پاورپوینت بررسی معماری حمام گلشن لاهیجان
 پلان حمام گلشن لاهیجان
نقشه حمام گلشن لاهیجان
بخشی از مطلب
 
عکسهای قدیمی حمام گلشن لاهیجان
حمام گلشن آدرس: استان گیلان، شهر لاهیجان، میدان وحدت (چهار پادشاهان، محله میدان)، ضلع جنوب غربی میدان، خیابان سردار جنگل (حافظ جنوبی سایق) درب کوچه از صلع جنوبی داخل کوچه است.
شماره ثبت حمام گلشن در فهرست آثار ملی ایران : ۱۴۴۲ تاریخ ثبت ۲۴/۹/۱۳۳۴ ه خورشیدی
مختصات جغرافیایی ، آب و هوا ، نقشه و …حمام گلشن:  E 49″59’53.13      N 37″12’13.83
ارتفاع حمام گلشن از سطح دریا: ۷ متر
میدان وحدت در تقاطع خیابان کاشف غربی و حافظ قرار دارد که نام قسمت شمالی خیابان حافظ؛ شهید کریمی شده و بخش جنوبی هم؛ سردار جنگل. البته به آن قسمت شهر “محله” می گفتند، محله ای که بافت تاریخی شهر لاهیجان از دوران صفوی بوده و تغییرات بسیاری در آن شکل گرفته است. در قسمت جنوب شرقی بقعه چهار پادشاهان قرار دارد و شمال غربی هم مسجد جامع شهر لاهیجان. در شهر این میدان را به نام چهار پادشاه می شناسند، اما کسی به آنجا میدان وحدت نمی گوید!
دوران و بانی اثر حمام گلشن: در دوره صفوی سنگ بنای حمام گذاشته شده اما در برخی اسناد قید شده است که در دوره فتحعلی شاه بنا و به دستور حاج علی اکبر؛ حاکم شهر لاهیجان ساخته شده. در جایی هم خواندم ؛ میرظهیر الدین مرعشی در کتاب تاریخ گیلان و دیلمستان چنین نوشته : … و در شهر لاهیجان جناب سیادت و حکومت شعاری سید حسن کیاء حمامی ساخته بود …!!! که به نظرم کمی بعید است.
قسمتی از حمام گلشن در سال ۱۳۲۴ در طرح توسعه خیابان حافظ (سردار جنگل) فعلی قرار می گیرد و بخشی از آن تخریب می شود، اما حمام گلشن به کار خود ادامه می دهد تا اینکه زلزله سال ۱۳۶۹ باعث می شود بخشی از طاق ها و ستونهای سنگی حاشیه خیابان، تبدیل به آوار شود، موضوع مرمت حمام گلشن در همان سالها در دستور کار قرار می گیرد اما در سال ۱۳۷۰ به صورت نیمه کاره رها می شود.
مشخصات و معماری حمام گلشن:
حمام گلشن دارای دو سربینه بود، قسمت اول که ورودی های حمام به آن متصل بوده و محل استفاده افراد معمولی و سربینه دوم که کوچکتر و از نظر ارتباط با هوای آزاد و سرد بیرون در امان بیشتری بود، مربوط به افراد ثروتمند. پس از تخریب سال ۱۳۲۴ حمام گلشن، تغییراتی در معماری داخلی حمام برای استفاده از آن بوجود آمد، مثل تبدیل نظافتخانه به سربینه. تفکیک فضاهای آلوده و پاکیزه حمام گلشن، در حالت اولیه به خوبی صورت گرفته.حمام گلشن شامل دو بخش عمومی مردانه و زنانه بود و دارای سه بخش سربینه، میاندر و گرمخانه با طاقهای جناغی چشمگیر!
حمام گلشن بخاطر مرطوب بودن محل، بالا تر از سطح زمین ساخته شد و جهت آبرسانی از چاه استفاده می کردند. چاهی ۱۰ متری در کنار حمام گلشن که توسط یک نفر آب آن به کمک چرخ چاه کشیده و در داخل یک حوضچه ریخته و از آنجا به مخازن مختلف هدایت می شده.می گویند حمام گلشن دارای کتیبه بوده، می گویند حوض سنگی داشته، می گویند ازاره های آن کاشی هفت رنگ داشته و … خلاصه حمام گلشن قبل از تخریب نزدیک به ۸۰۰ متر بوده و در حال حاضر مساحت آن ۶۴۵ است.
از داخل کوچه که وارد حمام گلشن می شوید، همان ابتدا میز مسئول حمام در سمت راست و کمدهای تعویض لباس را روبروی خود می بینید. با کلی جعبه نوشابه شیشه ای! آخر نوستالوژی!!
دست چپ را که ادامه دهید فضایی با طاق جناغی را پیش رو دارید، در انتها، پرده ای قرار دارد که شما از آن وارد راهروی می شوید که سمت چپ راهرو اتاقکها تبدیل به محل دپوی ضایعات شده و سمت راست سرویس بهداشتی.
کف حمام با موزاییک و بخشی هم با سنگ مرمر نامرغوب، مفروش شده، ازاره دﯾﻮارﻫﺎی ﺟﺎﻧﺒﯽ ﺗﺎ ارﺗﻔﺎع ۱۸۰ ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ با کاشی سفید، ﮐﺎﺷﯽﮐﺎری ﺷﺪه، سقف هم پر شده از لوله های آب سرد و گرم که لذت دیدن طاقهای جناغی را از شما می گیرد. در انتها، چند دوش را می بینید.
نکته دوم) پیرمردی بی خیال از پیرامونش بدون هیچ پوششی در حال استحمام بود، یالله و سلام و … ما هم کارساز نشد، همه می روند در شهرهای نودیسم ما در لاهیجان ….!
از کنار دوشها به صحن اصلی حمام گلشن می رسید که با سقفی گنبدی، وسیع ترین قسمت حمام گلشن محسوب می شود. ﮔﻨﺒﺪ در ﺣﺪود ۸ ﻣﺘﺮ ارﺗﻔﺎع دارد و ﺣﺒﺎبﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮ روی آن ﮐﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﮐﻪ ﻧﻮرِ داﺧﻞِ ﺣﻤﺎم را ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ.
در ﻓﻮاﺻﻞ ﻃﺎقﻫﺎی ﺟﻨﺎﻗﯽ و دﯾﻮارﻫﺎی ﺟﺎﻧﺒﯽ، ﮔﻨﺒﺪﻫﺎی ﮐﻮﭼﮑﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﺎﺳﻪﺑﺮﮔﺮدان ﺑﻪ ارﺗﻔﺎع ﺣﺪود ۳/۵ ﻣﺘﺮ، ﻓﻀﺎی ﻓﻮﻗﺎﻧﯽ را ﻣﺴﻘّﻒ ﻣﯽﺳﺎزد.
نکته سوم) مردی کارتن خواب در این صحن زیبا بر روی تخت، به خوابی خوش فرو رفته، پیرامونش پر است از لباس کهنه و مندرس، کفشهای لنگه به لنگه، سرنگ و … دلت می گیرد!
در ﺷﻤﺎلﺷﺮﻗﯽ ﺻﺤﻦ، دو ﻫﺸﺘﯽ وﺟﻮد دارد. اﺿﻼع ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﺸﺘﯽﻫﺎ ﺣﺪود ۴/۵ ﻣﺘﺮ و ارﺗﻔﺎع ﮔﻨﺒﺪ آنﻫﺎ، ۵/۵ ﻣﺘﺮ اﺳﺖ. در ﺿﻤﻦ در دﯾﻮارﻫﺎی ﻫﺮ ﺿﻠﻊ، ﻃﺎقﻧﻤﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽﺧﻮرد. ﮐﺎﻧﺎل ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺎ ﺷﯿﺎری، آب ﻣﺼﺮفﺷﺪه دوشﻫﺎ را ﺑﻪ ﺻﺤﻦ ﺣﻤﺎم ﻫﺪاﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ. در ﺟﻨﻮب ﻫﺸﺘﯽ دوم، ﺧﺰاﻧﻪ ﯾﺎ ﻣﺨﺰن آب ﮔﺮم ﻗﺮار دارد.صحن اصلی حمام گلشن دارای ۱۰ستون سنگی است که متاسفانه ستونها زیر پوشش چند لایه رنگ ، رخ و نمایی ندارد.
دلت می گیرد، جداره ها توسط  معتادان با دهلیزهای تخریب شده، حمام قاجاری تبدیل شده به محل دپوی زباله، جداره بیرونی ویران و …، حمام در حال تخریب فرسایشی است، این بار نه زلزله ای در کار است و نه و توسعه خیابان، فراموشی است، که باعث ویرانی است.