پاورپوینت بررسی نقوش و تزیینات در گنبد مسجد شیخ لطف الله اصفهان
 
یکی از مهمترین بناهای میدان نقش جهان مسجد شیخ لطف الله است که در بر دارنده کیفیات خاص معماری دوره صفویه می­باشد. این کیفیات در کتب و مقالات گوناگون مورد مطالعه و تحلیل قرار گرفته­اند اما موضوع مورد بحث در این مقاله صرفا در مورد چگونگی برقراری ارتباط یک ناظر حاضر در میدان در موقعیت­های مختلف نسبت به گنبد و در حالت­های ایستا و پویا است.
در میدان نقش جهان در حال قدم زدن هستیم و چشمانمان در حال عبور و حرکت یکنواختی ضلع شرقی میدان را در معیت طاق­های همسانش طی می­کند. یک بدنه با خط آسمان کاملا صاف و افقی که ناگهان گنبدی به رنگ اکر روشن این حرکت را متوقف کرده و ناظر را به سوی خود می­خواند به سوی مسجد که حرکت می­کنیم گنبد به آرامی در پشت سر در غروب می­کند تا جایی که دیگر چیزی از آن دیده نمی­شود و آنچه در مقابل دیدگان ما است سردری با شکوه با کاشی­های الوان زیبا است چنانکه در مورد مسجد شاه نیز همینگونه است. که کل مجموعه بصورت پرده­ای درمی­آید که جلوی گنبد قرار گرفته و آن را از برابر دیدگان نهان می­کند گویی که مقدس­تر از آن است که به آسانی قابل رویت باشد]. به هر حال چنانکه از سردر به آن اندازه فاصله بگیریم که تمامیت گنبد قابل مشاهده باشد آنگاه دیگر چیزی از تزیینات آن برای ما قابل شناسایی نیست مگر تعدادی خطوط اصلی بسیار بزرگ به رنگ سیاه.
سوال اساسی اینجاست که این تزیینات پیچیده بر روی گنبد و البته در زیر و فضای درونی آن با چه منطق و استدلالی شکل گرفته اند؟ در حالی که ادراک بصری آنها بسیار دشوار و بدون چشم مسلح و با فاصله زیاد ممکن نیست. در این فاصله عنصر غالب شناسایی گنبد رنگ آن است که عنصر مهم زیبایی شناختی است و ایران آن را برای معماری مساجد به ارمغان آورده است چه از درون و چه از بیرون بنا. در واقع رنگ در تزیینانت اسلامی به صورت نمادین در می­آید و معنایی بجز آنچه در نگاه اول از آن دریافت می­شود در خود محفوظ می­دارد. اما بحث کلی درباره امکان اداراک پیچیدگی­ها و دلایل وجودی آنهاست. با این مقدمه نگاهی اجمالی به ویژگی­های کاشی و کاشی­کاری می­افکنیم و سپس ادراک ناظر از آن مورد تحلیل قرار می­دهیم.
 
کاشی­کاری:
ساخت کاشی معرق از زمان سلاجقه در قرن شش هجری صورت گرفت و بعدها در قرن هشتم هجری به اوج شکوفایی رسیده و صنعت گران توانستند اجزای کوچک­تر و دقیق­تری را از موزاییک بسازند و اشکال گیاهی و هندسی را در قالب لعاب­های رنگی پدید آورند که مانند ان را جز در ایران نمی­توان یافت. بعدها در زمان صفویان کاشی­ هفت رنگ ابداع شد که هزینه کمتری را بر بنا تحمیل می­کرد. کاشی اساسا شامل قطعات سفالین است که به شکل خاصی برش می­خورده و سوار می­شده که با ایجاد یک کمپزسیون خاص برای محل­های مورد نظر مناسب باشد و در واقع نوعی تزیین به شمار می­رفته است . مناسبت و تزیینی بودن کاشی جای بحث دارد. به لحاظ قدمت این تزیینات در قونیه برای اولین بار دیده می­شود و شاید دلیل آن مهاجرت ایرانیان به آناتولی در اثر حمله مغول بوده است.
منابع گوناگون دلایل ساختن کاشی را به اتفاق در دو موضوع اصلی خلاصه می­کنند. نخست زیبایی و دوم استحکام. شکوه و زیبایی معماری ایران بویژه در دوران اسلامی وابسته به تزیین و آرایش آن است. کاشی معرق از نظر زیبایی و استحکام فوق العاده بوده چنانکه آثار آن از قرن پنجم هجری در شهر جرجان باقی است این شیوه در دوره صفویه با کاربرد وسیع توسعه یافت که شاهکارهای معماری عصر صفویه را زینت می­بخشید.  ایرانیان برای تزیینات دیوارهایشان انواع تزیینات را می­شناخته­اند که ستاره­های ساده یک رنگ و یا رنگارنگ و تکه­های صلیبی شکلی است که رنگ آنها آبی فیروزه­ای یا لاجوردی تیره است.
« تزیینات معماری برای جان بخشیدن به سطح خالی دیوارها است»تزیین در هنر اسلامی برای بیان معانی قدسی است و شاخص­ترین تزیین در میان آنها کاشی می­باشد. به لحاظ استحکام شکی نیست که دلایل استفاده از کاشی مسئله محکم بودن و مقاوم بودن این ماده در مقابل حوادث طبیعی و کنش­های فیزیکی ساختمان می­باشد. دسترسی آسان، هماهنگی و هم سنخ بودن کاشی با سایر مصالح ساختمان، تنوع رنگ و انعطاف پذیری کاشی از دلایل دیگر استفاده به شمار می­رود. بحث زیبایی درباره­زیبایی شناختی تزیینات معماری بیشتر بحثی فلسفی است اما اتفاق نظر متفکران بر این است که تزیینات اسلامی چیزی فراتر از یک پوشش و تزیین صرف است. به اختصار فاکتورهای اساسی زیبایی کاشی کاری را چنین می­توان نام برد:
 
    ارزش برابر فضای مثبت و منفی
    قرینه سازی
    تجرید و انتزاعی بودن
    بی زمانی
    تناسب و ترکیب
    بافت
    توازن
    سکون و آرامش
    رنگ و …
و.....

فهرست مطالب
مقدمه
درباره مسجد
پیشینه مسجد
شیخ لطف‌الله جبل‌عاملی،
از ویژگی های این مسجد شیخ لطف‌الله
چند تفاوت اساسی به دیگر مساجد اصفهان
جهت بنا نسبت به قبله:
مسجد چرخش 45 درجه اي
يکي از ويژگي هاي اين مسجد
ساختمان
سردر
با گذشتن از در ورودي
گذشتن از در ورودي
فضاي روشن بيروني وارد شبستان
در ميانه راهرو
جدا کردن تدريجي عبادت کننده
گنبد
ساقه گنبد
زیبایى‌ نقوش‌
سطح داخلی گنبد
كاشيكاري بقيه گنبد
مسئله نداشتن صحن
فضای سحر انگیز
محراب
روايات، اشعاري نيز روي کتيبه‌ها
مضمون اين کتيبه ها
دیوارهای داخلی
دیوارهای جانبی
کاشى کارى هفت رنگ
تزیینات کلی صحن
معمارى اين مسجد
کف مسجد
معمار مسجد
در جلوی‌ مسجد
خصوصيات اقليمي مسجد :
جهت وزش باد
بدنه مسجد شيخ لطف الله
طبقه زيرين اين مسجد
بهترین زمان بازدید
یکی از مهمترین بناهای میدان نقش جهان
در میدان نقش جهان
پرده¬ای درمی¬آید که جلوی گنبد قرار گرفته
تزیینات پیچیده بر روی گنبد
کاشی کاری:
دلایل ساختن کاشی
تزیینات معماری
فاکتورهای اساسی زیبایی کاشی کاری
در ریشه¬یابی تشابه این تصاویر و نقوش
دیدگاه هنر مندان مسلمان
اسلیمی و محتوای آن
نقش اسلیمی گیاهی
کارفرمای معمار این چنین آثار
تکنیک¬های متعدد
نقاط اوج و تعالی کاشی کاری در مسجد
نقاط اوج و تعالی کاشی کاری در مسجد:
نمادی مظهر الوهیت
نکته مهم بورکهارت
کثرت و وحدت و چگونگی نشان دادن آن در اثر هنری
انواع و اقسام عمل وحدت
یک مناره¬ای
نتیجه گیری
ديدگاه‌ها:
لوييس اي کان
پروفسور پوپ
منابع