سهیم می‌کند و واقعیت پدیده‌ها را به او باز می‌شناساند با نگاهی گذرا به تاریخ انسان در می‌یابیم که پروسه خلق و ایجاد از رفع احتیاجات مادی به سمت انتزاعی پیش رفته و هر جا که به بالندگی و جاودانگی انسان می‌رسیم، نشانه‌هایی از توجه ویژه به ذات وجودی تاریخ را مشاهده می‌کنیم از این رو اولین فصل از بخش مطالعات پروژه را با شناخت مفاهیم اساسی موزه آغاز می‌کنیم
در ادامه پروژه در فصل مطالعات نظری، به تبیین مفاهیم فضا و مکان در معماری پرداخته و ضمن شناخت ویژگیها و عوامل مؤثر در خلق و شکل‌گیری آنها، به تحلیلی از پروسه فضا- مکان در معماری پرداخه و به نقش انسان در تعامل با محیط پیرامون خود و نتیجه حضور و تجربه او در فضا (معنی و هویت بخشیدن به فضا و ایجاد مکان) پی برده و با تأکید بر تفکر پدیدارشناسانه در معماری، به مرحله جدیدی که حاصل حضور و رفتار انسان در مکانها و بازشناسی مکان توسط انسان است، رسیده و به طرح‌واره‌های ذهنی انسان از مکان (توقع مکانی) نزدیک می‌شویم و با پاسخگویی به توقع مکانی انسان، به هویت‌دهی، ایجاد همانی و حس تفاهم با مکان نزدیک شده و نتیجتاً به سکونت در مکان می‌رسیم
پس از مبحث مطالعات نظری، با ارائه تعریف و ویژگی فضاهای موزه به بررسی نمونههای مشابه پروژه (داخلی و خارجی) پرداخته تا نتیجه فصل مطالعات تطبیقی که آشنایی بیشتر با شیوه برخورد با موضوع پروژه است، حاصل شده و بصورت ملموس آنرا درک می‌کنیم
از آنجا که یکی از مهمترین عوامل شکل‌دهنده فضاهای موزه، نوع و کیفیت فعالیتهای موزه است، لذا در فصل مطالعات برنامه‌ریزی به ذکر فعالیتهای پیشنهادی پروژه و ارائه ضوابط و استانداردهای فضاهای موجود می‌پردازیم تا به قالب کلی پروژه دست یابیم
از دیگر عوامل مؤثر در فضاهای تاریخی و موزه‌ها، ویژگیها و خصوصیات مکانی است که طرح در بستر آن شکل می‌گیرد لذا در فصل مطالعات پایه (شناخت وضع موجود) به خلاصه‌ای از ویژگیهای تاریخی، اقلیمی، کالبدی و دموکراتیک شهر مشهد اشاره کرده و سپس با تحلیلی از حوزه‌بندی اراضی شهر و عوامل مؤثر در مکان‌یابی پروژه، به منطقه موردنظر جهت استقرار پروژه، نزدیک می‌شویم، پس از این مرحله بخش مطالعات پروژه خاتمه یافته و به بخش فرآیند طراحی پروژه می‌رسیم
از آنجا که اولین گام در فرآیند طراحی پروژه مشخص نمودن اهداف کالی و عملیاتی طرح است، لذا در این فصل باتوجه به نتایج بدست آمده از بخش مطالعات پروژه به تبیین برنامه کلی پروژه و اهداف طرح می‌پردازیم
سپس در فصل برنامه‌ریزی فیزیکی طرح، باتوجه به نتایج بدست آمده از مطالعات پایه (تعداد و ترکیب سنی جمعیت استفاده‌کننده از پروژه و نیز نوع و کیفیت نیازهای آنها از یک مکان تاریخی و نیز اهداف کلی و عملیاتی مشخص شده برای پروژه، به ارائه ریز فضاها، تعداد و مقدار موردنیاز آنها می‌پردازیم و در فصل بعد به بررسی روابط عملکردی فضاهای موجود و سازماندهی فضایی طرح می‌رسیم در این فصل با ارائه دیاگرامهایی از روابط فضایی بخشهای مختلف پروژه و باتوجه به نوع و سهولت دسترسی به فضاها، رعایت همجواری فضاهای هم جنس و به ارائه دیاگرام نهایی طرح می‌پردازیم در فصل بعد با توجه به فاکتورهای نظام دسترسی (درون سایت)، دید و منظر، شکل و هندسه سایت، پتانسیلهای موجود در سایت و به تحلیل و آنالیز سایت می‌پردازیم و در فصل آخر بخش فرآیند طراحی با مبانی نظری طرح و ایده‌های طراحی که از مجموع مطالعات نظری پروژه و اهداف تعیین شده طرح نشأت گرفته، آشنا می‌شویم و به بخش نهایی پروژه (طراحی) گام می‌گذاریم
در اولین فصل این بخش، با نتایج بدست آمده از سازماندهی فضایی طرح، تحلیل سایت و مبانی نظری و ایده طرح به جانمایی عناصر اصلی پروژه پرداخته و با لکه‌گذاری به جا نمایی فضاها و توده‌ها می‌رسیم و در نهایت با اسکیس‌های مختلف، فضاها را آنگونه معرفی می‌کنیم و به آنها هویت می‌بخشیم که روح یک مکان تاریخی را متجلی کرده و با طراحی کالبدی در خور چنین فضایی، ترکیبی را تشکیل می‌دهیم که شاید مقبول افتد
شناخت
بخش اول :
مطالعات پايه
فصل اول: تعریف و تاریخچه پیدایش موزه
- تعریف موزه:
ریشه واژه موزه از لغت یونانی «موزین» (Mousein) به معنای مقر زندگی موزه (Mouse) الهه هنر و صنایع در اساطیر یونان باستان اقتباس شده است و در زبان انگلیسی تلفظ میوزیم (Museum) و در زبان فرانسه موزه را به خود گرفته است در حوالی دهه 1290 هـق تلفظ فرانسه «موزه» به زبان فارسی نیز راه یافت
ایکوم شورای بین‌المللی موزه وابسته به سازمان فرهنگی، علمی و تربیتی سازمان ملل متحد یونسکو در بند 3و4 اساسنامه خود که جامع‌ترین تعریف موزه است، چنین می گوید: «موزه مؤسسه‌ای است دائمی و بدون هدف مادی که درهای آن به روی همگان گشوده است و در خدمت جامعه و پیشرفت آن فعالیت می‌کند هدف موزه‌ها تحقیق در آثار و شواهد برجای مانده انسان و محیط زیست او، گردآوری، حفظ و بهره‌وری معنوی و ایجاد ارتباط بین این آثار، به ویژه به نمایش گذاردن آنها به منظور بررسی و بهره‌وری معنوی است» علاوه براین ایکوم موارد مشروحه زیر را نیز مشمول تعریف یاد شده تشخیص می‌دهد:
مؤسسات حفظ و نگهداری و تالارهای نمایشی که پیوسته به وسیله کتابخانه‌ها و مراکز بایگانی نگهداری و تأمین می‌شوند
اماکن و آثار باستانی، طبیعی، مردم‌شناسی، و تاریخی‌ای که به علت فعالیت در زمینه‌های گردآوری، حفظ و نگهداری و نمایش آثار باستانی دارای اهمیت می‌باشند
مؤسساتی از قبیل باغهای حیوان‌شناسی و گیاه‌شناسی و نمایشگاه جانوران زمینی و موجودات آبزی و که نمایشگر نمونههای موجودات زنده می‌باشد
تاریخچه موزه در جهان:
مجموعه‌سازی برای انسان امری فطری است و ذوق و سلیقه در گردآوری آن بی‌شک همواره همراه او بوده است در دوران نوسنگی، انسان مجموعه‌هایی از صدف، گوش ماهی، سنگریزه و استخوان جانوران را گردآوری و از آن برای تزئینات استفاده می‌نمود در مراحل بعدی تمدن، این مجموعه‌ها بیانگر شیوه‌های اعتقادی و آیینی اقوام مختلف گردید
در پایان سده چهارم و آغاز سده سوم پیش از میلاد مسیح، که مصر پایگاه فرهنگ و هنر گردید، بطلمیوس اول از سرداران اسکندر مقدونی (321-283 قم) به اعتلای فرهنگ و هنر یونان همت گماشت و توجه برجسته‌ترین دانشمندان یونان، آسیای صغیر و پاره‌ای از کشورهای دورونزدیک به مصر جلب شد بطلمیوس در کنار کاخ مسکونی خود در شهر اسکندریه جایی را با نام «موزه» مشتمل بر یک دانشگاه بزرگ، کتابخانه، آزمایشگاه، رصدخانه و باغ گیاهان و جانوران تأسیس کرد، ولی پس از بطلمیوس این فکر دنبال نشد و از این «موزه» فقط اشاره‌هایی در کتابها باقی مانده است
در قرون وسطی (500تا1450 م) در غرب و در شرق به علت فقدان نظام مالی و بانکی صحیح، ثروتمند بودن با مالکیت اشیاء گرانقیمت و ممتاز مترادف بود؛ زیرا ثروتمندان و صاحبان سرمایه‌ها با خرید و گردآوری آثار هنری و نایاب نقدینه‌های خود را از خطرهای متعدد نجات می‌دادند علاوه بر آن، اماکن مذهبی نیز در مشرق زمین و بخصوص کلیساهای مسیحی در مغرب زمین دارای انواع مختلف اشیاء نادر از قبیل جواهرات و زیورها، سلاحهای جنگی مزین به سنگهای گرانبها و پارچه‌های نفیس بودند
در دوره رنسانس (از قرن 14تا16 م) به سبب دگرگونیهای اساسی و تحولات فکری که در جوامع اروپایی پدید آمد، صاحبان مجموعه‌های دیگر به مجموعه خود فقط به چشم سرمایه ملی نگاه نمی‌کردند، بلکه به ارزش هنری و فرهنگی آنها نیز پی بردند و بدین جهت مجموعه‌ها از مخفیگاه‌ها درآمده، به درون تالار نمایش منتقل شدند
آنان با فزونی یافتن تعداد اشیاء مجموعه ها، از کارشناسان و افرادی که اطلاعاتی در زمینه‌های مختلف فرهنگی داشتند دعوت می‌کردند تا اشیاء را مطالعه کنند و مقالاتی درباره آنها بنویسند برای نمایش آثار هنری حجیم خود مانند مجسمه و تابلوهای بزرگ نقاشی، اتاق‌هایی نورگیر با طول زیاد و عرض کم ساختند و آن را گالری نامیدند برخی از مجموعه‌داران نیز با الهام از «موز» گالریهای خود را «موزه» نامیدند
- نهادینه شدن موزه‌ها:
و...