يخچال ها، هنر معماري كوير



فهرست مطالب
مقدمه    1
يخچال ها به طور عمده از سه قسمت تشكيل شده اند:    2
1 - ديوار سايه انداز    2
2 - حوضچه هاي تهيه يخ    2
3 - مخزن يخ    2
منابع    4

 
مقدمه
در استان يزد آثار و بنا هاي بسياري وجود دارد كه نظر پژوهشگران به آنان معطوف مي گردد؛ نظير مساجد، مدارس، آب انبار ها، و حسينيه ها؛ ولي بنا هاي يخچال هاي قديمي، غريب ترين عناصر معماري هستند كه با ايجاد يخچال هاي برقي تقريباً به بوته فراموشي سپرده شده اند. در وجود يخچال ها كه روزگاري در قلب تابستان هاي داغ وسوزان، خنكاي آب گوارا را به درون خانه مي كشاندند، رمز و رازي وجود دارد كه حكايت از معجزه فروتنانه خشت خام و دست هاي پرتوان معمار فرزانه اي مي كند تا عشق خدمت به خلق را در شاهكار معماري كوير به عرصه ظهور برساند. در حال حاضر تعداد معدودي از اين يخچال ها باقي مانده است كه در اينجا سعي شده تا به ويژگي معماري و عملكرد خاص آن در ناحيه كويري پرداخته شود.
از پيشينه تاريخي يخچال ها تا دوره صفويه اطلاعاتي در دست نيست. تنها در سفرنامه دكتر جان فراير در قرن يازدهم، وي اشاره مي كند كه در اين زمان ذخيره ساختن يخ؛ رسمي متداول و ديرين سال شمرده مي شود و امكان آن مي رود كه همراه با مغولان وارد ايران گرديده است. همچنين شاردن، دورنمايي از شهر كاشان را درسفرنامه خود به تصوير مي كشد و يخچال هاي اين شهر را در بيرون از قلعه و برج وباروي شهر نشان داده است؛ و به معماري يخچال ها در اصفهان نيز اشاراتي كرده است.
استان يزد نيز با توجه به كويري بودنش از اين معماري بي بهره نبوده است و هنوز درجاي جاي آن از جمله شهرستان ميبد و ابركوه مي توان آثاراين شاهكار هاي معماري را مشاهده كرد. ولي قبل از هر چيز شايان ذكر است كه فن ساختماني و شيوه معماري در ساختمان هاي يخچال ها به گونه اي است كه دقت و نكته سنجي سازندگان و معماران اين واحد ها به نكات عمده و مهمي چون عايق كاري بنا، حفظ برودت مناسب جهت نگهداري يخ، مصالح ساختماني و چگونگي تهيه يخ پرداخته اند.