خــلـاصــــــــــــــه : عملکردگرایی دیدگاههای مدرنیستی توسعه، انسان و شهر ومعماری را از معنا بیگانه و از حس تهی ساخته، و با تولید انبوه فضاهای بی هویت و بی معنا انسان را در بی مکانی و بی هویتی رها کرده اند. الگوهای توسعه شهری پایدار ، از یک زاویه پاسخی به بی تفاوتی های خسارت بار نسبت به هویت و تاریخ و حس و روح در دیدگاه های مدرنیستی توسعه نیز تلقی می شوند. هدف پژوهش های مکان محور در بافتهای شهری، فرا تر از راستی آزمایی فرضیات دانش روابط انسان و محیط در زمینه و بستری ایده آل، از حیث فراهم بودن تعاملات روزمره انسان و اجتماع و کالبد و معنا، مطالعاتی مستقر بر روابط وثیق حس مکان و رفتارهای مشارکت جویانه شهروندان در فرآیندهای توسعه شهری پایدار بوده است. این مقاله، برگرفته از پژوهشی مبنایی و تبیینی در بعد پذیری حس مکان و تطبیق مدلهای نگرشی ارزیابی و سنجش حس مکان با ویژگی های محیط و بافت محله های مسکونی شهری می باشد.مطالعه پیش رو در تحلیل ساختار سنجش و ارزیابی آن ابعاد در چنان زمینه و بافتی نیز کوشش داشته است. این پژوهش، همچنین با مطالعه تأثیرپذیری ابعاد حس مکان از ادراکات ذهنی، به ارائه شاخص ها ومعیارهای ارزیابی کیفیت ادراکات و تصورات ذهنی شهروندان و نیز ارائه مدل تحلیلی تأثیرسنجی ابعاد مؤلفه های حس مکان از عوامل ذهنی در محیط محله های مسکونی شهری نیز پرداخته است. 
چکیده: عملکردگرایی دیدگاههای مدرنیستی توسعه،  انسان و شهر ومعماری را از معنا بیگانه و از حس تهی ساخته،  و با تولید انبوه فضاهای بی هویت و بی معنا انسان را در بی مکانی و بی هویتی رها کرده اند.  الگوهای توسعه شهری پایدار ،  از یک زاویه پاسخی به بی تفاوتی های خسارت بار نسبت به هویت و تاریخ و حس و روح در دیدگاه های مدرنیستی توسعه نیز تلقی می شوند. هدف پژوهش های مکان محور در بافتهای شهری،  فرا تر از  راستی آزمایی فرضیات دانش روابط انسان و محیط در زمینه  و بستری  ایده آل،   از حیث  فراهم بودن تعاملات روزمره  انسان و اجتماع و کالبد و معنا، مطالعاتی مستقر  بر  روابط وثیق حس مکان  و رفتارهای مشارکت جویانه شهروندان در  فرآیندهای  توسعه شهری پایدار بوده است.
 
این مقاله، برگرفته از پژوهشی مبنایی و تبیینی در بعد پذیری حس مکان و تطبیق مدلهای نگرشی ارزیابی و سنجش حس مکان با ویژگی های محیط و بافت محله های مسکونی شهری می باشد.مطالعه پیش رو در تحلیل ساختار سنجش و ارزیابی آن ابعاد  در چنان زمینه و بافتی نیز کوشش داشته است.
 
این پژوهش، همچنین با مطالعه تأثیرپذیری ابعاد حس مکان از ادراکات ذهنی، به ارائه  شاخص ها ومعیارهای ارزیابی کیفیت ادراکات و تصورات ذهنی شهروندان و نیز ارائه مدل تحلیلی تأثیرسنجی ابعاد مؤلفه های حس مکان از عوامل ذهنی در محیط محله های مسکونی شهری  نیز پرداخته است.
 
واژه های کلیدی: حس مکان- محله های مسکونی شهری-  ادراکات ذهنی-ابعاد حس مکان- نگرش
 مقدمه
 
طرح مسأله
 
بحران هویت در شهر های امروز ما منتج از منها کردن  معنا وحس و روح  در برآوردهای منحصراً مادی قرن بیستمی توسعه است. برآوردهایی که سبب شده اند راههای ارتباطی بیشتر،  ارتباطات کمتر و بی کیفیت تر تولید کنند؛ و شهرهای بزرگتر،  انسانهایی با خاطرات و تجربیات حسی محدودتر بیافرینند. فقدان حس و معنا علاوه بر نمایش تغییرات اساسی پارادایم در فرم شهر،  مؤید دگرگونی شیوه  ادراک انسانها از پیوستگی با مکان نیز می باشد (پرتوی، 1382).
 
از سویی دیگر، مطالعات مکان محور و پژوهشهای حس مکان، سهم بزرگی در عمق بخشیدن به دانش ارتباطات انسان و محیط ایفا کرده اند. جهدهای تئوریک  در بسط معنای "مکان" به آنجا نیز رسیده است که انسان بودن نیز به معنای زیست در جهانی مملو از مکانها  دانسته شده است (Relph, 1976). این مطالعات اینک  پس از  بیش از سه دهه، دارای یک بدنه تئوریک رو به رشد و ترمینولوژی مفاهیم مخصوص به خود شده؛ و در چهارچوبها و نظام مندیهای روانشناسی محیط،  اکولوژی انسانی و جامعه شناسی شهری  نیز محدود نمانده اند.
  و.......