پاورپوینت بررسی مدرسه ضیائیه یزد
بخشی از مطلب
زندان اسکندر یا همان مدرسه ضیائیه در حقیقت مدرسه‌ای است با حدود ۸ قرن قدمت که در محله فهادان شهر یزد در مجاورت بقعه دوازده امام واقع گردیده‌است.
زندان اسکندر در یزد در سال ۶۳۱ هجری قمری توسط عارف معروف ضیاءالدین حسین رضی بنا گردید و در سال ۷۰۵ ه.ق توسط پسرانش مجدالدین حسن و شرف‌الدین علی تکمیل شد.
 
از بخش‌های زندان اسکندر  می‌توان به وجود چاهی با قطری حدود ۲ متر در وسط حیاط این مدرسه ضیائیه اشاره نمود که به سردابی به عمق حدود ۵ متر منتهی می‌گردد، ارتفاع گنبد این بقعه به ۱۸ متر می‌رسد و دارای گچبری‌های و تزئینات زیبائی با آبرنگ طلائی و لاجوردی بوده که بخش اعظم آن از بین رفته‌است. 
استان یزد غنی از آثار تاریخی است که البته کمتر مثل آثار تاریخی سایر استان های کشور شهرتی به هم زده اند. در هر کجای یزد نشانی از تاریخ و ردپای آن را می بینید. آثاری که در هیچ کجای دنیا نمونه ای برایشان یافت نمی شود. تاریخ در این شهر زنده است و نفس می کشد.
 
یکی از این آثار مدرسه ضیائیه معروف به زندان اسکندر می باشد. این مدرسه در محله فهادان، کوچه رختشویخانه، کوچه حمام نو شهر یزد واقع شده. بانی مدرسه در منابع مختلف مولانا ضیاء الدین حسین رضی بن مولانا شرف الدین علی معرفی شده. ضیاءالدین ساخت ساختمان مدرسه را در سال 631 آغاز کرد و سپس دو پسر وی مولانا شرف الدین علی و مولانا مجدالدین حسن در سال 705 آن را به اتمام رسانیدند.
 
مدرسه ضیائیه یا زندان اسکندر با نمای ساده و درب ورودی کوتاه می باشد، اما چون وارد صحن شوید بنای تاریخی با عظمتی از یادگارهای معماری اسلامی دوره مغول در برابر دیدگان شما ظاهر می شود. این مدرسه و نمونه های دیگری که در اعصار متفاوت در شهر یزد بنا گردیده، نشان از ارج و منزلت علم و دانش در این شهر است.
 
تمام این مدرسه با کاشی تزیین شده و قبه و زاویه و کتابخانه و دو مناره نیز دارد. در اطراف مدرسه خانه های عالی و بادگیرهای رفیع توسط خاندان رضی ساخته شده است.
 
معماری گنبد این بنا بسیار قابل توجه است و می توان آن را نمونه خوبی از گنبدهای قرون هفتم و هشتم دانست. این بنا در طول زمان متحمل آسیب های فراوان گردید، خصوصا در نیم قرن گذشته که یک کارگاه روغن گیری در بنا مستقر شد و خسارات فراوانی به آن زد. در دهه اخیر بنا از سوی سازمان میراث فرهنگی مورد مرمت قرار گرفت و روکش آجری گنبد، تزیینات رسمی بندی در پادیاو، نماها و اندودهای خارجی و داخلی بنا بازسازی شد.
 
گنبد این بنا که از پای تا سر از خشت خام ساخته شده، دارای تزیینات و آرایش گچبری نقاشی با آبرنگ طلایی و لاجوردی بوده که در حال حاضر قسمت هایی از آن بر روی گچ سفید باقی است. این گنبد متعلق به سده هفتم هجری قمری بوده و اندازه طول هر یک از اضلاع چهار دیوار گنبد 8/8 متر، ارتفاع بقعه 18 متر و فاصله دهنه آن 5/9 متر می باشند. متاسفانه از کتیبه های چهار دیوار داخل گنبد اثر چندانی باقی نمانده، اما خطوط آن کوفی بوده و نظیر کارهای گنبد هشت، مدرسه شاه کمالیه و بقعه ی فهادان است. گفتنی است؛ گنبد یکی از شاخصه های معماری دوران قدیم می باشد که خواستگاه اولیه آن خیلی مشخص نیست. شاید از ایران باستان به سایر نقاط رفته باشد. این سازه معماری سهمی شکل معمولا روی شبستانها و امامزاده ها به شکل یک سقف یا پوشش نیمکره به کار می رود و در مناطق کویری یکی از عناصر شاخص معماری است.
 
این مدرسه قدیمی ترین زندان شهر تاریخی یزد، معروف به زندان اسكندر با هشت قرن قدمت نیز می باشد. این بنا در مجاورت بقعه دوازده امام قرار گرفته و در تاریخ 23 اسفند 1346 با شماره ثبت 770 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
 
شبستان این مدرسه، دارای محراب بوده و در اطراف صحن مدرسه رواق هایی ساخته شده است كه ضلع غربی آن دارای رواق بزرگتر و محرابی گچی است. در میان صحن نیز پایابی با 38 پله به عمق 2/8 متر از سطح زمین برای دسترسی به آب، بنا گردیده است. این بنا همچنین دارای حیاطی است که سه ایوان در پیرامون و اطراف آن قرار دارد. چاهی با قطر 2 متر در وسط حیاط این مدرسه قرار دارد که به سردابی به عمق حدود 5 متر منتهی می شود.
 
در رابطه با شهرت این مدرسه به زندان اسکندر باید گفت علاوه بر روایت هایی چون گسیل گروهی از تبعیدیان اسکندر به یزد، عوامل دیگری چون ویژگی های اقلیمی، دور دستی و دور افتادگی یزد از مراکز بزرگ و پر رفت و آمد در گذشته، موجبات روانی و تقویت این شهرت را فراهم آورده اند. همچنین گفته می شود که این ساختمان در ابتدا به وسیله اسکندر مقدونی با کاربری زندان بنا شده که بعدها با یک تغییر کاربری به مدرسه تبدیل شده است. از طرفی و بنا به روایت معین الدین نظری مورخ قرن 9 ه.ق، خطه یزد توسط ضحاک ساخته شده و به همین دلیل در آن زمان زندان اسکندر را زندان ضحاک می خوانده اند. و.......