معماری ایران می تواند موضوع بسیار طولانی برای پرداختن به آن باشد. بنابراین، ما سعی می کنیم نگاهی گذرا به جنبه های اصلی آن در اینجا داشته باشیم. معماری ایرانی با قدمتی هزاران ساله به صورت انواعی از کلبه دهقانان، چایخانه ها و آلاچیق های باغ گرفته تا برخی از زیباترین و باشکوه ترین سازه هایی که جهان به خود دیده است، ظاهر شده است.
مواد موجود اشکال عمده را دیکته می کرد. از دوران باستان، ایرانیان گل‌های اولیه را تا جایی که می‌توانستند فشرده می‌کردند و اجازه می‌دادند خاک‌های پلاستیکی سنگین، ملات گچ مقاوم، آجرها، سنگ‌ها و غیره را خشک کنند.
حتی پس از گذشت بیش از 3000 سال، برخی از عناصر طراحی معماری ایرانی پابرجا ماند. این عناصر شامل سردرهای طاق بلندی است که درون یک فرورفتگی قرار گرفته است، ستون‌هایی با سرستون‌های براکت، ایوان یا تالار ستون‌دار، گنبدی روی چهار طاق، طاق بیضی شکل وسیع در ورودی، حیاط چهار ایوانی، برج‌های اولیه که به سمت آسمان می‌رسند. ، حیاط داخلی و استخر، ورودی زاویه دار و تزئینات گسترده.
علاوه بر تأثیر اقلیم، مصالح موجود، اهداف مذهبی و فرهنگ های پیرامونی، حامیان نیز نقش تعیین کننده ای در توسعه معماری داشتند.
خود چشم‌انداز، کوه‌های عظیم پوشیده از برف، دره‌های بزرگ به‌اندازه استان‌ها و دشت‌های درخشان گسترده نیاز به ساخت‌وسازهایی داشت که از نظر عظمت طراحی و اجرا می‌شدند. کوه ها هم از نظر کالبدی و هم از نظر نمادین منبع الهامات معماری ایرانی بودند.
فهرست مطالب

مقدمه
 
اصول معماری ایرانی

شیوه های معماری ایرانی

معماری در دوره ی مادها

در هزاره‌ی دوم قبل از میلاد

معبدی چلیپا

گور دخمه

هنر و معماری ماد

آتشکده

معماری در دوره هخامنشی

پاسارگاد نخستین تختگاه هخامنشیان

جایگاه اصلی حکومت هخامنشی

سازه آبی کاخ هخامنشی

گور دخمه هخامنشی

تزیینات در معماری پارسی

معماری در دوره ی سلوکیان

آثار این دوره

معماری در دوره ی اشکانیان

خصوصیات قابل ذکر در معماری این دوره

معماری در دوره ی ساسانیان

پارتیان قومی چادرنشین

کاخ هترا و صورتکهای گچی روی طاق

کاخ هترا

بنای طاق گرا

هنر پارتی

مجسمه مفرغی شاهزاده پارتی

سفال‌های باقی‌مانده از این دوره

ساسانیان

بناهای ساسانی و اشکانی

دیوارها در بناهای این دوره

گچ‌بری با موزاییک کاری، نقاشی دیواری و نقش برجسته

جدی‌ترین آثار این دوره

ایوان مدائن یا طاق کسرا

بهار کسرا یا بهارستان

طاق کسری یا ایوان مداین، دوره ساسانی

کاخ اردشیر

کاخ اردشیر بابکان، فیروز آباد دوره ساسانی

کاخ سروستان دوره ساسانی

کاخ سروستان

شهر بیشاپور از پایتخت‌های ساسانیان

آتشکده ها

کاخ ها

 در نزدیکی فیروزآباد

معماری ایران بعد از اسلام

شیوه های معماری ایران در دوره های بعد از اسلام

بناهای شیوه ی خراسانی ( شبستانی )

بناهای شیوه ی رازی

بناهای شیوه ی آذری

بناهای شیوه ی اصفهانی

معماری در دوره ی افشاریه

معماری در دوره ی قاجاریه

نفوذ معماری غرب در ایران

دو دوره ی کلی معماری قاجاریه

هنر معماری این زمان

جایگاه و مرتبه معماری قاجار

معماری در کشور های اسلامی

ویژگی های کلان معماری دوره قاجار

منابع و مآخذ