معماری رنسانس، بررسی سبک و شیوه معماری  رنسانس
 
بخشی از مطلب
تعیین تاریخ دقیق برای آغاز نهضت رنساس با تغییرات زیادی در زمینه های سیاسی ، علمی ، اجتماعی ، دینی ، ادبی و هنری و مهمتر از همه آزاد اندیشی و انسانگرایی در اروپای اواخر        سده های میانه کاری بحث بر انگیز است . برخی مورخان معتقدند که سال 1453 با پیروزی سلطان محمد فاتح عثمانی بر دولت بیزانس و پایان جنگهای صد ساله میان فرانسه و انگلستان    به همراه اتمام بیماری طاعون در اروپا را می توان تاریخ دقیق آغاز رنسانس دانست . برخی نیز اعتقاد دارند تجدید حیات علمی و ادبی یونان و روم در قرن 14 در بریتانیا آغاز رنسانس است .
در هر صورت تحول عظیم و رنسانس(باز زایی )بر تاریکی های سده میانه سایه افکند و باعث تحولاتی در نگرش انسان شد . 
ویژگیهای دوره رنسانس عبارتند از : 
1-    دوره توسعه طلبی و واقع بینی است .
2-    سده های 14و15 و 16 میلادی را در بر می گیرد .
3-    ادعای پاپ ها به برتری مادی کنار می رود و آنها تبدیل به فرمانروایان ایتالیا می شوند .
4-    دین به شاخه ای از دولت تبدیل شده و زمام اختیارات به دولت سپرده می شود .
5-    اعلام نظریه مرکزیت خورشید در منظومه شمسی از طرف" کوپرنیک" عرصه را برای پیشرفت علم منطق ، فیزیک و ریاضی آماده ساخت .
6-     خشک اندیشی مذهبی جای خویش را به منافع اقتصادی داد .
7-     گذر از بینش الهی و ماواء الطبیعه به ارزش دنیای طبیعی و زندگی بشری را شاهدیم .
8-    نگاه به انسان بعنوان موجودی بااراده و قوی تا جایی پیش رفت که در آمیختن با هنرها و علوم ،مفهوم "انسان نابغه" یا انسان کامل مطرح گردید .
9-    کم شدن اختلاف طبقاتی و توجه به استعدادو نبوغ انسانی .
10-    احیای مجدد ادبیات و فلسفه یونانی .
11-    تاسیس دانشگاهها به شیوه امروزی در سده 14 میلادی .
12-    رایج شدن نقد هنری و ایجاد آثار معماری و نوشته های معتبری از جمله ده جلد کتاب معماری" آلبرتی" و نیز آثار" وازاری" .
13-    ...  .
در واقع دوره رنسانس احیای سنت های کلاسیک یونان و روم بود که تحولات هنری آن را      می توان در سه دوره مورد بررسی قرار داد :
1-    رنسانس آغازین : 1200 تا 1400 میلادی 
2-    رنسانس میانه : 1400 تا 1500 میلادی .
3-    رنسانس پیش رفته : 1500 تا 1600 میلادی .
الف ) رنسانس اغازین، 1200 تا 1400 میلادی : در این دوره هنرمندان ایتالیایی متاثر از هنر روم باستان و یونان و نیز با حمایت بازرگانانی همچون" خاندان مدیچی "خود را از سیر تحول هنر گوتیک خارج کردند . رنسانس آغازین در ایتالیا ، در زمینه پیکر تراشی و نقاشی             رشد خاصی یافت و دیگر پیکره برای تعریف ساختمان استفاده نمی شد و محل قرار گیری مجسمه ها از سردرها و سرستون ها به داخل ساختمان کشیده شد .در زمینه معماری نیز رنسانس از ایتالیا آغاز شد و تاق رومی ، ستون بندی های قدیمی یونانی و گنبد سازی مورد توجه قرار گرفت .
 
ب ) رنسانس میانه ، 1400 تا 1500 میلادی : در این دوره از رنسانس در ایتالیا هنرمندانی همچون  " برونلسکی" ،"دوناتلو" ،" میلکوتسو" و... به هنر آفرینی پرداختند. در این دوره تحولی بزرگ در معماری رنسانس به وجود آمد که معمارانی چون برونلسکی سهم بسزایی در آن داشتند . ویژگیهای رنسانس میانه عبارتند از :
1- قوس های هلالی و نیم دایره ای .
2- ستون های رومی .
3- تقارن مرکزی ، یعنی متقارن بودن تمام اجزای بنا نسبت به یک مرکز که البته تاثیر از پانتئون روم را نمی توان ندیده گرفت .
4- بهره از عناصر افقی مانند ، طره یا هره چینی و سنتوری ها و هره های افقی برای تاکید      بر خط افقی .
5- استفاده از طاقنماها .
از جمله بناهای این دوره "کاخ مدیچی" به طراحی میلکوتسو است که براساس خانه های دارای یک حیاط مرکزی بود .
 
ج ) معماری رنسانس پیشرفته 1500 تا 1600 میلادی:  با آغاز قرن شانزدهم رنسانس مترقی شروع شد .
در این دوره انسان موجودی کامل است که بدون هیچ قدرت خارجی، قادر به انجام امور است .
در معماری این دوره افرادی چون" میکل آنژ" ،" پالادیو" ،" داوینچی" ،" رافائل" ،" دوناتلو" و" برامانته" نقشی خاص ایفا کردند . معماری در این دوره دارای: 
1-    ساختمان متمرکز به یک نقطه یا تقارن مرکزی بسیار زیبا بود .
2-    از بدن انسان در طرح بناها تقلید شد .
پیکرتراشی در این دوره با نام" میکل آنژ" رقم می خورد زیرا مهارت وی در این زمینه بیش از معماری بود .
 
 
ویژگیهای معماری رنسانس :
1-    بهره گیری از پرسپکتیو توسط هنرمندان دوره رنسانس ، مبنای فرمول بندی علوم طبیعی شد .
2-    احیای ساختمانهای دوره باستانی یونان ، روم و صدر مسیحیت به همراه نبوغی نو .
3-    افزودن کمال ، زیبایی ، تجمل و شکوهمندی برپایه عقل وبا پیروی از تناسبات و ریاضیات 
4-    معماری ساختمانها براساس نقشه متمرکز با گنبدی برفراز آن بود . نقشه ها عموما به شکل چهار گوش ، یعنی صلیب یونانی یا مستطیل یعنی صلیب رومی طراحی می شد و تاق و گنبد در قسمت مرکزی آن بسته می شد .
5-    بهره از عناصر معماری کلاسیک روم در نماها و دیوارهای داخلی ، شامل موارد زیر می شد : جرز سنگین ، قوس نیمدایره و ستون توکار و گچکاری و حاشیه بندی نیمگرد ، طره ها    ( هره یا رده گیر ) که برای تاکید بر خطوط افقی تعبیه می شد و طبقات را از یکدیگر   جدا می ساخت .
6-    در برخی موارد خاصیت افقی با عناصری چون ستونهای توکار تلفیق می شد تا به نمای عمومی اعتدال و اسقرار بخشد .
7-    نقشه بنای مستطیل شکل ( محوری ) در طول زمان برای ساختن کلیسا مرجع شمرده شد 
8-    ساخت انواع ساختمانهای شهری ، تالارهای عمومی و صنفی و کاخهای اعیانی پرتجمل که این نوع کاخها از ردیف اتاقهایی مرتبط به هم گرداگرد حیاط مرکزی تشکیل می شدو تا سه طبقه بالا می رفت .
9-    نماسازی کاخها با" سنگ چین" روستایی یعنی سنگ تیشه خورده ناصاف روسازی می شد البته هر طبقه با یک نوع سنگ چین نماسازی می شد و هر طبقه با طره ای تزیینی       به صورت افقی از طبقه ای دیگر جدا می گشت .
10-ساخت خانه های ییلاقی به تاثیر از روم باستان در خارج از شهرها و میان باغها ، با سرسراهای ستون دار برای دولتمردان معمول گردید .
11- بهره از پیکره داخل ساختمانها به جای نماسازی، رواج یافت .
12- بهره از تناسبات بدن انسان در طرح بناهای رنسانس پیشرفته به صورتی پیشرفته خودنمایی کرد.
13- در اواخر رنسانس پیشرفته نماها به صورت تندیس وار در آمدند .
14- معماری رنسانس در بناهای غیر مذهبی ، تجملی و قصر سازی رشد یافت .
 
 
 
 
 
آثار برجسته معماری رنسانس :
1-    گنبد کلیسای فلورانس ( سانتاماریا دلفیوره ) :فضای زیر گنبد 42 متر پهنا دارد و نوک گنبد با فانوس بزرگی مهار شده است .معمار آن" برونلسکی" بود که متاثر از" گنبد سلطانیه" دوره ایلخانی آنرا بنا کرد .
2-    تپه کاپیتول : این مجموعه توسط" میکل آنژ" در اوایل قرن شانزدهم میلادی         تجدید بنا گردید . در روی این تپه دو ساختمان قدیمی متعلق به روم باستان قرار داشت که یکی ساختمان" سناتورها" بود و دیگری "کاخ شهرداری"که میان آنها زاویه ای 80 درجه وجود داشته است و میکل آنژ برای ایجاد تعادل در طرح کلی آنها، ساختمان دیگری با زاویه 80 درجه با آنها ساخت که از لحاظ نما با دیگر بناها هماهنگ بود و بعدها           " موزه کاپیتول" نام گرفت وطرح میدانی بیضی شکل را در بین این سه ساختمان        ارائه داد.
3-    کلیسای سنت پیتر : تحت نظارت" میکل آنژ" ساخته شد . طرح آن به شکل صلییب گنبد دار یونانی در دل یک مربع بود و رواق پانتئون مانند دورستونی در برابر کل مجموعه قرار داشت .گنبد کلیسا به صورت نیمکره است .
4-    بیمارستان کودکان سرراهی ( ( 1424-1419 م ) : در شهر فلورانس و توسط             " برونلسکی" طراحی شد عنصر بنیادی در طراحی این ساختمان یک رشته قوسهای نیمدایره متکی بر ستونهای باریک و محصور در قالبی از ستونهای چهارگوش در بدنه نما است .
5-    دهلیز کتابخانه لورنستو: توسط" میکل انژ" طراحی و ساخته شده است. در دو فضای متضاد ،یک فضای دراز و افقی کتابخانه ودیگری ،فضای عمودی دهلیز ان.درفضای دوم ، همه چیز عظیم و تجسمی است ، ولی در فضای نخست ، سطوح و برجستگیهای          تالار مطالعه یکنواخت و کم عمق تر شده اند . ارتفاع پله ها و نرده های طرفین آن طوری کار شده است که حرکت بر روی آن را آسان می سازد .
6-    تمپیه تو ( 1502 – 1503 م ) : توسط" برامانته" ساخته شد و ظاهرا به یک معبد کوچک دوران پیش از مسیحیت شباهت دارد.
7-    کلیسای سانتاماریا دله کارچری ( 1458 ) : این کلیسا در مانتوا توسط                    " جولیانوداسانلگو" طراحی و اجرا شد .و از روی یک پلان صلیب یونانی ساخته شده است . تاکید معمار بر مربع مرکزی و گنبد بود،. پهنا و ارتفاع در این بنا یکی است .
8-    ویلای روتوندا ( 1554 – 1550 م ) : توسط « آندرئا پالادیو » بر روی تپه ای        ساخته شده است . نقشه ساختمانی متراکم در مرکز این ویلا با چهار نمای همانند و رواق ورودی مشابه است .
9-    کلیسای سانتواسپیریتو : کلیسای چلیپا شکل با راهروهای جانبی که به مربعهای کوچکتر و دارای مربعهای تاق بندی شده تقسیم شده اند ، دور تا دور فضای سقف مسطح میانی کشیده شده اند .
10-کاخ شامبور ( 1519 م ) : در فرانسه ساخته شد .تعادل و تقارن پلان چهار گوش بوسیله برجهای مدوری در چهارگوشه ان مورد تاکید قرار گرفته است، خود ساختمان مرکزی نیز      بر اساس یک پلان صلیب یونانی است ، که در چهار گوشه آن نیز به قرینه فضای بیرونی چهاربرج در گوشه آن تعبیه گردیده است .
 
11-کلیسای سان فرانچسکو : توسط« لئونه بایتیستا آلبرتی » در سال 1450 میلادی ساخته شد . بعلت شکست تقارن در بخش فوقانی یا سنتوری بالای آن نقشه ای خاص دارد و در قسمت پایین هم ، یادآور نمای تاق نصرت رومی است .
و.....