بنای تاریخی خانه صارم الدوله فرزند ارشد حاکم مقتدر کرمانشاه ، امام قلی میرزا عمادالدوله و نوه محمدعلی میرزا دولت شاه است. نام او علیقلی میرزا است که در سال 1279 هجری قمری به صارم الدوله ملقب شد و در همان سال به دلیل شایستگی و تخصص در امور نظامی به ریاست سپاه کرمانشاه منصوب شد. در سال 1280 هجری قمری که دولت لرستان به عمادالدوله واگذار شد ، وی صارم الدوله را به نمایندگی از وی به آن استان فرستاد. وی قبایل راهزنان و اشرار در لرستان را زیر سلطه خود درآورد و منطقه امنیتی نسبی ایجاد کرد.
علیقلی میرزا نیز مانند پدر و جدش به امور عمرانی و ساخت ساختمانهای دولتی و ساختمانهای عمومی علاقه داشت. مدتی ، وی از طرف پدر بر سنقر حکومت می کرد ، ساختمانهای دولتی سنقر از جمله آثار او بودند. این ساختمانها شامل حیاط ، پادگان ، اصطبل و حمام های متعدد بود. وی در طول زندگی کوتاه خود در کرمانشاه و همچنین در لرستان ، یادگار آثار خود را که بیشتر ناپدید شده اند به جا گذاشت. صارم الدوله هنر دوست است ، معماران ، نقاشان و دیگر هنرمندان را در خلق آثار هنری تشویق و حمایت می کند.
بنای اصلی صارم الدوله شامل یک فضای داخلی بسیار بزرگ و چندین حیاط و اتاق با نقاشی های منحصر به فرد است. مصالح این بنا عمدتا از آجر ساخته شده و سقف ها با تیرهای چوبی پوشانده شده است. آنچه در این اثر زیبا اهمیت دارد نقاشی های منحصر به فردی است که سقف و دیوارهای اتاق پنج دری در ضلع غربی ساختمان را آراسته است. این نقاشی ها دارای موضوعات متفاوتی مانند پرتره های چهره های اروپایی ، صحنه های تشکیل جنگ و صف آرایی سربازان است ، در گوشه ای دیگر نقاشان جنگ فرانسه و روسیه را با ظرافت خاصی به تصویر می کشند. سقف یکی از اتاقها یکپارچه است و دارای یکی از کمیاب ترین مجموعه نقاشی های دوره قاجار است. در این خانه می توانید تصاویر بسیار زیبایی از گل ها ، گیاهان و فرشته هایی که سقف را تزئین کرده اند مشاهده کنید.
_ جزئیات ساختمان صارم الدوله
ساختمان اصلی شامل یک فضای داخلی بسیار بزرگ و چند حیاط دیگر بود که متأسفانه در گذشته ، پس از جداسازی ، قسمتهایی از آن تخریب شده و در برخی نقاط خانه های جدیدی ساخته شده و مابقی ویران شده بود ، با تخریب قسمتهای اصلی از این مجموعه بزرگ ، متأسفانه امکان مطالعه و دسترسی به فرم و معماری اصلی آن وجود ندارد ، تنها سندی که می تواند در این زمینه کمک کند ، عکس هوایی کرمانشاه مربوط به سال 1335 شمسی است ، تا آن زمان مجموعه صارم الدوله هنوز سالم بود است.
معماری خانه صارم الدوله
اصل بنای صارم الدوله شامل اندرونی بسیار بزرگ و چند حیاط بوده و اتاق هایی با نقاشی های بی نظیردارد . مصالح این بنا عمدتا از آجر می باشد و سقف ها با تیر چوب پوشش داده شده اند آنچه در این اثر زیبا حائز اهمیت است نقاشی های منحصر به فرد بناست که سقف و دیواره های اطاق پنج دری در ضلع غربی بنا را مزین نموده است. این نقاشی ها دارای مضامین متفاوتی همچون پرتره هایی از اشخاص اروپایی ،صحنه هایی از آرایش جنگ و صف آرائی سربازان، در گوشه ای دیگر نقاشان با ظرافت خاص جنگ فرانسه و روس را به تصویر کشیده اند. سقف یکی از اتاق ها یکپارچه نقاشی شده و به یکی از نادر ترین مجموعه های نقاشی های دوره قاجار را در خود جای داده است دراین خانه می توان تصاویر بسیار زیبایی از گل و بوته و فرشته ها که زینت بخش سقف هستندرا مشاهده کرد.
فهرست مطالب
فصل اول: معرفی و شناخت خانه صارم الدوله
دسترسی به خانه صارم الدوله
تاریخچه بنای خانه صارم الدوله
مشخصات بنای صارم الدوله
حریم بنای خانه صارم الدوله
نقشه های خانه صارم الدوله
معرفی فضاها
معرفی نمای ورودی بنا
معرفی تکنیک های ساخت خانه صارم الدوله
جهت استقرار
روابط فضایی
سیستم سازه ای
پی
دیوارها
سقف
ستونها
چارچوب
تحلیل نیروها
تویزه
عناصر معماری
پلکان های ارتباطی
ایوان
پنج دری
تزئینات
طاق نما
مواد و مصالح ساختمانی
ملات ها
اندودها
سیستم های تأسیساتی
شناخت اجتماعی
شاخصه مهم بنا
جزئیات نقاشی های دیواری،نقاشی دیواری،تزئینات آجری
فصل دوم: آسیب شناسی
آسیب شناسی
عوامل مخل داخلی
ضعف شناخت در به کار گیری صحیح فنون اجرائی( عناصر سازهای)
عدم تعادل
عارضه
درمان
عوامل طبیعی
عوامل مخل خارجی
رطوبت
عوامل شیمیائی و الکتروشیمیائی طبیعت
عوامل مرکب
طرح حفاظت از بنا
فصل سوم: طرح مرمت
تأسیسات
حفاظت موقت از تزئینات
مرمت جداره ها
درب پلاک
سطل زباله
نیمکت
گل جای
فصل چهارم: طرح احیاء
قرار گیری بنا در بافت و کاربری های اطراف
ساختار فضایی پیشنهادی