اساتید ارجمند و دانشجویان فرهیخته، در دل استان فارس و در نزدیکی تخت جمشید، مجموعه‌ای بی‌نظیر از یادمان‌های باستانی قرار دارد که به عنوان یکی از ارزشمندترین آثار معماری و تاریخی ایران شناخته می‌شود: مجموعه نقش رستم مرودشت. این مجموعه که از دوران ایلامی، هخامنشی و ساسانی به یادگار مانده، جلوه‌ای از قدرت، هنر و فرهنگ ایرانیان در طول تاریخ را به نمایش می‌گذارد.
نقش رستم، آرامگاه پادشاهان هخامنشی را در دل صخره‌های عظیم خود جای داده و همچنین شامل نقش‌های برجسته‌ای از دوره ساسانی است که پیروزی‌ها و صحنه‌های تاریخی مهمی را روایت می‌کنند. معماری این مجموعه نه تنها نشان‌دهنده‌ی مهارت فوق‌العاده‌ی سنگ‌تراشان ایران باستان است، بلکه از نظر نمادشناسی و مفاهیم فرهنگی نیز حائز اهمیت فراوان می‌باشد.
در این پاورپوینت، به بررسی دقیق عناصر معماری نقش رستم، ویژگی‌های فنی و تاریخی آن، تحلیل سبکهای حجاری و همچنین تأثیرات این مجموعه بر معماری ایران خواهیم پرداخت.
فهرست مطالب
معرفی
مشخصات کلی
موقعیت جغرافیایی نقش رستم
پیشینه نام مجموعه در میان مردم و نام گذاری نقش رستم
کاوش ها و بررسی در نقش رستم
تمدن ایلام در نقش رستم:
کهن ترین نقش برجسته در مجموعه نقش رستم
آثار و نقش های ایلامی ها در مجموعه نقش رستم
تحلیل نقش برجسته به جامانده از ایلامی ها در نقش رستم
پیشینه و تاریخ نقش برجسته ایلامی ها از نظر محققان
کعبه زرتشت در نقش رستم:
موقعیت قرار گیری کعبه زرتشت در نقش رستم
معماری کعبه زرتشت
مصالح به کار رفته در کعبه زرتشت
کتیبه های نوشته شده بر روی کعبه زرتشت
نظریه والتر هنینگ در مورد کتیبه های کعبه زرتشت
کاربری بنا کعبه زرتشت از نظر محققان و باستان شناسان
آرامگاه های شاهان هخامنشی
آرامگاه داریوش بزرگ
موقعیت قرار گیری آرامگاه داریوش بزرگ در نقش رستم
زندگی نامه از داریوش بزرگ
ساخت آرامگاه به دستور داریوش بزرگ
معماری آرامگاه داریوش بزرگ
تحلیل و بررسی آرامگاه داریوش بزرگ
نظریه باستان شناس چون اشمیت در مورد آرامگاه داریوش بزرگ
سنگ نوشته های آرامگاه
آرامگاه خشایارشا
موقعیت قرار گیری آرامگاه خشایارشا در نقش رستم
معماری آرامگاه خشایارشا
تحلیل و بررسی آرامگاه خشایارشا
مهمترین دلیل برای انتساب آرامگاه به خشایارشا
آرامگاه اردشیر یکم
موقعیت قرار گیری آرامگاه اردشیر یکم در نقش رستم
معماری آرامگاه اردشیر یکم
نمای بیرونی آرامگاه اردشیر یکم
تحلیل و بررسی آرامگاه اردشیر یکم
آرامگاه داریوش دوم
موقعیت آرامگاه داریوش دوم
نمای آرامگاه
داخلی
آثار شاهان ساسانی
سنگ نگاره اهورامزدا و اردشیر بابکان
سنگ نگاره پیروزی شاپور بر امپراتوران روم
سنگ نگاره بهرام دوم و درباریان
سنگ نگاره پیروزی بهرام دوم
سنگ نگاره آناهیتا و نرسی
سنگ نگاره نبرد هرمز دوم و نقش نیمه تمام آذرنرسه
سنگ نگاره شاپور دوم
صفحه تراشیده بی نقش
جدول نظرات مختلف ارائه شده درباره ی نقش برجسته ی نقش رستم
جدول نمونه های معرفی شده از نمایش پادشاه بر اریکه ی سلطنت به صورت تمام رخ در هنر ساسانی
مجموعه ای از قاب کاشی نگاره های تصویری – روایی رستم
مدارک فنی
کعبه زرتشت
پلان کعبه زرتشت
نما کعبه زرتشت
مقطع کعبه زرتشت
آرامگاه داریوش بزرگ
پلان آرامگاه داریوش بزرگ
نما آرامگاه داریوش بزرگ
مقطع آرامگاه داریوش بزرگ
آرامگاه خشایارشا
پلان آرامگاه خشایارشا
نما آرامگاه خشایارشا
مقطع آرامگاه خشایارشا
آرامگاه اردشیر یکم
پلان آرامگاه اردشیر یکم
نما آرامگاه اردشیر یکم
مقطع آرامگاه اردشیر یکم
آرامگاه داریوش دوم
پلان آرامگاه داریوش دوم
نما آرامگاه داریوش دوم
مقطع آرامگاه داریوش دوم
آلبوم تصاویر کامل موجود در نقش رستم
نتیجه گیری
منابع
نقش رستم مرودشت یکی از باشکوه‌ترین یادگارهای تاریخی ایران است که در استان فارس، در نزدیکی تخت جمشید قرار دارد. این مجموعه منحصر‌به‌فرد میزبان آرامگاه چهار تن از بزرگ‌ترین شاهان هخامنشی، یعنی داریوش بزرگ، خشایارشا، اردشیر اول و داریوش دوم است. گوردخمه‌های این شاهان به‌صورت چلیپایی (صلیبی) در دل کوه تراشیده شده‌اند، نمادی از قدرت و ابهت پادشاهان ایران باستان. علاوه بر این آرامگاه‌ها، نقش‌برجسته‌هایی از دوران ساسانی نیز در این مجموعه دیده می‌شود که صحنه‌هایی از تاج‌گذاری، جنگ‌ها و پیروزی‌های شاهان را به تصویر کشیده‌اند
🏛 معماری گوردخمه‌های نقش رستم؛ ظرافت در دل صخره‌ها
گوردخمه‌های هخامنشی در نقش رستم، از نظر معماری، شباهت زیادی به نمای کاخ‌های تخت جمشید دارند. در نمای هر یک از این آرامگاه‌ها، شاه بر تختی ایستاده است که توسط 30 تن از نمایندگان ملل تابعه حمل می‌شود. این نماد، نشان‌دهنده‌ی اتحاد سرزمین‌های تحت فرمانروایی هخامنشیان است. داخل هر گوردخمه شامل سه اتاقک است که محل دفن شاه و افراد نزدیک به او بوده است. ورودی‌های این آرامگاه‌ها به‌صورت مستطیل شکل و با دقت تراشیده شده‌اند، اما به مرور زمان دچار فرسایش شده‌اند
🔥 نقش‌های برجسته ساسانی؛ روایت‌گر قدرت و شکوه
یکی از دیدنی‌ترین بخش‌های نقش رستم، نقش‌برجسته‌های دوره ساسانی است که صحنه‌هایی از تاج‌گذاری اردشیر بابکان، پیروزی شاپور اول بر امپراتور روم و جنگ‌های تاریخی ایران و روم را به تصویر کشیده‌اند. این تصاویر، نشان از قدرت و اقتدار پادشاهان ساسانی دارند که همواره در پی تثبیت حکومت خود و مقابله با دشمنان خارجی بودند. در برخی از این نقش‌ها، صحنه‌هایی از نبردهای تن‌به‌تن و اهدای حلقه سلطنتی از سوی اهورامزدا به پادشاه دیده می‌شود، که مفهومی از مشروعیت الهی فرمانروایی را القا می‌کند
📜 نقش رستم، گنجینه‌ای بی‌نظیر در تاریخ ایران
این مجموعه که در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است، نه‌تنها جلوه‌ای از معماری فاخر دوران هخامنشی و ساسانی است، بلکه رازهای بسیاری از فرهنگ، هنر و آیین‌های ایران باستان را در خود جای داده است. برای پژوهشگران، اساتید ارجمند، دانشجویان فرهیخته و علاقه‌مندان به تاریخ و معماری، نقش رستم مرودشت یک منبع ارزشمند و گنجینه‌ای کم‌نظیر از هنر و تمدن ایرانی محسوب می‌شود