پاورپوینت معماری مسجد مدرسه های اصفهان
 
بخشی از مطلب
خــلـاصــــــــــــــه : يکی از توانائی‎های بزرگ بشر، زبان است که خود را در نمودهای آوائی، گفتاری و نوشتاری نشان ‎می‎دهد. اين مايه، اساس علم انسان است که از يك سو به دنبال خود، آموختن را باعث گرديده و از ديگر سو اين نياز به آموختن، اساس دانش بشری محسوب مي‎شود. به تحقيق ‎می‎توان گفت معلمی، قديمی‎ترين شغل دوران بشريت است که در هر زمان، به شکلی خود را نمايان ساخته است. به عبارتي گوياتر، امر آموزش، يكي از نيازهاي حيات نوع بشريت ‎بوده كه بشر، با ايجاد فضاهای آموزشی آن را برطرف ‎می‎نمايد. مسئله‌اي با اهميت بسيار، تا بدان جا، که امروزه يک مورخ دقيق و روشن‎بين تنها از مطالعه در اين فضاها، ‎می‎تواند تصوير روشنی از تمدن تاريخ گذشتگان يک ملت را پيش چشم خويش مجسم کند.
 
 
 
يکی از توانائی‎های بزرگ بشر، زبان است که خود را در نمودهای آوائی، گفتاری و نوشتاری نشان ‎می‎دهد. اين مايه، اساس علم انسان است که از يك سو به دنبال خود، آموختن را باعث گرديده و از ديگر سو اين نياز به آموختن، اساس دانش بشری محسوب مي‎شود. به تحقيق ‎می‎توان گفت معلمی، قديمی‎ترين شغل دوران بشريت است که در هر زمان، به شکلی خود را نمايان ساخته است. به عبارتي گوياتر، امر آموزش، يكي از نيازهاي حيات نوع بشريت ‎بوده كه بشر، با ايجاد فضاهای آموزشی آن را برطرف ‎می‎نمايد. مسئله‌اي با اهميت بسيار، تا بدان جا، که امروزه يک مورخ دقيق و روشن‎بين تنها از مطالعه در اين فضاها، ‎می‎تواند تصوير روشنی از تمدن تاريخ گذشتگان يک ملت را پيش چشم خويش مجسم کند.
 
بدان دليل كه روح دين، همواره طالب جان تعليم است اين‎گونه مراکز يعنی مذهبی– آموزشی، معمولاً در کنار هم و يا در کنار جريان و حرکت مردم، يعنی در گوشه و کنار بازارها مكان‎يابي گرديده‎اند. همان‎گونه که مسجد، به بازار و به محله نزديک است تا با اذان، مردم را بطلبد، مدرسه نيز در کنار آن‎ها جا ‎می‎گيرد تا پاسخگوي اذان دل و سوالات مردم باشد. در پاره‌‌ای موارد، قرارگيري اين دو نهاد در جوار يكديگر و تداخل و اشتراکي آن‎ها، موجب پيدايش تعدادی مسجد – مدرسه يا مدرسه – مسجد شده؛ مکان‎هايی که هم نيازهای عبادی را مرتفع ‎می‎ساخته و هم نيازهای آموزشی اين پيروان ديانت نوظهور را. در گذار زمان مدارس نيز همانند مساجد با الگوی معماری خاص، يعنی ترکيبی از دين و هنر و تجلی گاه هنر اسلامی، به عنوان يکی از ارکان اصلی شهر، در قلب شهرهای مسلمانان پذيرفته شد به گونه‌‌ای که مدارس بزرگ‎تر در مرکز شهر، در کنار مساجد جامع، توسط سلاطين و متمکنين و مدارس کوچک‌تر در محلات شهری و توسط اقشار مختلف مردم، با بهره‌وری از انواع هنرها بنا نهاده شد. بايد يادآور شويم در عصر صفويه، مدارس و نهادهاي آموزشي به عالي‎ترين مقام دست يافت چرا كه در اين زمان، از يک سو دولتمردان صفوی، پرچم‎دار تشيع در تاريخ اسلام بودند تا بدين ترتيب مذهب تشيع را ملی نمايند و از ديگر سو رواج اين مذهب، خود نيازمند فضاهايی جهت اشاعه بود. لذا توسعه‎ی مکان‎های مزبور در سرلوحه‎ی امور قرار گرفت و مدارس بی‎بديلی در اين دوران بنا نهاده شد. بناهايی که در آن هنرمندان بی آن که خود متوجه باشند دنيا و آخرت را در سينه‎ی نقش و زيبايی معماری آن، نقاشی کرده‎اند و با رنگ، آن را مزيّن و جاودانه ساختند، بناهايي كه در آن، هم سهم جسم محفوظ است و هم سهم روح تعليم و تربيت.
 
 
 
البته لازم به ذکر است در دوران‎هاي قبل از صفويه، خصوصاً در قرون 4 تا 6 هجری كه از سوي بسياري از محققين به عنوان «قرون تجديد حيات علمي و ادبي ايران دوره‎ی اسلامي» نامگذاري شده، مدارس زيادي ساخته شد؛ ليكن در هيچ دوراني مدارس از لحاظ تعداد و نوع و سبك معماري به عظمت دوران صفويه نرسيد. متاسفانه با افول سلسله‌ي صفويه و تسلط افاغنه بر ايران زمين، اين شكوه روي به اضمحلال و نيستي نهاد و علي‌رغم وجود تلاش مستمر پاره‌اي از بزرگ‌مردان در عهد قاجاريه، باز به وضعيت پيشين باز نگرديد.
 
 
 
در اين نوشتار، با توجه به ارزش تعليم و تعلم و همچنين شناخت دقيق مدارس شهر تاريخي اصفهان، برآنيم پس از نگاهي گذرا به مراكز آموزشي – فرهنگي ايران زمين در عهد باستان و در پي آن دوران اسلامي، مدارس و مراكز آموزشي اين شهر را، در دوران‎هاي مختلف، به طور اجمالي بررسي نماييم.
 
 
 
-  پيشينه‎ی آموزش و پرورش در ايران زمين: 
آموختن همواره يکی از نيازها و خواسته‎های فطری بشر بوده است. نيازی که انسان، همواره جهت تامين آن، متناسب با سطح فرهنگ و تمدن زيستگاه خود، فضايی خاص آن، پديد آورد و يا بدون نيازمندی و تعلق به مکانی ويژه، به واسطه‎ی عوامل رفتاری در اجتماع و آموزش غيررسمی ‎و عملی، پاسخگوی اين نياز بود. در جامعه‎ی مورد مبحث اين نوشتار يعنی اقوام ايرانی نيز، اين مهم، جايگاهی بس ديرينه دارد. نهاد خانواده، نخستين خاستگاه مقوله‎ی آموزش و پرورش به شمار ‎می‎آمد. در دوران باستان به مرور زمان در سير تحولات تاريخی، علاوه بر اين مکان، نهادهايی مستقل جهت اين مقوله، شکل‌گيری نخستين خود را آغاز نمود. اين نهادهای مستقل، در جوامع نخستين، با عواملی چند از جمله خواسته‎های جامعه، طبيعت و سن نيروها، عوامل سياسی و اجتماعی و… در ارتباط بود. لذا اغلب در کنار نهادهای اداری، مذهبی، بازرگانی و… شکل ‎می‎گرفت تا هدف تعليم و تعلم افراد و نيروهای مورد نياز اين دستگاه‎ها را تامين نمايد. بنا بر مطالب مندرج در متون تاريخی،  اين امر يعنی آموزش، متعلق به اقشار مرفه جامعه بود و در حيطه‎ی وظايف قشر مغان قرار ‎می‎گرفت، گرچه پاره‌‌ای از مردمان عادی نيز از اين امتياز بهره‎مند گشتند به گونه‌‌ای که در دوره‎ی فرمانروايی ديااکو، شکايت‎های خويش را کتبا به دربار شاه عرضه ‎می‎داشتند.
  و.......