مقدمه
 
به دلیل خشکی آب و هوای بخش عمده ای از کشور ایران و عدم ریزش باران کافی در بیش از شش ماه از سال در اکثر نقاط و در نتیجه فصلی بودن آب رودخانه ها و عدم دسترسی به آب، تمهیدات گوناگونی جهت تامین آب شیرین در فصول خشک سال شده است. احداث بند، قنات و آب انبار را می توان از این جمله نام برد. در این رابطه، آب انبار همان گونه که از نام آن مشخص است، برای ذخیره آب در فصول پر آب و استفاده از آن در بقیه ایام سال می‌باشد.قدیمی ترین آثار به جای مانده از آب انبار تقریباً با پیدایش اولین تمدن های ایران هم زمان است. مخزن آب شهر ایلامی – دورانتاش در چغازنبیل مربوط به هزاره دوم قبل از میلاد هنوز باقی است. از دوران حکومت هخامنشیان نیز بقایای آب انبار و آب راه های متعدد در قصر جمشید وجود دارد. در دوره اسلامی، آب انبار نیز مانند سایر ابنیه شهری در مراکز تجمع، مانند راسته های بازار و مراکز محلات و همچنین در کاروانسرا های بین راهی احداث می شده. در شهر های گرم و خشک ایران هر محله ای اغلب برای خود یک آب انبار داشته که توسط اهالی محل احداث می شده و یا گاهی بانی آن یکی از افراد متمکن و خیرخواه محله بوده است. آب انبار توسط اهالی خود محل اداره می شد و از کسی مبلغی برای استفاده از آن گرفته نمی شد، فقط اهالی محل خرج تعمیرات و نگهداری آن را می پرداخته اند.
 
تاریخچه آب انبار:
 
دلایل جمع آوری آب درانبارهارامی توان به صورت زیردسته بندی کرد:
 
الف:تبخیرشدن آب دراثرتماس مستقیم باگرمای خورشیدوجریان هوا
 
ب:فاسدشدن آب درهوای آزاد
 
ج:گرم شدن آب به علت تابش نورخورشید
 
nآب انبارمخزن آب سرپوشیده درپایین ترازسطح زمین است که آب آشامیدنی رابرای روزهای کم آبی فراهم می کند.شکل بنا،عایق بودن دیوارها،پایین بودن مخزن آب و وجود بادگیرها کمک میکند که در روزهای خشک وگرم آب خنک وگوارا دردسترس باشد و تهویه وهواکشی به نحومطلوب انجام شود.
 
آب انبار چیست؟
 
آب‌انبار حوض و یا استخر سرپوشیده‌ای است که برای ذخیره آب معمولاً در زیر زمین ساخته می‌شود. در مناطق کم‌آب و کویری آب انبار را از آب باران و یا جویبارهای فصلی پر می‌کنند. آب معمولاً در زمستان ذخیره شده و در تابستان به کار می‌رود. آب انبارها از جمله تأسیسات وابسته به قنات هستند.
 
نحوه ساخت آب انبار، تصفیه و عایق بندی آن با اصول مهندسی و علمی مطابقت دارد. برای تصفیه از روش‌های فیزیکی و شیمیایی استفاده می‌شود. ته نشین شدن مواد زاید، اضافه کردن حجم مشخصی از نمک به منظور تجزیه آن و میکروب کشی توسط کلر آزاد شده، استفاده از ترکیبات آهکی جهت گندزدایی و استفاده از کیسه‌های زغال به منظور بو گیری از جمله این روش‌ها است.
 
از معروفترین آب‌انبارها آب‌انبار شش‌بادگیری و آب‌انبار تکیه امیرچقماق در شهر یزد و سردار بزرگ، بزرگ‌ترین آب انبار تک گنبدی ایران در قزوین وآب انبارکل درشهرستان گراش فارس است.قزوین وگراش فارس از جمله شهر‌هایی در ایران هستند که دارای ده‌ها آب انبار بوده و امروزه تعداد زیادی از آن‌ها هنوز باقی مانده‌اند. از آب انبارهای قزوین که مورد بازدید گردشگران نیز قرار می‌گیرند می‌توان آب انبارهای سردار بزرگ، حاج کاظم، آب انبار سردار کوچک، مولاوردیخانی، زنانه بازار و مسجد جامع را نام برد.