*دوره های زمانی:*
ایران نیز مانند سایر کشورهای در حال توسعه، در راستای سیاستهای توسعه
(برون گرا)، از ابتدای قرن معاصر، خود را ناگزیز از ایجاد تغییرات وسیع
در سیمای فیزیکی و بافت کالبدی شهرها (بافتهای قدیم کنونی) دید. هدف از
انجام این اقدامات، عمدتاً در پاسخ به احساس نیاز به انطباق هرچه بیشتر
ساختار شهر و زیرساختهای آن با تحولات و نوآوری های جهان توسعه یافته
بود که در آن زمان، به شدت دولتها و کشورهای در حال توسعه را تحت تأثیر
و مجذوب خود ساخته بود. به طور کلی روند مذکور و اقدامات انجام شده طی
آن، به سه مرحله زمانی قابل تقسیم است:
الف) دوره اول : سالهای 1310 تا 1320 (هـ ش )
اولین فعالیتهای نوسازی در شهرهای ایران از سال 1310 آغاز و با ورود
ایران به جنگ جهانی دوم در سال 1320 متوقف ماند.
تصویب قانون بلدیه در سال 1309 ، محملی مناسب برای مداخلات سنگین در
بافتهای کهن شهری – از این پس سنتی و ناکارا- را فراهم آورد. (حبیبی
، 1375 ، ص 158) و بلافاصله پس از آن اولین خیابانها به عنوان اولین
نمادهای دگرگونی در کالبد شهر ایرانی، پدیدار شدند. الگوی عمومی نقشه
خیابانها ، ایجاد چند برش طولی و عرضی و ایجاد یک میدان در محل تقاطع
این چند برش بود.
بسته به موقعیت شهر، دو تا سه راه مقیاس ملی وارد شهر شده و خیابان های
متقاطع شهر را شکل می دادند و یک یا دو راه دیگر از این تقاطع به
کوهپایه ، اماکن مذهبی و یا نقاط جذاب اطراف شهر - بافت تاریخی - متصل
می شدند... و به تدریج در داخل بافت تاریخی عناصر جدید شهری، در جوار
این خیابانها و میادین مستقر می شدند. (حایری ، 1372 : صص 22 – 21)
مهمترین اقدامات انجام شده در شهرهای ایران طی این دوره عبارتند از:
1- احداث خیابانهای کمربندی در اطراف بسیاری از شهرهای بزرگ
2- احداث میادین و خیابانهای بزرگ در مرکز شهرها (الگوی به کار گرفته
شده برای شبکه خیابان ها شطرنجی بوده است.)
3- نوسازی محلات قدیمی از طریق
الف) تخریب بخش قابل توجهی از محله ها که غیر قابل اصلاح تلقی می شد و
تبدیل گورستان های واقع در مرکز شهر به پارک های عمومی.
ب: تشویق مردم به استفاده از الگوهای غربی در ساختمان سازی (هم از نظر
مصالح و هم از نظر نما و تزئینات).
ج) استفاده ازالگوی شطرنجی و طراحی خیابان های شریانی صلیبی در تمامی
شهرها بدون توجه به وضعیت شبکه گذرها و معابر موجود آن شهر.