دانلود,پاورپوینت بررسی معماری بیزانس روم شرقی,pptx
 
  مطلب مفید  
 
آنچه که بین سال‌های ۳۳۱ میلادی یعنی اعلام رسمی دین مسیحیت تا سال ۴۵۵ در جغرافیای سیاسی امپراتوری روم شرقی ساخته و برپا شده باشد معماری بیزانسی گفته می‌شود.
 
پس از آنکه امپراتوری وسیع روم به روم شرقی و غربی تقسیم شد «کنستانتین» شهر باستانی بیزانس (مقر روم شرقی) را بازسازی کرد و آن را «کنستانتینوپل» (قسطنطنیه) نام گذارد؛ که استانبول امروزی می‌باشد. این شهر بندری اهمیت تجاری خاصی داشت و از تمدن چشم گیری برخوردار بود و با تمدن‌های روم، یونان، بابل، ایران و ... در شرق و غرب در ارتباط بود و ماحصل آن تاثیر بیزانسی از هنر و معماری مشرق زمین است.
 
هنر معماری در بیزانس تا قرن ۶ میلادی تحت تاثیر مسیحیت آغازین بود ولی با آغاز حکومت «ژوستی نیانوس» در قرن ۶ میلادی عظمتی شاهانه یافت او در هنر پروری همتای کنستانتین بود و آثاری را که وی مورد حمایت و تشویق قرار داد، همه شکوه و عظمتی شاهانه داشتند تا جایی که دوران فرمانروایی او رابه حق نخستین عصر طلایی هنر امپراتوری روم شرقی نام گذاری کرده‌اند. باید به این نکته اشاره نمودکه بهترین گنجینه یادگاری «نخستین عصر طلایی» اکنون در خاک ایتالیا که در شهر راونا کشف شده.
 
 
 
  بخشی از مطلب  
 
پیشینه تاریخی: دیوکلسین، قلمرو وسیع امپراتوری روم را به دو بخش شرقی و غربی بین خود و فرماندهان همطرازش تقسیم نمود، و عملاً اضمحلال امپراتوری قدرتمند روم را نادانسته پی ریزی نمود. پس از آن کنستانتین شهر باستانی بیزانس را دوباره ساخت و کنستانتینوپل (قسطنطنیه) نام گرفت. این شهر به طور شگفت انگیزی در سرنوشت شهر (روم) مرکز امپراتوری مؤثر واقع شد و با تضعیف قدرت امپراتوری روم، کشور روم به دو بخش شرقی و غربی تقسیم شد، و بدین طریق امپراتورزی روم شرقی (بیزانس) شکل گرفت. فرمانروایی بیزانس به دست امپراتور آرکادیوس افتاد که شهر بیزانس (استانبول امروزی) را با همان نام قدیمی اش پایتخت خود قرار داد.
بیزانس، شهر بندری مهمی که به دلیل قرار گرفتن در منطقه ای که کوتاهترین مسیر غرب به مشرق زمین بود، اهمیت تجاری خاصی داشت و از تمدن چشم گیری برخوردار بود. ساکنان آن دارای سنت های پابرجایی بوده اند، به طوریکه سلطه ی دیگران را به دشواری پذیرا شده اند. مثلاً یکی از حکمرانان هوادار اسپارت که در سال ۴۰۵ ق.م بر این شهر تحمیل شد، پس از ۱۶ سال مقاومت از شهر بیرون رانده شد.
بیزانس شهری بود با ویژگی های اقتصادی سیاسی و فرهنگی خاص که ابزارهای لازم را فراهم آورد تا با فرهنگ و ارزش های فرهنگی و اجتماعی سرزمین های مجاور آشنا شود و از این راه آثار هنری را به جهان عرضه کرده که هم جهانی هستند و هم از سنتها و فرهنگهای بومی و منطقه ای مایه گرفته اند. این شهر با اینکه قبلاً مرکز حکومتی به بزرگی امپراتوری روم نبوده ولیکن به تمدنهای روم و یونان در غرب، بابل، ایلام، اورارتو، هیتی و ایران از شرق دسترسی داشت، به همین دلیل بسیاری از پژوهشگران معتقدند که هنر و معماری بیزانس بی تأثیر از هنر و معماری مشرق زمین نیست.
در پدید آمدن هنر بیزانس و شکل گیری آن سه عنصر عمده نقش داشته: نخست ضرورت اداری، دوم تأثیرات هلنیستی و سوم فرآیند تأثیرگذاریهای معاصر از پادشاهی ساسانی در ایران. آنچه که امروز مشخص شده این است که مجموعه اندیشه ها و تفکراتی که به تدریج در این قطب جهان نظم یافتند و به هماهنگی رسیده اند، بر ریاضیات استوار بودند و بر اساس یافته های ریاضی، میان جهان فکر و جهان ماده اعتقاد به جدایی وجود داشته و انسان موجودی حائل میان این دو جهان دانسته می شده است. در این نظریه ها، اندیشه ها و تفکرات هند و ایرانی و هم اعتقادات بابلی و مصریها جای داشته است.
معماری: هنر معماری در روم شرقی (بیزانس) تا قرن ششم میلادی تحت تأثیر مسیحیت آغازین بود، این هنر در قرن ششم میلادی با آغاز حکومت «ژوستی نیانوس»، به وجود آمد او در هنرپروری همتای کنستانتین بود و آثاری را که وی مورد حمایت و تشویق قرار داد، همه شکوه و عظمتی شاهانه داشتند تا جایی که دوران فرمانروایی او را به حق «نخستین عصر طلائی» هنر امپراتوری روم شرقی نامگذاری کرده اند. باید به این نکته اشاره نمود که بهترین گنجینه ی یادگاری «نخستین عصر طلائی» اکنون در خاک ایتالیا که در شهر «راونا» کشف شده جلوه گری می کنند، نه در شهر کنستانتینوپل (استانبول).
الف) کلیساهایی که با پلان باسیلیکایی (پلان محوری) ساخته شده اند.
ب) کلیساهایی که بر اساس یک پلان مرکزی ساخته شده اند.
ج) کلیساهایی که بر اساس ترکیب دو پلان محوری و مرکزی شکل گرفته اند.
همه ی این ها یادآور باسیلیکاهای کنستانتین است. که بلندپروازانه ترین اقدام امپراطور روم به استفاده از معماری تاق نیم دایره و عظیم ترین یادگار ساختمانی باقیمانده از فرمانروایی که مورد احترام خاص ژوستی نین قرار داشت (کنستانتین) شمرده می شد.
در این بنا آنچه بیننده را بیش از هر چیز تحت تأثیر قرار می دهد کیفیت و کمیت نوری است که وارد بنا می شود. چهل پنجره ای که زیر گنبد تعبیه شده است .
فضای گنبددار کلیسای کاتولیکون در میان فضاهای چهارگوشی محاط شده است. ارتفاع داخل کلیسای کاتولیکون بازتابی از نقشه ی پیچیده ی آن است. این کلیسا نیز همانند ساختمانهای پیشین بیزانسی فضا و سطح، نور و تاریکی را به یک راز تبدیل می کند. فضای بلند و باریک درونی این کلیسا ما را بر آن می دارد که نگاهمان را به نقاط بالا متمرکز کنیم و به پیرامون بچرخیم. تاریکی فضای درونی، القای زیبایی فوق العاده ناشی از تداخل پیچیده عناصر بلند و تاریک است.
موزائیک کاری: یکی از هنرهای ویژه ی بیزانس هنر موزائیک کاری است. این هنر سابقه ی طولانی در سرزمین های شرقی، به خصوص در تمدن سومری دارد. در دوره ی بیزانس بهترین نمونه های موزائیک بر سطوح دیواره ی داخلی کلیساها کار شده است. در این دوره سطوح دیوارها را با سنگهای الوان و ریز در طرحهای متنوع موزائیک کاری می کردند. به عبارتی موزائیک قرار دادن قطعات ریز سنگ الوان و ایجاد نقشهای مختلف در دیوارها. از نمونه های شاخص موزائیک کاری باید به موزائیک های داخلی کلیسای ایاصوفیه اشاره نمود