فهرست مطالب
 
تابش آفتاب:    1
دماي هوا:    1
رطوبت هوا:    1
رطوبت مطلق:    1
فشار بخار:    2
رطوبت نسبي:    2
سيستم هاي باد:    2
بادهاي تجاري:    2
بادهاي قطبي:    3
بادهاي موسمي:    3
بارندگي:    3
منطقه ي آسايش:    4
تاثير عوامل اقليمي بر منطقه ي آسايش:    6
تاثير تابش آفتاب بر منطقه ي آسايش:    7
تاثير رطوبت هوا بر منطقه آسايش:    8
تاثير باد بر منطقه ي آسايش:    8
تابش آفتاب و تاثير آن بر ساختمان و محيط اطراف    10
موقعيت خورشيد:    11
تابش آفتاب:    12
پرتو مستقيم و پراکنده:    13
پرتو بازتابيده از سطوح اطرف:    14
پرتو ساطع شده از زمين و اجسام گرم شده:    14
پرتو ساطع شده از ساختمان به آسمان:    14
تابش آفتاب و انرژي حاصل از آن در جهت هاي مختلف جغرافيايي:    15
سطوح قائم:    15
ديوارهاي جنوبي:    16
ديوارهاي جنوب شرقي و جنوب غربي:    16
ديوارهاي شرقي، غربي و شمالي:    16
سطوح افقي:    16
سطوح شيب دار:    16
کيفيت سطح مورد تابش:    17
تاثير رنگ در مقدار انرژي خورشيدي جذب شده در يک سطح:    18
تاثير تابش آفتاب در حرارت داخلي ساختمان:    19
رسانش:    20
همرفت:    20
تابش:    21
تبخير:    21
تابش آفتاب بر انواع ديوار:    21
رابطه ي ضخامت ديوار، ظرفيت حرارتي و وضعيت حرارتي هواي داخلي:    24
تابش آفتاب بر انواع بام:    26
بام هاي يکپارچه يا ترکيبي سنگين:    27
تاثير رنگ سطح خارجي:    27
تابش آفتاب بر پنجره:    28
تاثير جهت پنجره:    30
نياز به تهويه در ساختمان با توجه به نوع اقليم:    32
معيار ارزيابي شرايط تهويه در داخل ساختمان    33
مکانيسم تهويه طبيعي:    34
تاثیر جهت و نوع بازشوی پنجره    37
تقسیمات اقلیمی در ایران:    39
اقلیم معتدل و مرطوب (سواحل دریای خزر):    41
اقلیم سرد (کوهستانی های غربی):    41
اقلیم گرم و خشک (فلات مرکزی):    42
منطقه ی نیمه بیابانی:    43
اقلیم گرم و مرطوب (سواحل جنوبی):    44
تقسیمات اقلیمی و تیپولوژی معماری:    45
ویژگی های معماری بومی مناطق معتدل و مرطوب:    46
ویژگی های معماری بومی مناطق گرم و خشک:    48
ویژگی های معماری بوی مناطق سرد:    50
ویژگی های معماری بومی مناطق گرم و مرطوب:    51
انرژي خورشيدي جذب شده در ديوارها:    52
انرژي خورشيدي نفوذ يافته از طريق پنجره ها:    52
دماي داخلي:    52
سرعت جريان هواي داخلي:    54
فشار  بخار هواي داخلي:    54
انتخاب مصالح ساختماني متناسب با اقليم:    54
انتخاب مصالح ساختماني در مصالح سرد:    55
شرايط بحراني هواي خارج:    55
فرم ساختمان و اقليم:    56
اقليم معتدل:    57
اقليم گرم و خشک::    58
اقليم گرم و مرطوب:    58
انتخاب جهت قرارگيري ساختمان:    58
نکته ي مهم:    61
تهويه مورد نياز و اقليم:    65
اقليم معتدل و مرطوب:    66
اقليم گرم و خشک:    68
اقليم گرم و مرطوب    69
 
تابش آفتاب:
« آفتاب » پرتويي الکترومغناطيسي  است که از خورشيد ساطع مي شود. طيف نور خورشيد، به طور گسترده به سه قسمت فرابنقش، قابل رويت و فروقرمز تقسيم مي شود.
دماي هوا:
مقدار انرژي خورشيدي تابيده  شده به هر نقطه از سطح زمين در طول سال، به شدت و دوام تابش آفتاب در آن منطقه بستگي دارد و ميزان گرما و سرماي سطح زمين، عامل اصلي تعيين کننده ي درجه حرارت هواي بالاي آن است.
سطح درياها بسيار کندتر از سطخ زمين در اثر تابش آفتاب گرم مي شود و به همين دليل اختلاف زيادي بين درجه حرارت سطح خشکي و سطح دريا وجود دارد.
رطوبت هوا:
منظور از رطوبت هوا، مقدار آبي است که به صورت بخار در هوا وجود دارد. بخار آب از طريق تبخير آب سطح اقيانوس ها و درياها، همچنين سطوح مرطوبي چون گياهان وارد هوا مي شود. اين بخار به وسيله ي جريان هوا و باد به بقيه ي قسمت هاي سطح زمين منتقل مي شود.حداقل ميزان رطوبت هوا در نواحي خط استوا است که با حرکت به طرف قطبين کاهش مي يابد. مقدار رطوبت موجود در هوا را به روش هاي مختلفي چون رطوبت مطلق، رطوبت مخصوص فشار بخار و رطوبت نسبي مي توان اندازه گيري و بيان کرد.
رطوبت مطلق:
رطوبت مطلق عبارت است از وزن بخار آب موجود در هر متر مکعب از هوا و واحد آن گرم در متر مکعب است.
فشار بخار:
فشار بخار عبارت است از فشاري که در اثر بخار آب در هوا به وجود مي آيد و بر حسب ميلي متر جيوه ا ندازه گيري مي شود.
رطوبت نسبي:
رطوبت نسبي عبارت است از نسبت وزن بخار آب موجود در حجم مشخصي از هوا در يک درجه حرارت به حداکثر مقدار بخار آبي که آن حجم از هوا در همان درجه حرارت مي تواند در خود نگه دارد.
سيستم هاي باد:
به طور کلي، در هر نيم کره ي زمين سه سيستم کلي باد وجود دارد: بادهاي تجا ري، بادهاي غربي و قطبي، و بادهاي موسمي، علاوه بر اين سه سيستم، بادهاي ديگري نيز وجود دارد که يکي از آنها بادهاي محلي است که در مناطق کوهستاني و دره ها جريان دارد؛ همچنين نسيم شب و روز که در سواحل دريا مي ورزد.
بادهاي تجاري:
مرکز اين بادها در مناطق نيمه استوايي دو نيم کره اي است که داراي هواي پر فشار هستند اين دو مرکز در منطقه ي استوا به هم نزديک شده، در آنجا کمربند کم فشار را تشکيل مي دهند. بر روي اقيانوس ها، جهت حرکت اين دو جريان هوا در نيم کره ي شمالي به سمت جنوب غربي و در نيم کره ي جنوبي به سمت شمال غربي است. جهت حرکت اين دو باد معمولاً ثابت است و دما و رطوبت آنها به مناطقي که از روي آن عبور مي کنند بستگي دارد.
رطوبت و دماي هر دو جريان، بر روي اقيانوس ها يکسان است و در نتيجه در اثر برخورد با يکديگر، تغيير زيادي به وجود نمي آورند. سرعت اين بادها بين 15 تا 35 کيلومتر در ساعت است که گاهي به 45 کيلومتر در ساعت نيز مي رسد. ولي در منطقه ي اقيانوس هند و منطقه ي جنوب غربي اقيانوس آرام، جهت اين بادها در اثر برخورد با بادهاي موسمي در تابستان در هر نيم کره تغيير مي کند.
بادهاي قطبي:
اين بادها در اثر پراکنده شدن توده هاي هوا سرد از مناطق پر فشار قطبي و اقيانوس منجمد شمالي به وجود مي آيند. جهت اصلي اين بادها در نيم کره  ي شمالي، به سمت جنوب غربي و در نيم کره ي جنوبي به سمت شمال غربي است.
بادهاي موسمي:
اختلاف ميانگين درجه حرارت سالانه ي هوا سطح زمين و دريا باعث ايجاد بادهاي زمستاني بر روي خشکي و بادهاي تابستاني بر روي دريا مي شود که به «بادهاي موسمي» معروف اند.
بارندگي:
در مبحث رطوبت هوا به اين نکته اشاره شد که هر چه هوا گرم تر باشد، مقدار رطوبت بيشتري را مي تواند در خود نگه دارد. بنابراين اگر مقدار مشخصي از هوا با درصد مشخصي از رطوبت به تدريج سرد شود، رطوبت نسبي آن افزايش مي يابد و در درجه حرارتي که به آن «نقطه شبنم» مي گويند. رطوبت نسبي هوا به 100 درصد مي رسد. اگر اين هوا باز هم سردتر شود و دماي آن به پايين نقطه ي شبنم برسد. نمي تواند تمام رطوبت موجود در خود را نگه دارد. از اين رو، مقدار بخار آب اضافي به صورت قطرات آب بر روي سطوحي که دماي آنها از نقطه ي شبنم کمتر است مي شود.
منطقه ي آسايش:
مطالب فوق نشان مي دهد که احساس انسان نسبت به محيط اطرافش را نمي توان تنها از طريق بررسي يک از عنماصر اقليمي مانند درجه حرارت، رطوبت نسبي يا جريان هوا بيان کرد؛ زيرا ترکيب اين عناصر بر انسان تاثير مي گذارد و با آسايش فيزيکي او ارتباط دارد. براي مثال، اگر سرعت هوا را ثابت فرض کنيم و تابش آفتاب را ناديده بگيريم (يعني به فرض آنکه افراد در سايه و در فضاي داخلي قرار داشته باشند، بيشتر افراد در دماي 21 الي 26 درجه ي سانتي گراد و رطوببت نسبي 30 تا 60 درصد از نظر فيزيکي راحت هستند. حال اگر شرايط هواي داخل اين اتاق را تغيير دهيم، يعني رطوبت آن افزايش و دماي آن کاهش يابد، اين افراد به تدريج احساس ناراحتي مي کنند.
بنابراين، نسبت درجه حرارت و رطوبت نسبي هوا در ايجاد احساس آسايش انسان تاثير دارد. البته واکنش بدن در برابر  شرايط اقليمي پديده اي تجربي است و در فرهنگ  ها و مناطق جغرافيايي مختلف، متفاوت است. به طور مثال، در آلمان دماي 5/69 درجه ي فارنهايت (8/20 درجه ي سانتيگراد) و رطوبت نسبي 50 درصد مطلوب است. در حالي که بريتانيا، دماي 58 اتا 70 درجه ي فارنهايت (4/14 – 1/21 درجه سانتي گراد) و در آمريکا، دماي 69 تا 80 درجه ي فارنهايت (8/20- 7/26  درجه ي سانتي گراد) ترجيح داده مي شود. همين طور که در مناطق استوايي دماي 74 تا 85 درجه ي فارنهايت (3/23- 4/29 درجه سانتي گراد) و ر طوبت نسبي 30 تا 70 درصد مطلوب است.
اين ارقام، تعيين کننده ي شرايط هوايي است که انسان در آن شرايط از نظر فيزيکي راحت است. اين منطقه، مشخص کننده ي وضعيت هايي است که فرد در آن احساس آسايش مي کند. البته به دليل تفاوت ميان دماي مطلوب هوا در مناطق مختلف، نمي توان محدوده ي دقيقي براي منطقه ي آسايش تعيين کرد؛ زيرا دماي مطلوب هوا در يک منطقه ي مشخص براي افرادي با جنس و سن مختلف متفاوت است و به نوع ميزان فعاليت و نوع و ميزان پوشش فرد نيز بستگي دارد. همچنين دماي مطلوب هوا براي يک فرد در فصل تابستان و زمستان متفاوت است. نتايج آزمايش هايي را نشان مي دهد که طي ساليان متمادي بر روي صدها نفر از ساکنين مناطق مختلف به منظور تعيين رابطه ي بين دما، رطوبت و جريان هوا و تاثير آنها بر منطقه ي آسايش انجام شده است. بر اساس اين نتاييج در فصل تابستان دماي 24 درجه ي سانتي گراد و رطوبت نسبي 50 درصد براي 98 درصد افراد مطلوب است. در حالي که در فصل زمستان، براي آنکه 97 درصد افراد احساس آسايش کنند، با حفظ رطوبت نسبي حدود 50 درصد بايد دما را به 21 درجه ي سانتي گراد کاهش داد. براساس منابع مورد استفاده به نظر مي رسد که در کشور ما تاکنون آزمايش ها و مطالعاتي که شرايط مطلوب دما و رطوبت هوا را نشان دهد، انجام نشده است. به همين دليل، در اين کتاب براي تعيين حدود منطقه ي آسايش در ايران، از روش پيشنهادي «اولگي» استفاده شده است.
اولگي دماي 70 تا 80 درجه ي فارنهايت (1/21- 7/26 درجه ي سانتي گراد) را براي فصل تابستان و دماي 68 تا 76 درجه فارنهايت (20-4/24 درجه سانتي گراد) را براي فصل زمستان و رطوبت نسبي 30 تا 65 درصد را به عنوان شرايط مطلوب هوا مطرح کرده است. البته اين محدوده فقط براي مناطق معتدل آمريکا با ارتفاع کمتر از يک هزار فوت (330 متر) از سطح دريا و براي افرادي پيشنهاد شده است که به صورت نشسته فعاليت مي کنند و لباس معمولي منزل پوشيده اند.
به پيشنهاد اولگي با ايجاد تغييراتي در اين جدول، آن را براي مناطق ديگر نيز مي توان مورد استفاده قرار داد. بدين منظور براي هر 5 درجه کاهش عرض جغرافيايي نسبت به 40 درجه شمالي بايد به ميزان 4/3 درجه فارنهايت، حداقل منطقه ي آسايش تابستاني را در جدول فوق افزايش داد. حداکثر منطقه اي آسايش را نيز بايد به همين ميزان افزايش داد. ولي اين ميزان نبايد از 85 درجه ي فارنهايت بيشتر شود. بنابراين، حدود منطقه ي آسايش  را براي ايران که بين 25 اتا 40 درجه عرض جغرافيايي قرار دارد، مي توان از نظر دماي هوا در فصل تابستان بين 5/21 تا 29 درجه و در فصل زمستان بين 20 تا 7/25 درجه ي سانتي گراد فرض کرد. محدوده ي رطوبت نسبي هوا در اين دو فصل نيز 30 تا 65 درصد در نظر گرفته مي شود.
بار ديگر بايد يادآوري کرد که شرايط  منطقه اي آسايش، نسبي و تقريبي است و فقط براي افرادي پيشنهاد شده است که به صورت نشسته در فضاي داخلي (با جريان هوا ثابت در سايه) و با لباس معمولي در حال فعالييت هستند. بديهي است تا زماني که آزمايش هاي دقيقي در مناطق مختلف ايران صورت نگيرد، هيچ گاه نمي توان به طور دقيق منطقه ي آسايش را بر روي نمودار مشخص کرد.
در منطقه ي آسايش، تغييرات رطوبت هوا بيشتر از تغييرات دماي آن براي انسان قابل تحمل است. به همين دليل، دماي هواي فضاهاي داخلي ساختمان بايد با دقت بيشتري کنترل شود. البته ميزان رطوبت نسبي هوا نيز بايد در نظر گرفته شود؛ زيرا رطوبت بيش از حد در و رطوبت کم باعث ايجاد الکتريسيته ي ساکن مي شود.
تاثير عوامل اقليمي بر منطقه ي آسايش:
منطقه ي آسايش پيشنهادي فقط در صورت ثابت بودن جريان هوا و در سايه صادق است. حال اگر دو عامل تابش آفتاب و باد نيز دخالت داده شوند، هر کدام به نوعي در محدوده هاي منطقه ي آسايش تاثير مي گذاردند. همچنين اگر ميزان رطوبت هواي مورد نظر با وسايل مکانيکي يا به طور طبيعي افزايش داده شود، حدود منطقه ي آسايش تغيير مي کند. در اين قسمت تاثير هر کدام از عوامل فوق بر انسان و در نتيجه، تاثير آن بر منطقه ي آسايش مورد بررسي قرار مي گيرد.
تاثير تابش آفتاب بر منطقه ي آسايش:
تابش آفتاب، دو اثر بيولوژيکي و حرارتي بر انسان دارد که اثر بيولوژيکي آن ناشي از تابش پرتو فرابنفش و اثر حرارتي آن حاصل تابش پرتو مرئي و فروقرمز بر بدن انسان است. محدوده ي بسيار کوچکي از طيف نور خورشيد با طول موج 288/0 تا 313/0 ميکرون، فقط محدوده ي موثر پرتوهاي فرابنفش است. اين قسمت از نور خورشيد بر پوست تاثير مي گذارد و باعث آفتاب سوختگي پوست سفيد مي شود. نکته ي قابل توجه اينکه، بيشتر اجسام شفاف مانند شيشه و بعضي نايلون ها، پرتوهاي فرابنفش را جذب مي کنند و مانع نفوذ اين قسمت از طيف نور به آن طرف خود مي شود. 
مساله ي مهم در اين قسمت، تاثير حرارتي تابش آفتاب بر منطقه ي آسايش است که پيش از اين به وسيله ي دو عا مل درجه حرارت و رطوبت نسبي هوا مشخص شد.
در شرايطي که دماي هاوا کمتر از 21 درجه ي سانتي گراد است (محدوده پايين خط سايه ) تابش آفتاب ممکن است  باعث گسترش منطقه ي آسايش شود. بدين ترتيب که در دماهاي پايين که بدن حرارت خود را از دست مي دهد، اگر حرارت دفع  شده با اثر حرارتي تابش آفتاب جبران شود. شرايط آسايش انسان تامين مي شدود و اين شرايط، در محدوده ي منطقه ي آسايش قرار مي گيرد. البته جبران حرارت دفع شده ي بدن با تابش آفتاب، محدوديت هايي دارد. محاسبات و آزمايش هايي که در اين مورد انجام شده، نشان مي دهد که هر 5/12 کيلو کالري انرژي خورشيدي در ساعت مي توادند 8/1 درجه سانتي گراد کاهش دماي هوا را جبران  کند. ميزان گسترش منطقه ي آسايش از طريق تابش آفتاب نشان داده شده است.
تاثير رطوبت هوا بر منطقه آسايش:
رطوبت باعث کا هش دماي هواي خشک مي شود. منحني هاي جدول 2-8، تغييراتي را نشان مي دهد که با افزايش 5 گرين رطوبت در هر پوند (454 گرم) در هر بار در دماي هوا به وجود مي آيد. اين کاهش دماي هوا که در اثر  تبخير رطوبت اضافه شده به آن صورت مي گيرد، باعث مي شود محدوده هاي بالاي منطقه ي آسايش نيز قابل تحمل شود و بدين ترتيب، منطقه ي آسايش گسترش يابد. براي مثال، اگر دماي هواي مورد نظر 32 درجه ي سانتي گراد و رطوبت نسبي آن 30 درصد باشد، چنين شرايطي خارج از منطقه ي آسايش و در نتيجه ، غير قابل تحمل خواهد بود.حال در اين شرايط، اگر رطوبت هوا به ميزان 10 گرين در پوند افزايش يابد دماي هواي فوق در حد قابل تحمل کاهش خواهد يافت.
خنک سازي هوا از طريق افزايش رطوبت آن ممکن است با وسايل مکانيکي يا به طور طبيعي با گياه کاري يا ساخت آب نما و فواره ها صورت گيرد.
تاثير باد بر منطقه ي آسايش:
سرعت جريان هوا به دو طريق بدن انسان را تحت تاثير قرار مي دهد. جريان هوا، از يک سو مقدار تبادل حرارتي از طريق همرفت (جا به جايي هوا در اثر اختلاف دما) را مشحص مي کند و از سوي ديگر، ظرفيت تبخير در هوا و در نتيجه، ميزان خنک شدن بدن از طريق تعريق را تعيين مي نمايد.
تاثير سرعت و دماي هوا در تبادل حرارتي از طريق همرفت به يکديگر بستگي دارد؛ زيرا تبادل حرارت از طريق همرفت، در اثر  سرعت هوا و اختلاف دماي پوست و هواي اطرافش به وجود مي آيد. تاثير سرعت جريان هوا بر بدن از طريق تعيين ظرفيت تبخير در هوا، به رطوبت آن بستگي دارد؛ زيرا افزايش سرعت هوا، ظرفيت تبخيرپذيري آن را افزايش و در نتيجه تاثير رطوبت بيش از حد هوا را کاهش مي دهد.
اگر هوا سردتر از پوست بدن باشد، هر دو تاثير جريان هوا بر بدن انسان در يک جهت عمل مي کنند و در نتيجه، در اين حالت افزايش سرعت هوا باعث خنک شدن بدن مي شود. البته اين تاثير با کا هش دماي هوا شدت مي يابد. ولي وقتي هوا گرم تر از پوست باشدريال اثرات جريان هوا در جهت عکس يکديگر عمل مي کنند. در اين حالت، افزايش سرعت هوا از يک سو باعث افزايش اثر همرفت و در نتيجه، گرم تر شدن بدن و از سوي ديگر باعث افزايش ظرفيت تبخير در هوا و سردتر شدن پوست مي شود.
زماني که پوست بدن مرطوب و اثر تعريق و تبخير آن کمتر از 100 درصد است، افزايش سرعت هوا بيشتر در ميزان تعريق و تبخير تاثير مي گذارد تا در تبادل حرارت از طريق همرفت و در نتيجه بدن خشک مي شود. هم زمان با اين عمل، سرعت بيشتر جريان هوا باعث مي شود سطح خيس بدن خشک شود و فرد احساس راحتي کند. ولي اين تاثير تا زماني ادامه دارد که پوست بدن خشک شود و از اين پس، افزايش سرعت هوا تاثيري در خنک شدن بدن از طريق تاثير بر ميزان تعريق و تبخير نداشته باشد؛ ولي اثر گرمايي آن از طريق همرفت ادامه يابد. بنابراين در دماهاي بالا، يک سرعت بهينه ي باد وجود دارد که در آن سرعت، بدن تا بيشترين حد ممکن خنک مي شود. کاهش سرعت هوا از اين حد باعث افزايش دماي پوست و افزايش آن باعث گرم تر شدن بدن از طريق  همرفت مي شود. اين حد مطلوب سرعت باد ثابت نيست و به عواملي چون دما و رطوبت هوا، قدرت بيولوژيکي بدن و پوشش فرد بستگي دارد.
در اينجا لازم است که اثراتي که سرعت هاي مختلف باد بر انسان مي گذارد، اشاره شود.واکنش انسان نسبت به سرعت هاي مختلف باد، هنگامي که در ارتفاع سر افراد جريان داشته باشد، نشان داده شده است.
در مطالبي که قبلاً در مورد اثرات دما و رطوبت هوا بر منطقه ي آسايش مطرح گرديد، به اين موضوع اشاره شد که وقتي رطوبت نسبي 75 درصد يا بيشتر باشد، شرايط حراتي هواي مورد نظر از منطقه ي آسايش خارج مي شود. ولي اگر در چنين وضعيتي هوا جريان داشته باشد، اين شرايط مي تواند در منطقه ي آسايش قرار گيرد. براي مثال، وقتي باد با سرعت 200 فوت ( 60 متر) در دقيقه بوزد، دماي هواي 29 درجه ي سانتي گراد و رطوبت نسبي 30 تا 60 درصد کاملاً مطلوب است. بنابراين ممکن است باعث گسترش منطقه ي آسايش شود. تغييراتي که سرعت هاي مختلف باد در منطقه ي آسايش به وجود مي آورد.
تابش آفتاب و تاثير آن بر ساختمان و محيط اطراف
نور خورشيد، هميشه براي ايجاد روشنايي طبيعي در ساختمان لازم است. ولي از آنجا که اين نور در نهايت به حرارت تبديل مي شود، ميزان تابش مورد نياز براي هر ساختمان بايد با توجه به نوع آن و شرايط اقليمي محل آن تعيين شود.
مقدار حرارتي که خورشيد در فاصله ي 000/000/148 کيلومتري (93 ميليون مايل، فاصله ي خورشيد تا مدار زمين) در سطحي عمود بر پرتو آن توليد مي کند، براي 94/1 کالري در سانتي متر مربع در دقيقه (2BTU/h/ft 429) است که « رقم ثابت خورشيد» ناميده مي شود. البته زمين مقدار حرارت کمتري جذب مي کند؛ زيرا مقداري از پرتوهاي خورشيد در اثر برخورد با سطح ابرها دوباره به سمت بالا منعکس مي شود و مقداري از آنها نيز به وسيله ي اکسيد کربن، بخار آب و اوزون موجود در اتمسفر جذب مي شود. همچنين، مقدار مشخصي از پرتوهاي خورشيد در اثر برخورد به مولکول هاي هوا به اطراف منتشر مي شود. البته قسمتي از اين پرتوهاي منتشر شده در آسمان دوباره به سمت زمين مي تابد.
بنابراين، شدت تابش آفتاب و حرارت حاصل آن در يک نقطه از سطح زمين به فاصله ي که پرتو خورشيد بايد طي کند، ضخامت ابرو وضعيت آلودگي هوا بستگي دارد. به همين دليل، شدت تابش آفتاب در يک محل با ارتفاع آن محل از سطح دريا متناسب است و در مناطق مرتفع، چون پرتو خورشيد فاصله ي کمتري از اتمسفر را طي مي کند، حرارت بيشتري توليد مي نمايد. همچنين در ظهر محلي هر منطقه که خورشيد در قائم ترين حالت خود نسبت به زمين آن محل قرار دارد و فاصله ي آن کمتر است. شدت تابش آفتاب بيشتر از صبح و عصر است که خورشيد در مايل ترين حالت نسبت به زمين محل مورد نظر قرار دارد.
با توجه به مطالب فوق در مي يابيم که شدت تابش آفتاب در هر نقطه از سطح زمين، به موقعيت خورشيد نسبت به ان منطقه بستگي دارد. از آنجا که موقعيت خورشيد به دليل حرکت وضعي و دوراني زمين در ساعت ها، روزها و فصل هاي مختلف متفاوت است، براي بررسي شدت تابش آفتاب بر سطوح مختلف و حرارت حاصل از آن بايد موقعيت خورشيد نسبت به محل مورد  نظر در زمان هاي مختلف مشخص باشد. بدين منظور، در اين قسمت موقعيت خورشيد  مورد بررسي قرار مي گيرد....