جایگاه تاریخی نیشابور در خراسان در فرایندی گام‌به‌گام با مشهد از دورهٔ صفویان جایگزین شده‌است.[۲۳] شکوفایی و پیشرفت همه‌جانبهٔ نیشابور و منطقهٔ آن (ربع نیشابور)، دورهٔ سده‌های میانه تا سلطنت خوارزمشاهیان بوده و در این دوران، همچون یک پایتخت فرهنگی برای ایران شمرده می‌شود.[۲۴] در سده یازدهم م با ۱۲۵ هزار تن جمعیت، هشتمین شهر بزرگ جهان (به‌انگارهٔ تمدن‌های شناخته‌شدهٔ آن زمان) بود.[۲۵][۲۶] تاریخ نیشابور از دورهٔ ساسانیان آغاز می‌شود و مرکز ساتراپی ابرشهر بوده‌است؛ در حدود دهه‌های میانی سده سومِ م به فرمان شاپور یکم بنیان‌گذاری یا بازسازی شده‌است.[۲۷] در سال ۶۴۳م با صلح‌نامهٔ کنارنگ و عبدالله عامر فتح اسلامی به آن درآمد.[۲۸] از ۸۲۱م تا ۸۷۳م پایتخت امیرنشین طاهریان بود، سپس پایتختِ نخستین سطلنت سلجوقیان به‌دست طغرل گزیده شد

دانلود بررسی طرح تفصيلي نيشابور، PDF